Cách đây mươi năm NguyễnThanh Sơn được nhắc đến như một cây bút phê bình văn học sắc sảo. Nhữngngười tung hô anh thì nói ào ào trên báo chí rằng Sơn sẽ làm thay đổi diệnmạo của nền phê bình..
Mấy năm qua chẳng thấy Sơnviết phê bình nữa. Chỉ thấy Sơn lại ồn ào trở lại với vai trò là phu quâncủa nữ diễn viên xinh đẹp và tài năng Hồng Ánh. Ảnh Sơn luôn xuất hiện trênbáo chí lặng lẽ phía sau người đẹp…
Bắt đầu từ cuốn sách: “Phê bình văn học của tôi”
Sau một số bài viết phê bìnhThanh Sơn ra sách: “Phê bình văn học của tôi” với 160 trang. Cái tên cuốnsách đã gây phản cảm với người đọc, nó đầy dương dương tự đắc theo kiểu Sơnlà một “Siêu độc giả” như anh vỗ ngực… Rất nhiều bài báo đã viết về cuốnsách này với đủ kiểu khen chê khác nhau. Trong bài của nhà thơ Nguyễn HoàngSơn “Lớp trưởng giả mới và những tín điều văn chương” nhà thơ cho rằng:“Những luận điểm của Nguyễn Thanh Sơn thật khó nắm bắt, nó được rào đón, cheđậy, như con dơi khéo che đậy bản chất thực của mình. Thanh Sơn kiêu ngạovì... cái sự ít tuổi của mình, cái sự sinh sau đẻ muộn khiến anh đồng hànhđược với internet và vô số những tiện nghi hiện đại khác.. Anh đóng vai nhàphê bình đối lập nhà văn, đòi hỏi "trả phê bình lại cho độc giả", rồi lạithèm muốn vinh quang của người sáng tác "nhà phê bình cũng phải đồng thời làmột nhà văn"!
 |
| Vợ chồng Hồng Ánh - Thanh Sơn |
Trong đối thoại với nhạc sỹ Dương Thụ, Sơn nói: “Người Việt Nam xấu xí” thì có nhiều căn bệnh lắm,nhưng có lẽ căn bệnh của người Việt chúng ta là “đơn thoại”, chứ không phảiđộc thoại. Vì “độc thoại” là nói cho mình mình nghe, nói cho cái tôi thứ haicủa mình nghe, nên trong quá trình độc thoại, anh có thể khám phá ra nhữngthứ ở bên trong mình mà lâu nay mình bỏ qua, hoặc không biết. “Đơn thoại”lại khác. Cũng là nói một mình, nhưng cho cả đám đông nghe, và không cầnbiết người ta có cần nghe mình hay không.
Ở các xã hội phát triển,song song với văn hóa dòng chính, luôn luôn có một nền văn hóa “phản dòngchính”. Nó là thiểu số, nhưng bằng phản biện, nó buộc văn hóa dòng chínhluôn phải xem lại mình, đánh giá lại mình, và bằng cách đó, dù đôi khi cựcđoan, nó làm cho văn hóa phát triển lên những đỉnh cao mới. Ở ta, ngay cảđịnh hình văn hóa dòng chính là gì còn chưa có, thì khó có thể nói đến vănhóa “phản dòng chính”…
Khi nói như vậy Sơn đâu biếtrằng chính anh cũng không nằm ngoài những căn bệnh của “người Việt Nam xấuxí”. Vậy không thể hiểu cuốn sách độc thoại đầy những trích cú tầm chươngkia của Sơn đã nâng Sơn lên một tầm văn hóa nào trong cái “phản dòng chính”mà Sơn vừa nói. Sơn bảo rằng giới nghệ sỹ Việt Nam thường ngây thơ cho rằngcác tác phẩm của mình thật vĩ đại để đời… Anh bảo họ háo danh nhưng chínhanh cũng phải nhờ cái bóng của họ để tạo ra tên tuổi mình.
Sơn bảo sợ nhất là nhữngtừ ngữ to tát
Trong một bài trả lời phỏngvấn Nguyễn Thanh Sơn nói rằng: ”Tôi rất sợ những từ ngữ to tát như sống,chết, nghiệp. Tôi cũng sợ cả những từ như cuộc chơi, cho vui... Tôi có mộtniềm say mê là viết phê bình văn học và sẽ chăm chút cho niềm say mê ấy, nhưchăm chút tất cả những gì mà tôi yêu quý….”. Thế nhưng đã lâu lắm rồi chẳngthấy Sơn viết lách gì, mặc dù đời sống văn học ngày hôm nay vẫn xôm trò vớinhiều tác phẩm được bạn đọc đánh giá cao. Nhiều gương mặt mới xuất hiệntrên văn đàn. Nhiều hội nghị, hội thảo mà gần đây nhất là hội nghị quốc tếgiới thiệu văn học Việt Nam ra thế giới do Hội Nhà văn tổ chức được các nhàvăn rất háo hức.
 |
Vậy văn học nước nhà có đúngnhư cách Sơn ngụy biện khi hỏi rằng tại sao Sơn không viết nữa: “… Nóithật tôi thấy văn chương Việt Nam mệt mỏi quá. Các nhà văn Việt Nam càngngày càng bị cuộc sống đẩy sang hai bên lề. Tôi cần một thời gian để tìm lạihứng thú, và công ty của tôi những năm vừa rồi cũng đòi hỏi phần lớn thờigian của tôi. Giờ tôi đã có một đội ngũ làm việc tốt, nên chắc sẽ có nhiềuthời gian hơn cho việc viết lách…”. Tại sao lại nói là Văn chương ViệtNam mệt mỏi, văn chương chính là dòng chảy của đời sống ngày hôm nay và cuộcsống vẫn tràn trề sinh khí. Nếu mệt mỏi tại sao lại có hơn ba mươi quốc gia đến dự hội nghị vừa qua và muốn dịch văn học Việt Nam ra tiếng nước họ?
Sự xâm lăng của làn sóng vănhóa này tất yếu sẽ dẫn đến giai đoạn “văn hóa bắt chước”. “Văn hóa bắtchước” không nguy hại, có chăng nó giống như bệnh ghẻ ruồi, làm anh khóchịu, nhưng không nguy hiểm đến tính mạng. Căn bệnh nguy hiểm nhất của vănnghệ chúng ta, như tôi đã nói ở trên, là căn bệnh già kia. Đã già thì cơthể, bộ máy rệu rã, mắc bệnh đơn giản gì cũng có thể trở thành căn bệnh hiểmnghèo…”. Nếu chỉ đơn giản là lo cho sự cũ kỹ của văn học thì chỉ cần vài từđơn giản là có thể diễn đạt đầy đủ việc gì mà Sơn phải dùng đến hàng trăm mỹtừ như vậy.
Nghệ thuật đạt đến tầm caonhất cũng là trở về với sự giản dị dễ hiểu. Với con người cũng vậy, mộtngười thật giàu sẽ không bao giờ nói anh ta giàu. Anh ta sẽ lặng lẽ đi làmtừ thiện và giúp đỡ cộng đồng không cần PR tên tuổi... Một người uyên bác sẽmỉm cười trong các cuộc tranh luận. Và một người giản dị sẽ không mặc quầnxanh áo đỏ một cách mauvais gout khi ra ngoài đường. Tôi đồ rằng chỉ cónhững người không biết mình là ai mới luôn lớn tiếng vỗ ngực và mắng mỏ mọingười. Tôi biết rằng Sơn là một trong số ít sinh viên Việt Nam những thậpniên 90 theo học tại trường MGIMO (trường quan hệ quốc tế Matxcova) nổitiếng nước Nga. Anh cũng là một người biết kiếm tiền và sớm nhận ra nghề PRlà một nghề hốt ra bạc của thế kỷ hai mươi mốt.
 |
Hạnh phúc xin cất choriêng mình…
Nguyễn Thanh Sơn là một ngườiđàn ông dễ làm phụ nữ say. Khuôn mặt trắng trẻo, nụ cười nhếch mép khá quyếnrũ và ánh mắt láu lỉnh giấu sau cặp kính cận. Sơn có thể nói là gương mặtđiển hình cho lớp trí thức trẻ hàng ngày comple cavat chỉnh tề và kè kèlaptop bên mình. Chẳng thế mà mặc dù đã có vợ và một con trai Sơn vẫn làmđiêu đứng khối cô nàng. Kể cả những nữ thi sỹ đã từng bị Sơn tung chưởngtrên diễn đàn cũng không nén được sự ngưỡng mộ nhan sắc của anh. Có vẻ nhưSơn luôn được phụ nữ ưu ái. Họ bỏ qua cái kiểu chanh chua móc máy của Sơnkhi viết phê bình, họ chỉ để ý Sơn như một mỹ nam của hội nghị mà được đicùng, ăn cùng Sơn như một sự tự hào. Mà cũng lạ, những người Sơn yêu toànnổi tiếng. Sơn hàng đêm theo diva Thanh Lam đi hát ở Hải Phòng, Sài Gòn…
Nhoằng một cái năm ngoái Sơnlên xe hoa với nữ diễn viên xuất sắc Hồng Ánh. Nghe đâu cô diễn viên xinhđẹp này cũng phải yêu Sơn khổ sở mấy năm liền để đợi Sơn ly dị vợ. Nhiều báochí nói về cuộc tình của hai người với không ít sự ngưỡng mộ. Nào là sự chờđợi thủy chung của Hồng Ánh, nào là Sơn luôn đi bên cạnh Hồng Ánh tại cácbuổi lễ trao giải điện ảnh. Nào là họ đã yêu nhau rất lâu mới làm đám cưới.Nhiều người ác mồm còn bảo là Sơn hay tự đánh bóng tên mình bằng những ngườiđàn bà thành đạt. Nói thế quả cũng oan cho Sơn, ai bảo những người đàn bàkia tự nguyện chạy theo cặp kính cận của anh để tìm kiếm cái mà họ thiếu….
 |
Tôi nghĩ chắc bây giờ Sơncũng đã khá ổn định và viên mãn với hạnh phúc được làm chồng của một ngườiđẹp. Mặc dù tôi cũng biết rằng tình yêu vốn mong manh, cũng như niềm đam mêvăn chương mà Sơn từng tuyên bố sẽ không bao giờ bỏ được... Nhưng tôi hyvọng Sơn sẽ hạnh phúc, như Sơn bây giờ đã bước sang tuổi bốn mươi, bởi vìkhi bốn mươi mà không có kiến thức tức là anh sẽ không bao giờ có nữa. Tôitin Sơn sẽ điềm đạm lại, như một người đàn ông đích thực nhìn cuộc đời vớicách nhìn bao dung và độ lượng hơn. Hẳn lúc bấy giờ nếu có quay lại viết phê bình văn học Sơn sẽ mang đến cho người đọc những nhận xét thật sự tinhtế và sắc xảo để những người cầm bút nhận ra tác phẩm của họ hay dở đến thếnào.
Hiện tại, Nguyễn Thanh Sơnvẫn vô cùng hạnh phúc với mối lương duyên của mình. Anh ăn mặc lịch sự, đầutóc chải chuốt, cùng Hồng Ánh dự những bữa tiệc kỳ diệu của giới nghệ sĩ.Hạnh phúc tràn trề như rượu. Tuy nhiên thỉnh thoảng người ta cũng thấy anhnhẹ nhàng đứng vào bóng của một cánh cửa một mình. Có lẽ Thanh Sơn đang hoàibão về một không khí văn chương lộng lẫy như thế này, nơi anh sẽ là một nhânvật chính.
(còn tiếp)
Theo ThanhThanh
