Người dân Bắc Ninh vuốt ve 2 “ông ỉn” trước giờ chém lợn

Ngày 12/2 (mùng 5 Tết), lễ hội chém lợn đã được khai mạc với các hoạt động hát quan họ, thi nấu ăn... Đến 18h chiều cùng ngày, hai "ông ỉn" được rước từ nhà nuôi về đình để trưa mùng 6 Tết, nghi thức rước quanh làng, qua nơi tướng Đoàn Thượng chém lợn khao quân sẽ long trọng diễn ra.

Trước đó, ngay từ chiều tại khu vực sân đình đã diễn ra nhiều nghi thức lễ để chuẩn bị đi rước 2 "ông ỉn". Phía Ban tổ chức, các quan chức trong làng đều đã có mặt để chuẩn bị lên đường. Rất nhiều người dân địa phương và du khách thập phương đã có mặt để theo dõi toàn bộ màn rước lợn và mong được xem lễ chém lợn đang gây tranh cãi lâu nay này.

Theo ông Nguyễn Văn Hòa (50 tuổi), là thành viên Ban Tổ chức lễ hội làng Ném Thượng cho biết, năm nay làng Ném Thượng vẫn sẽ diễn ra lễ chém lợn để tế Thành Hoàng làng. Tuy nhiên, nghi lễ chém lợn khác mọi năm thay vì chém lợn ở sân đình thì sẽ cử hành ở phía bên trái sân đình được che bạt để tránh gây phản cảm đối với du khách thập phương, còn về nghi lễ thì không thay đổi và đều giống mọi năm.

Chiều 12/2, hai "ông ỉn" được nuôi riêng để làm lễ tế Thánh đã được các chức sắc và người dân trong làng rước vào đình làm lễ Nhập tịch.

Theo kế hoạch và nghi thức truyền thống của người dân nơi đây, đúng 7h sáng 13/2, Ban tổ chức sẽ làm lễ ra mắt 2 "ông ỉn" và tiếp tục rước 2 "ông ỉn" này đi quanh làng. Sau đó, sẽ trở về đình làng lúc hơn 11h. Đúng giờ Ngọ, hai thủ đao sẽ khai đao và làm cỗ ngọc tế thánh theo nghi thức truyền thống đúng ngày mùng 6 Tết Bính Thân.

Theo một số bô lão trong vùng kể lại, lễ hội này bắt nguồn từ một truyền thuyết xưa, vị tướng Đoàn Thượng khi đánh trận chạy đến vùng núi Ném Thượng đồn trú đã chém lợn rừng nuôi quân. Từ đó, hằng năm người dân mở hội chém lợn để tưởng nhớ người có công khai khẩn đất đai.

Lễ hội tổ chức vào ngày 6 tháng giêng âm lịch hằng năm thu hút hàng nghìn người dân xung quanh đến tham dự và chứng kiến cảnh chém lợn hiến tế, sau đó lấy tiền quết máu heo với hy vọng mang đến nhiều may mắn trong năm mới

Ông Trần Văn Đức (Trưởng thôn Ném Thượng) cho hay, từ năm 1999 đến nay mọi công việc trong lễ hội an toàn, tiết kiệm, nhân dân phấn khởi. Chưa có trường hợp nào xảy ra tai nạn hoặc mất an toàn. Từ đời cụ kỵ xa xưa đã theo sự tích này, không ai bịa ra nên dân cứ làm theo truyền thống. Năm nào cũng vậy, vào hai ngày lễ hội, khách thập phương kéo về đây rất đông, trẻ con thường không len vào xem được.

Lễ hội diễn ra trong hai ngày, sáng mùng 5, gia đình "ông Đám, bà Đám" tức chủ nuôi "ông ỉn" sẽ mời dân làng đến nhà ăn cỗ. Ông Đám, Bà Đám là gia đình chịu trách nhiệm nuôi lợn tế "ông ỉn".

Năm nay, hai gia đình có vinh dự nuôi "ông ỉn" đó là gia đình ông Nguyễn Đức Luận và gia đình ông Nguyễn Văn Lưu. Người dân đến ăn thì mừng tiền như mừng đám cưới. "Ông ỉn" trước khi đi được tắm rửa sạch sẽ và không được ăn cơm cháo nữa mà chỉ ăn bánh kẹo của người dân cho đến khi hành lễ. Tầm 15h bắt đầu làm lễ ở nhà, 16 thì bắt đầu rước "ông ỉn" đi.

Sáng mùng 6 Tết "ông ỉn" được rước vòng quanh làng trong một xe cũi có người đẩy. Đi qua nhà dân thì mỗi người mừng "ông" mấy đồng lấy may. "Ông đám, bà đám" đội lễ đi theo. Đúng 12h mới bắt đầu khai đao. Mỗi mùa lễ hội có 2 "ông ỉn" được đem ra tế lễ.

Bà Nguyễn Thị Vân, một người dân trong vùng cho biết, "ông ỉn" bắt đầu nuôi từ ngày 15/8 âm lịch. Yêu cầu của "ông ỉn" phải là đực, trắng tuyền, không được có một đốm nào trên người. Tai phải to, mặt phải đẹp mà phải dài lợn nữa. Mỗi năm có 2 người đồng niên hợp tuổi chịu trách nhiệm nuôi.

Yêu cầu cho gia đình nuôi "ông ỉn" phải là gia đình hạnh phúc, con cái đầy đủ, có cả mẹ cả cha. Nhưng mấy năm đổ lại đây, do các cụ nhiều người không thọ nên tập tục gia đình nuôi không cần còn đủ cả cha cả mẹ nữa. Đồng niên nuôi phải chọn theo tuổi 50 (tính cả tuổi mụ). Ví dụ năm nay sinh năm 66 được phép nuôi thì năm sau là sinh năm 67. Người cầm đao chém thì lại kém 1 tuổi là 48, thường là khỏe mạnh.

Trước việc dư luận cho rằng lễ hội chém lợn mang tính chất có dã man, ông Nguyễn Văn Hòa, Ban tổ chức cho biết, năm nay việc chém lợn sẽ diễn ra ở phía góc trái sân đình và được che bạt cẩn thận nên phần nào giảm được việc phản cảm.

"Việc chém lợn là nghi lễ tâm linh nên khó có thể xóa bỏ được. Và người dân nơi đây xem đó là việc làm để mang lại may mắn, thuận lợi trong năm mới", ông Hòa cho hay.