Nhớ Trung Thu

Mới qua Rằm tháng Bảy đã thấy các cửa hàng bánh Trung thu và đồchơi Trung thu rộn ràng. Mấy năm gần đây, cứ gần đến “Tết trẻ con”, người lớnlại dự đoán kỷ lục bánh Trung thu siêu đắt (với mấy triệu đồng một chiếc) nămnay sẽ bị “phá sâu” bao nhiêu. Liệu ai còn nhớ đến những chiếc bánh Trung thu vàtrò chơi Trung thu thuần khiết thuở nào...

Niềm vui con trẻ trong ngày “Tết trẻ con”

Ngày xưa, mỗi năm gần đến gần Rằm tháng Tám, lũ trẻ chúng tôi đứanào cũng thấy háo hức khi những cửa tiệm quanh chợ bắt đầu trang trí, bày biệncác mặt hàng để sửa soạn cho Tết Trung thu, còn được biết đến với tên khác làTết Nhi đồng. Mặc dù đồ chơi Tây phương đã phổ biến trong nước từ lâu, trẻ emViệt Nam thời tôi còn bé vẫn bị cuốn hút bởi các thú vui truyền thống, mộc mạcnhưng tinh tế của dịp lễ cổ truyền này. Những đầu lân, các đèn lồng nan tre phếtgiấy bóng kính, làm theo các hình con thỏ, con cá, ông sao, bánh ú. Ngoài ra cònđèn xếp, đèn quả bưởi, đèn kéo quân… Rồi những con giống, làm bằng bột cắm lônggà nhuộm màu sặc sỡ, cũng là nét đặc thù của Tết Trung Thu của người Việt.

Truyện cổ kể rằng hồi thời Đường (618-907), bên Trung Quốc, có con cá chép thànhtinh. Mỗi năm đến đêm rằm tháng Tám thì nó cùng lâu la hiện ra bắt người để ănthịt. Vua Đường nghĩ ra một kế, là sức cho dân chúng làm thật nhiều đèn hình cáchép, ngoài phất lụa hay giấy. Rồi đến đêm Trung Thu thì đốt nến bên trong đèncho sáng và đem ra treo trước nhà. Bọn tinh cá chép thấy đèn ở trước nhà nào thìtưởng rằng đồng bọn đã đến làm ăn ở nhà đó và không quấy nhiễu nữa. Tục lệ nàyđược truyền cho đến ngày nay. Nhân đèn cá chép, người ta còn làm cả đèn con thỏngọc và con thiềm thừ (con cóc ngọc 3 chân), tức là các con vật sống với HằngNga trên cung Quảng, có liên quan đến trăng tròn Trung thu.

Từ mấy ngày trước Tết, mẹ tôi đã lo mua sắm các thứ cần thiết cho mâm cỗ thángTám. Mỗi nhà có cách sửa soạn mâm cỗ khác nhau, nhưng một cỗ Trung Thu cổ truyềnbắt buộc phải có mâm ngũ quả, với na (mãng cầu), bưởi, cam, quýt, lựu. Nhưngquan trọng nhất vẫn là hồng, cốm và chuối tiêu chín nám trứng cuốc. Món khôngthể thiếu khác trên mâm cỗ là các loại bánh nướng, bánh dẻo đi cùng với trà ướpsen. Và còn phải có bánh con lợn, con cá nho nhỏ cho trẻ con.

Mâm cỗ Trung thu truyền thống

Ngày xưa bánh ngọt nhân hạt sen phổ biến khắp nơi. Nổi tiếng nhấtlà bánh ở vùng Tô Châu, Trung Quốc. Khoảng đầu tháng Tám Âm lịch năm 1368 có lờiđồn loan truyền quanh kinh thành Đại đô của nhà Nguyên, là ám hiệu về thời điểmtổng khởi nghĩa của nghĩa quân kháng Nguyên sẽ được ẩn báo qua bánh hạt sen. Sauđó người ta thấy trong bánh hạt sen có lòng đỏ trứng vịt muối. Dân tình hiểurằng việc khởi nghĩa lật đổ nhà Nguyên sẽ xảy ra vào đêm Rằm Trung thu năm đó,và mọi chuyện đã diễn ra đúng như vậy. Từ đấy người ta làm bánh nhân hạt senlòng trứng mỗi Rằm tháng Tám để kỷ niệm sự kiện này, và nhân đó gọi là Trung thunguyệt bính, tức là bánh trăng Trung thu. Với thời gian, các loại nhân bánhTrung Thu khác được tạo thêm ra cho phong phú, xa xỉ hơn, như ta thấy ngày nay,nhưng bánh Trung thu truyền thống, và đúng vị nhất, bao giờ cũng chỉ đơn giản làbánh nhân hạt sen một lòng trứng. Và bánh này luôn được tăng vị bằng trà ướpsen.

Đĩa giò ốc nhồi lá gừng là món nấu độc nhất của cỗ Trung Thu. Ốc nhồi giã hoặcbăm nhừ, để cho ráo nước (vì nếu ướt thì giò sẽ bở, và nếu thấm khô thì ốc mấtvị ngọt), trộn với giò sống đã được nêm sẵn. Có người còn trộn thêm vào đó ítnấm mộc nhĩ ngâm mềm, để khô, thái nhỏ cho thêm độ giòn. Viên giò ốc cho vừa đủmiếng, lót bằng lá gừng trước khi nhồi lại vào vỏ ốc rồi hấp. Đây là món củangười lớn, vì thế món ốc nhồi giòn tan này thường được thưởng thức với rượu MaiQuế Lộ. Ngoài ra, người lớn còn món gỏi cá để thưởng trăng, nhưng món này chỉđược dọn ra hạn chế, tùy gia đình, vì chủ nhân ông của đêm nay là giới nhi đồng.

Cỗ Trung thu nên được bày ở ngoài vườn. Nhưng do điều kiện sinhsống chật hẹp ở thành thị, cỗ thường được dọn ra trên sân thượng, ngoài hiên,hoặc gần cửa sổ để có thể ngắm được trăng. Khi trăng đã tỏ, thường là khoảng támgiờ tối, và sau khi mẹ tôi đã cúng rằm xong, lũ trẻ bắt đầu phá cỗ. Cho đến lúccỗ được bày ra chúng tôi mới biết trên mâm con giống có những gì, và việc phá cỗđối với chúng tôi đồng nghĩa với việc tranh giành những con giống ưa thích màmình đã ngắm, nghé từ trước.

Các loại bánh con giống bột nay ít thấy

Sau khi nhấm nháp sơ qua ít bánh trái cho phải phép, mỗi đứa chúng tôi vơ vộimột ít nến nhỏ và cái đèn của mình để chạy vù ra rước với các bạn hàng xóm, cùngphố. Các đám rước đèn Trung thu của con em thường được phụ huynh thay nhau giámsát. Dù thế, thường cũng có gần nửa số đèn bị cháy, tương đương với từng ấy sốmiệng mếu xệch. Đây cũng là cách luyện cho trẻ tính cẩn thận. Chúng tôi có nhiềutự do hơn khi rước đèn ngoài trời. Nhưng nếu gặp năm trời mưa phải chơi trongnhà, thì đèn được treo ở chỗ an toàn nhất, và trẻ con chỉ được ngắm đèn mà thôi.

Cùng với rước đèn, trẻ em ngày xưa còn có thú vui múa sư tử vào dịp Trung thu.Hiện nay tục lệ trẻ em múa lân dưới trăng vẫn còn được lưu truyền ở vài tỉnhmiền Trung. Đầu lân đủ cỡ, đủ loại, và hình dáng hơi khác nhau tùy địa phương.Múa cùng với lân là ông thổ địa bụng phệ phe phẩy cái quạt nan. Thích nhất làđược phép gõ trống ồn ào thỏa chí mà không bị mắng. Có thấy cảnh các em nhỏ đốtđuốc múa lân thấp thoáng dưới tàn đa, rặng tre trong ánh sáng trăng ngoài làngquê, mới cảm được nét nên thơ trong sáng của đêm Rằm tháng Tám Việt Nam. Trongkhi thiếu nhi rước lân với niềm vui hồn nhiên, thì các anh lớn ở tuổi mười ba,mười bốn họp nhau lại thành từng đoàn múa lân lấy thưởng. Từng khu phố náo loạncả lên…

Nhưng cuộc vui nào rồi cũng phải tàn. Trẻ con lại mau mệt. Khi trăng đã ở trêncao, nhỏ và thầm lặng hơn, thì tiếng gọi trẻ bắt đầu vẳng lên gần xa. Dù sao thìtay gõ trống đã mỏi, và đèn cũng cháy gần hết. Đành buồn bã chia tay với đám bạnvẫn gặp mỗi ngày, để hẹn đến Trung Thu sang năm.

Theo Thể thao văn hóa