Nghe cô giáo phàn nàn cô con gái8 tuổi dạo này hay nổi nóng, đánh bạn, chị Lan Anh rất bất ngờ. Trước đây, cô bévốn hay nói hay cười, lại thường xuyên tham gia các chương trình văn nghệ ởtrường.

Chị Hoàng Lan Anh (Trung Hòa,Nhân Chính, Hà Nội) làm kế toán cho một công ty nước ngoài. Chị rất bận nênthường xuyên về muộn. Hai vợ chồng đều có thu nhập cao nên gia đình chị có mứcsống nhiều bạn trẻ mơ ước. Có một người giúp việc - mà chị vẫn đùa với đồngnghiệp là ISO 2010, chị rất yên tâm về hai cô con gái và tập trung cho côngviệc.

Gần đây, chị Lan Anh bất ngờ khithấy cô con gái đầu của mình có những biểu hiện lạ: ngày càng ít nói và rất haycáu kỉnh, thậm chí tỏ ra hung hăng, bất chấp, rất hay gây sự trêu cho em khóc...Cô giáo chủ nhiệm của cháu mỗi lần gặp chị cũng phàn nàn bé rất cục tính, dễ nổixung với bạn bè. Tâm sự với chuyên gia tâm lý giáo dục, chị Lan Anh lo lắng:"Trước kia cháu rất vui vẻ, hay hát, còn thường xuyên tham gia biểu diễn vănnghệ ở trường. Không hiểu sao bây giờ lại như vậy".

Những đứa con đầu lòng bị

(Ảnh Gettyimages)

Nhà giáo Đặng Thị Lệ Thủy - chobiết, bà từng phải tư vấn cho rất nhiều vị phụ huynh có tâm sự như chị Lan Anh.Điều đáng nói là, phần lớn các cháu có tâm lý bất ổn khiến bố mẹ lo lắng này đềulà các bé con đầu lòng mới có em hoặc hay bị bố mẹ so sánh với em.

Theo bà, trong số các trẻ này,ngoại trừ một số ít bị bệnh thực sự, còn lại phần lớn là do tác động của môitrường giáo dục, nhất là giáo dục ở gia đình. Đáng buồn là khá nhiều cha mẹ rấtchủ quan, chỉ tới gặp các chuyên gia khi con cái gặp vấn đề nghiêm trọng. Thậmchí, một số người còn kết luận: "Nó hư, ích kỷ lắm, không biết nhường nhịnem...".

Trường hợp của vợ chồng anh Minh(Tây Hồ, Hà Nội) cũng là một điển hình.

Anh Minh là một quân nhân. Vợ anhlà bác sĩ. Hai vợ chồng lấy nhau muộn và sinh được hai con. Ở tuổi 50 mà cậu contrai đầu của anh chị mới học lớp 4 và cô con thứ hai mới được 2 tuổi. Tìm đếnnhà tâm lý, anh Minh bày tỏ sự lo lắng về việc cậu con trai đầu lòng ngày cànghay cáu kỉnh, hung hăng và lì lợm. "Chỉ cần bạn học ngồi cạnh lỡ chạm vào taykhi cháu đang viết là lập tức cháu quay ngay sang, gạt tất cả sách vở, hộp bútcủa bạn xuống đất với nét mặt dữ tợn...", anh kể.

Theo nhà giáo dục, thật ra, việccác cháu có sự thay đổi về tâm tính (kể cả tốt lên hay xấu đi) đều có biểu hiệntừ từ. Các bậc cha mẹ nếu thường xuyên quan tâm đến con sẽ sớm nhận ra điều đó.Tuy nhiên, nhiều người lại chỉ để ý tới những biểu hiện cụ thể, dễ thấy mà ítchú ý tới tâm tư, cảm xúc của trẻ.

Thực tế, khi cha mẹ sinh thêm embé, đứa trẻ nhận thấy nó đã bị mất vị trí trung tâm, không còn quan trọng với bốmẹ nữa, khi mà hầu như các bậc phụ huynh và tất cả mọi người đều mải bận bịu, lolắng cho một em bé mới. Trẻ có thể không biết diễn đạt cảm xúc của mình bằng lờimà chỉ thể hiện bằng một số đòi hỏi nho nhỏ như "bố chơi với con", "mẹ xúc cơmcho con", "mẹ bế con"... , hay cố tình thực hiện những hành vi bất hợp lý để gâychú ý. Và rất tự nhiên, trong những hoàn cảnh này, đứa trẻ thường sẽ bị mắng vàcó thể phải chịu một hình phạt nho nhỏ vì "không ngoan trong khi bố mẹ bận baonhiêu là việc".

"Những đứa con đầu lòng thườngtrải qua một giai đoạn với trạng thái tâm lý chung, đó là sự ghen tị, bướngbỉnh. Chúng thường thích cố tình làm ngược lại những điều bố mẹ mong muốn. Lâudần, nếu bố mẹ không nhận ra, giúp con hiểu và thay đổi, trẻ sẽ hình thành thóiquen xấu. Với những ông bố, bà mẹ quá bận rộn, thiếu thời gian chơi với con sẽkhông nhận ra sự thay đổi tâm lý của con. Họ thường có những phản ứng rất bịđộng từ hoàn cảnh và không kiểm soát được cảm xúc của mình", bà Thủy lýgiải.

Theo bà, thực tế, về tình cảm,các ông bố, bà mẹ chưa chắc đã thiên vị em nhỏ, nhưng bởi họ luôn nghĩ các em bécần được chăm sóc, ưu tiên hơn nên vô tình làm anh, chị chúng nghĩ mình bị "rarìa". "Nhiều người rất công bằng với con cái trong cách nuôi, dạy hằng ngày,vẫn chăm sóc con tốt, cho ăn uống, mua đầy đủ đồ chơi, quần áo, sách vở... và họcoi như vậy là đủ. Thế nhưng, điều trẻ cần nhất là được dành thời gian chơicùng, được trò chuyện, vỗ về thì lại không có", bà nói.

Nhà giáo dục cho rằng, thật ra,giao tiếp với con cũng cần có nghệ thuật, có sự thấu hiểu, không áp đặt tâm lýcủa người lớn vào đứa con non nớt của mình. Cha mẹ hãy giúp con có tâm lý chuẩnbị, sẵn sàng đón nhận những sự việc có tính "bước ngoặt". Ví dụ: "Mẹ con mình đimua quần áo cho em nhé... Con chọn khăn tắm cho em đi". "Theo con, em bé nênngủ với ai nhỉ...". Khi có thêm em bé, dù bận rộn hơn, bạn cũng đừng quên thườngxuyên, hỏi han con, chẳng hạn "hôm nay đến trường có chuyện gì con thích nhất?","Con cùng các bạn chơi trò gì mà vui thế"...

Ngoài ra, mỗi đứa trẻ là một cáthể khác nhau. Cha mẹ tuyệt nhiên không nên có những câu nhận xét tưởng như vôhại như "em ngoan thế chứ, còn con hư lắm", "con bé khôn lắm, rất tình cảm,không như thằng anh đâu"... Các bậc phụ huynh cũng rất cần tỉnh táo để thật côngbằng trong cách ửng xử với con. Tuyệt đối không bắt đứa lớn "nhường" em trongmọi trường hợp.

"Có rất nhiều các quy tắc làmcha mẹ để dạy dỗ con cái - nhưng quy tắc đầu tiên là phải biết mình đang làm gì?Hãy kiểm soát lời nói và hành động trước khi ứng xử với con" - bà Thủy chiasẻ.

Theo Vnexpress