Hàng loạt yếu tố bất lợi từkinh tế Mỹ, châu Âu đang khiến nhà đầu tư bắt đầu rơi vào trạng thái hoảng loạnvà bán tháo những tài sản có khả năng trở thành giấy vụn như chứng khoán.
Phiên giao dịch hôm qua, thị trường chứng khoán Mỹ trượt mạnh nhất trong vòng 8tuần, khối lượng giao dịch cổ phiếu bùng nổ lên gần 8,7 tỷ cổ phiếu, điều hiếmthấy trong vài tuần qua. Khu vực chứng khoán châu Âu cũng tuột dốc nhanh khôngkém.
Việc giải quyết trần nợ công của Mỹ vẫn chưa thấy tín hiệu nào đáng mừng, trongkhi mỗi ngày qua, nỗi lo lại dày thêm một bậc. Tính tới hết ngày 27/7, nước Mỹ chỉcòn đúng 6 ngày để tự quyếtđịnh số phận nền kinh tế của mình.
Đã có rất nhiều ý kiến cảnh báo được đưa ra từ trong nước Mỹ và trên trường quốctế về những thảm kịch của việc vỡ nợ đối với nền kinh tế Mỹ, cũng như những tácđộng khôn lường của nó tới thị trường tài chính toàn cầu.
Đối với khu vực châu Á, vấn đề nợ công của Mỹ và châu Âu giống như một hành tinhđang bay thẳng về phía Trái đất. Hành tinh đó quálớn để có thể né tránh, cũng như quá khó để xác định được xem mức thiệthại sẽ thế nào nếu va chạm xảy ra.
Với khoảng 3.000 tỷ USD dự trữ ngoại tệ nắm giữ dưới hình thức trái phiếu của BộTài chính Mỹ, trong đó riêng Trung Quốc và Nhật Bản đã sở hữu tổng cộng trên2.000 tỷ USD, rõ ràng châu Á sẽ là khu vực chịu ảnh hưởng trực tiếp nếu Mỹ rơivào tình trạng vỡ nợ.
Bên cạnh vấn đề trần nợ, nước Mỹ còn đang đối mặt với nguycơ mất xếp hạng tín nhiệm cao nhất, khi hàng loạt tổ chức định mức tíndụng đua nhau ra lời cảnh báo về khả năng đánh tụt xếp bậc của nền kinh tế đầutàu thế giới.
Đầu tiên là tổ chức Moody"s hôm 13/7 cho biết đưa xếp hạng tín nhiệm của Mỹ vàodiện xem xét hạ bậc. Tiếp đó, ngày 18/7, Fitch Ratings nhắc lại cảnh báo hạ bậctín nhiệm nếu Mỹ không nâng trần nợ và mới đây nhất là Standard & Poor"s (S&P)hôm 21/7.
Ngân hàng JPMorgan Chase cho rằng các cuộc tranh luận chính trị xung quanh kếhoạch cắt giảm thâm hụt ngân sách có thể khiến Mỹ mất mức xếp hạng tín nhiệm caonhất và tiêutốn khoảng 100 tỷ USD/năm cũngnhư kéo lùi đà tăng trưởng của nền kinh tế.
Còn theo chuyên gia kinh tế trưởng Mohamed El-Erian thuộc Quỹ đầu tư trái phiếulớn nhất thế giới (PIMCO), “việc bị hạ xếp hạng tín dụng đồng nghĩa với đồng USDyếu, lãi suất cao hơn và niềm tin vào kinh tế trởnên mong manh”.
Tổ chức Macroeconomic Advisers thì đưa ra dự báo, GDP Mỹ nửa sau năm 2011 có thểtăng trưởng chỉ 2,6% từ mức dự báo 3,2% vào trước đó, và tỷ lệ thất nghiệp ởthời điểm cuối năm 2011 sẽ ở mức 9,6% từ mức 9,2% theo kỳ vọng.
"Thị trường bắt đầu có những lo lắng thật sự về khả năng vỡ nợ. Tôi không nghĩnó sắp xảy ra.. nhưng chúng tôi có thể bị hạ bậc tín nhiệm. Điều đó mỗi ngàycàng trở nên rõ ràng hơn", Peter Cardillo, chuyên gia kinh tế trưởng thuộc hãngAvalon Partners có trụ sở ở New York, cho hay.
 |
| Quá nhiều nỗi lo đủ đè bẹp các thị trường rủi ro như chứng khoán (Ảnh: Getty) |
Cùng với những bất ổn tại Mỹ, hôm qua, thị trường còn dao động mạnh sau khi S&Pbấtngờ hạ xếp hạng tín nhiệm củaHy Lạp từ CCC xuống CC với triển vọng tiêu cực. Tổ chức này cho rằng, đề xuấttái cấu trúc nợ của Liên minh châu Âu sẽ đẩy Hy Lạp vào nguy cơ “vỡ nợ có chọnlọc”.
Theo đề xuất tái cấu trúc của EU, các ngân hàng và các nhà bảo hiểm sẽ tìnhnguyện kéo dài thời gian đáo hạn đối với số trái phiếu của Hy Lạp với lãi suấtthấp hơn. S&P cho rằng, các điều khoản của cả việc hoán đổi trái phiếu và đảo nợđều bất lợi cho nhà đầu tư.
Trước S&P, Moody’s cũng hạ 3 bậc tín nhiệm Hy Lạp từ Caa1 xuống mức Ca. Trongkhi Fitch cũng đánh giá tín nhiệm Hy Lạp ở mức CCC và cho biết Hy Lạp có thể vỡnợ tạm thời do quá trình hoán đổi trái phiếu.
Tuy nhiên, trái ngược với đánh giá tiêu cực của các tổ chức định mức tín nhiệmtrên, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu vẫn cho rằng, "những nhà đầu cơ đặtcược vào việc Hy Lạp vỡ nợ sẽ chịu thua thiệt".
Theo người đứng đầu định chế tài chính này, các tổ chức xếp hạng tín dụng đangphán xét một cách độc quyền và cách họ làm việc rõ ràng không phải tối ưu trongđiều kiện của những tổ chức thị trường.
Song, cho dù nhữnglời trấn an của Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu là sự thực, thì giớiđầu tư vẫn không tin tưởng cho lắm. Thậm chí có không ít người còn cho rằng, ôngcũng nghĩ rằng Hy Lạp sẽ vỡ nợ, nhưng không nói ra bởi vị trí mà ông đang đứng.
Mặc dù nợ công là vấn đề đang được dư luận quan tâm nhiều nhất, nhưng mới đây,hôm 26/7, phát biểu tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại của Mỹ ở New York, bàChristine Lagarde, Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), đã cảnh báo đó chỉlà một trong ba thách thức hàng đầu đedọa nền kinh tế toàn cầu
Theo bà, không chỉ có nợ công, phục hồi kinh tế không cân bằng và bất ổn định xãhội cũng là những yếu tố có thể đe dọa kinh tế toàn cầu. Bà nhấn mạnh, nhữngthách thức này gắn chặt chẽ với nhau và kinh tế thế giới chỉ có thể tăng trưởngổn định, khi 3 nút thắt này được giải quyết dứt điểm.
Về nợ công châu Âu, bà Lagarde cho rằng, thỏa thuận mới nhất giữa các nhà lãnhđạo châu Âu dẫu được các thị trường tài chính quốc tế hoan nghênh, nhưng nguy cơtái xuất hiện các rối loạn là rất cao. Vì vậy, châu Âu cần khẩn cấp triển khaivà thực hiện nhanh các thỏa thuận này.
Với nợ công ở Mỹ, Tổng giám đốc IMF hối thúc Washington hành động tài chính táobạo, hai đảng Dân chủ và Cộng hòa cần tìm ra một giải pháp chung. Bởi lẽ, việcnước Mỹ bị vỡ nợ không chỉ gây hậu quả nghiêm trọng đối với nền kinh tế Mỹ, màcòn ảnh hưởng đến kinh tế thế toàn cầu.
Theo bà Lagarde, mặc dù kinh tế thế giới đã bắt đầu tăng trưởng đáng lạc quan vềtrung hạn nhưng vẫn có nguy cơ mất cân bằng, bởi sự phát triển quá nóng của cácnền kinh tế mới nổi, giá hàng hóa tăng cao tác động bất lợi tới các quốc gia thunhập thấp, kéo dài khủng hoảng ở các nền kinh tế phát triển.
Thêm vào đó, những tranh chấp mâu thuẫn chính trị xã hội thời gian gần đây ởnhiều nước khu vực Trung Đông và Bắc Phi cho thấy tăng trưởng kinh tế bất cânbằng về xã hội sẽ dẫn đến biến động chính trị hoặc xung đột giữa các thế hệ.Thực trạng này đòi hỏi tăng trưởng kinh tế bền vững và thích hợp.
Theo báo cáo đầu tư toàn cầu 2011 được công bố tại Hội nghị của Liên hợp quốc vềthương mại và phát triển (UNCTAD), lần đầu tiên các nền kinh tế đang phát triểnvà chuyển đổi thu hút được hơn một nửa nguồn FDI của toàn cầu, với 642tỷ USD, so với 602 tỷ USD FDI mà các nước phát triển thu hút được.
Báo cáo trên cũng cho biết, nguồn vốn FDI từ các nền kinh tế đang phát triển vàchuyển đổi đầu tư ra bên ngoài đạt mức kỷ lục 388 tỷ USD trong năm 2010, trongkhi nguồn FDI từ các nước phát triển đầu tư vào các nước khác trên thế giới chỉđạt 935 triệu USD, bằng một nửa đỉnh điểm của họ trong năm 2007.
Báo cáo đưa ra dự đoán năm 2011, FDI toàn cầu sẽ tiếp tục phục hồi và có thể trởlại mức trung bình trước khủng hoảng. UNCTAD cho rằng tạo thuận lợi và thúc đẩyđầu tư vẫn là nhân tố chủ yếu trong tất cả các chính sách đầu tư quốc gia gầnđây của các chính phủ trên toàn cầu.ư
Theo Diệp Anh
VnEconomy
