Nghịch lý của ngành dệt may: Thêm đơn hàng, thêm lo

Đào tạo tay nghề miễn phí, hỗtrợ thêm 800.000 – một triệu đồng một tháng trả tiền nhà ở, sinh hoạt phícho người học việc… nhiều doanh nghiệp dệt may đang ra sức “kéo” công nhânnhưng vẫn khó có thể xoa dịu “cơn khát” lao động trầm trọng diễn ra hàngtháng nay.

Bỗng dưng… nghỉ việc

Đến thời điểm này, Tổng công ty CP Dệt may Nam Định đã nhận được đơn hàngđến hết tháng 9; Tổng công ty cổ phần Dệt may Hà Nội (Hanosimex) đã đủ việcđến hết tháng 7...  Ông Nguyễn Sơn, Chánh văn phòng Hiệp hội Dệt may ViệtNam, phấn khởi: “Hầu hết các doanh nghiệp trong ngành đã có đơn hàng đếnquý III, một số doanh nghiệp có đơn hàng đến tận tháng 10 - 11”. Tuynhiên, Tổng giám đốc Dệt may Nam Định, ông Đào Quang Hiệp than thở: “Cứcó đơn hàng… lại thêm lo vì lượng công nhân làm việc cho các nhà máy biếnđộng quá thất thường”.

Ngành dệt may VN có nguy cơ bị mất uy tín vì thiếu lao động.  Ảnh: Đức Long.

Hiện Dệt may Nam Định có hơn2.000 công nhân làm việc tại bốn nhà máy trên địa bàn tỉnh. Nhưng mỗi thángluôn có khoảng xấp xỉ 100 công nhân “bỗng dưng nghỉ việc” để chuyển nghề, đihọc, đi thi... Con số này sau Tết Nguyên đán và thời điểm hiện tại còn caogấp 2 - 3 lần khi sắp đến mùa thi ĐH.

Tương tự, bà Phạm Thị Anh Hoa, Phó tổng giám đốc Hanosimex, chia sẻ: “Lẽra hợp đồng của chúng tôi đã có thể ký đến hết năm nay nhưng Hanosimex buộcphải từ chối, vì không đủ nhân công để làm”. Từ đầu năm đến nay đơn vịnày luôn thiếu trên dưới 10% lao động. Còn theo ông Nguyễn Sơn, mức thiếuhụt lao động 5 - 10% của các doanh nghiệp dệt may khá phổ biến, tập trung ởHà Nội và TP HCM. Cá biệt có những nhà máy hụt tới 20 - 30% số lao động”,ông Sơn nói.

Thiệt tiền tỷ vì chậmđơn hàng

Để khắc phục căn bệnh thiếu lao động “kinh niên” này, các doanh nghiệp đangra sức tăng ca, hỗ trợ công nhân, khuyến khích con em địa phương vào sảnxuất… Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Sơn, “năng lực sản xuất của ngành đã giảm10% so với cùng kỳ 2009”.

Từ đầu năm đến nay, Dệt may Nam Định nhận đào tạo nghề miễn phí cho con emđịa phương, tặng thêm 800.000 đồng một tháng sinh hoạt phí, tiền thuê nhàtrong ba tháng đầu học việc. Tuy nhiên, ông Đào Quang Hiệp chia sẻ: “Mỗi đợttuyển dụng, doanh nghiệp phải mất 6 tháng đến một năm đào tạo lao động, đếnkhi bắt đầu làm được việc, công nhân lại bất ngờ bỏ việc, gây lãng phí vàmất ổn định sản xuất”. Còn tại Hanosimex, ban lãnh đạo tổng công ty phảixuống từng phân xưởng để đôn đốc, khuyến khích công nhân làm thêm ca tăngthu nhập (làm ca sáng có thể tăng thêm giờ vào ca chiều). Tuy nhiên, bà AnhHoa thừa nhận: “Đây cũng chỉ là giải pháp tạm thời vì nếu duy trì sẽ ảnhhưởng đến sức khỏe công nhân”. 

Thực tế, một số doanh nghiệp dệt may đã chủ động chuyển hướng đầu tư, mởrộng sản xuất về địa bàn nông thôn để tận dụng nguồn lao động tại chỗ nhưngđó là giải pháp lâu dài. Hiện tại, nhiều doanh nghiệp luôn nơm nớp lo bị đốitác phạt vì chậm giao hàng. Ông Hiệp kể: “Mới đây hàng làm xong sát hạngiao, chúng tôi buộc phải chuyển hàng bằng máy bay, thay vì gửi bằng tàubiển. Chi phí đội lên gấp 3 - 4 lần, tính ra thiệt mất hàng trăm triệu đồng,thậm chí thiệt tiền tỷ vẫn phải chấp nhận còn hơn bị mất uy tín với bạn”.

Theo