Thanh niên 27 tuổi phát hiện đột quỵ từ dấu hiệu ở vaiNam thanh niên vào khám vì mỏi vai nhưng bác sĩ nghi ngờ tổn thương không nằm ở khớp vai mà có thể bắt nguồn từ hệ thần kinh trung ương nên tư vấn bệnh nhân chụp não và phát hiện đột quỵ.
Khi cơ thể đủ nước, máu sẽ lưu thông thuận lợi hơn và mạch máu cũng khó bị tắc nghẽn hơn. Ngược lại, khi máu quá đặc, không chỉ khiến tuần hoàn chậm lại mà còn làm tăng gánh nặng cho tim và mạch máu. Về lâu dài, điều này có thể dẫn đến các bệnh nghiêm trọng liên quan đến tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim.
Tuy nhiên, có một số loại đồ uống không những không bổ sung nước mà còn khiến máu trở nên đặc và nhớt hơn, gây ra mối đe dọa tiềm ẩn cho sức khỏe tim mạch. Dưới đây là 4 loại đồ uống được nghiên cứu công nhận là "tác nhân khiến máu đặc", càng uống càng có thể khiến mạch máu lão hóa và tim quá tải.
1. Đồ uống có đường: Làm tăng mỡ máu, máu trở nên nhớt
Một nghiên cứu năm 2022 đăng trên Tạp chí Dinh dưỡng, phân tích dữ liệu chế độ ăn uống và sức khỏe của hơn 29.000 người dân Mỹ. Kết quả phát hiện ra rằng những người uống hơn một lon (khoảng 355 ml) đồ uống có đường mỗi ngày, nồng độ cholesterol xấu và triglyceride trong cơ thể đều tăng lên rõ rệt.
Nghiên cứu chỉ ra rằng các loại đồ uống có đường như cola, soda chanh, đồ uống có hương trái cây... làm tăng các lipid không lành mạnh trong máu. Quá nhiều đường trong máu sẽ kích thích gan sản xuất chất béo, dẫn đến tăng mỡ máu, máu trở nên nhớt hơn, từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Mặc dù nghiên cứu này không thể chứng minh 100% rằng đồ uống có đường trực tiếp gây tăng mỡ máu, nhưng kết quả của nó cùng với nhiều nghiên cứu trước đây đều chỉ ra cùng một kết luận: lượng đường đưa vào cơ thể càng nhiều, máu càng đặc và cũng ảnh hưởng đến tỷ lệ mắc chứng tăng mỡ máu.
2. Đồ uống có cồn: Uống quá mức khiến tiểu cầu tập trung hình thành cục máu đông
Nhiều người lầm tưởng rằng "uống rượu nhẹ tốt cho sức khỏe", thậm chí có quan niệm "rượu vang đỏ bảo vệ tim". Tuy nhiên, theo một tuyên bố khoa học của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) về mối quan hệ giữa rượu và bệnh tim mạch được công bố trên tạp chí Circulation vào năm 2025, mối quan hệ này "rất phức tạp và gây tranh cãi". Uống nhiều rượu (thường chỉ hơn 2 ly mỗi ngày) và nghiện rượu sẽ gây hại cho sức khỏe tim mạch.
Giáo sư Ken Mukamal của Trường Y Harvard, một trong những tác giả của tuyên bố, chỉ ra rằng nếu kiểm soát lượng rượu uống trong giới hạn điều độ hiện tại, không có bằng chứng nào cho thấy uống rượu làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim thông thường. Tuy nhiên, liệu uống ít hoặc điều độ có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh hay không là một vấn đề khác, và bằng chứng hiện tại vẫn chưa thể trả lời.
Hiệp hội Cục máu đông Hoa Kỳ chỉ ra rằng uống quá nhiều rượu sẽ gây tác động tiêu cực đến cơ thể từ nhiều khía cạnh, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông. Một cơ chế là rượu ảnh hưởng đến quá trình hình thành cục máu đông thông qua việc ảnh hưởng đến tiểu cầu, khiến chúng dễ kết tụ hơn. Một cơ chế khác liên quan đến việc rượu ảnh hưởng đến các protein cần thiết cho quá trình đông máu, làm tăng thêm tính phức tạp của việc rượu ảnh hưởng đến cục máu đông.
Uống nhiều rượu trong thời gian dài sẽ làm rối loạn khả năng sản xuất các protein cần thiết cho quá trình đông máu của gan, dẫn đến mất cân bằng, từ đó có thể gây chảy máu quá nhiều hoặc hình thành cục máu đông. Ngoài ra, uống nhiều rượu trong thời gian dài cũng dẫn đến kích hoạt tiểu cầu quá mức, khiến chúng dễ kết tụ hơn, mà sự kết tụ tiểu cầu là tiền thân của việc hình thành cục máu đông.
3. Đồ uống năng lượng: Sát thủ thầm lặng khiến máu đặc, huyết áp tăng vọt
Đồ uống năng lượng đã trở nên rất phổ biến trong 20 năm gần đây, nhiều người uống một lon để tỉnh táo, lái xe hoặc làm thêm giờ. Nhưng giới y tế đã nhiều lần cảnh báo rằng loại đồ uống này chứa nhiều caffeine, đường và nhiều thành phần kích thích khác, uống nhiều trong thời gian dài có thể gây hại cho tim mạch.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) chỉ ra rằng nồng độ caffeine cao và các thành phần tỉnh táo khác trong đồ uống năng lượng có thể dẫn đến nhịp tim nhanh và huyết áp tăng cao, cả hai đều là yếu tố nguy cơ của bệnh tim. Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cũng chỉ ra rằng uống quá nhiều các loại đồ uống này sẽ dẫn đến chứng loạn nhịp tim và các vấn đề sức khỏe khác.
Hiệp hội Cục máu đông Hoa Kỳ thì chỉ ra rằng những đồ uống này chứa liều lượng cao caffeine, đường, taurine và các thành phần tỉnh táo khác như nhân sâm hoặc vitamin B. Mặc dù các thành phần này có thể mang lại sự kích thích ngắn hạn, nhưng uống quá nhiều trong thời gian dài sẽ gây tổn hại cho tim mạch:
Lượng lớn caffeine và chất kích thích khiến huyết áp và nhịp tim tăng vọt. Huyết áp cao làm tổn thương mạch máu, khiến cục máu đông dễ hình thành hơn.
Caffeine là một chất lợi tiểu, có thể gây mất nước. Mất nước làm máu trở nên đặc, tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
Nghiên cứu cho thấy đồ uống năng lượng làm suy giảm chức năng nội mô mạch máu, giảm tính đàn hồi của mạch máu, tăng khả năng hình thành cục máu đông. Tổn thương nội mô mạch máu (thành trong của mạch máu) thúc đẩy sự kết tụ tiểu cầu.
Caffeine và các chất kích thích khác kích hoạt giải phóng các hormone căng thẳng như cortisol và adrenaline. Những hormone này thúc đẩy sự kích hoạt tiểu cầu, một yếu tố then chốt trong việc hình thành cục máu đông.
Hàm lượng đường cao trong đồ uống năng lượng dẫn đến tình trạng kháng insulin và viêm mãn tính. Viêm là một yếu tố nguy cơ đã biết của bệnh tim mạch và hình thành cục máu đông.
4. Đồ uống có chất tạo ngọt nhân tạo: Càng uống càng dễ đột quỵ? Nghiên cứu tiết lộ mối liên hệ đáng ngạc nhiên
Nhiều người chuyển sang uống "cola không calo" hoặc "soda không đường" để giảm đường, kiểm soát cân nặng. Nhưng nghiên cứu mới nhất phát hiện ra rằng đồ uống có chất tạo ngọt nhân tạo chưa chắc đã tốt cho sức khỏe hơn.
Theo một nghiên cứu quy mô lớn năm 2019 được công bố trên tạp chí Stroke, phân tích thói quen ăn uống của hơn 80.000 phụ nữ Mỹ từ 50-79 tuổi, phát hiện ra rằng những phụ nữ uống hai ly đồ uống có chất tạo ngọt nhân tạo trở lên mỗi ngày có nguy cơ đột quỵ cao hơn 23%, nguy cơ mắc bệnh mạch vành cao hơn 29% và nguy cơ đột quỵ do thiếu máu cục bộ tăng 31% so với những người không uống.
Một nghiên cứu khác do Phòng khám Cleveland nổi tiếng thế giới công bố năm 2024 trên tạp chí Arteriosclerosis, Thrombosis and Vascular Biology cho thấy chất tạo ngọt nhân tạo erythritol trong thử nghiệm trên người có thể dẫn đến hình thành cục máu đông. Sau khi những người tham gia uống erythritol, phản ứng kết tụ tiểu cầu và các chỉ số phản ứng khác của tiểu cầu đều tăng lên đáng kể.
Những chất tạo ngọt nhân tạo này thường được sử dụng trong một số loại cola không calo, soda không đường, không thể xem nhẹ những tác động tiêu cực lâu dài đối với máu và tim mạch khi sử dụng chúng.
* Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo, không thay thế chẩn đoán y khoa. Nếu có triệu chứng bất thường, vui lòng thăm khám bác sĩ chuyên khoa!
Theo Thương trường
