Củ mã thầy
(còn gọi là củ năng) là một loại củ có lớp vỏ màu nâu đen. Tên khoa học
là Heleocharis dulcis (Burm.f). Trong dân gian, mã thầy còn có nhiều
tên gọi khác như địa lê, thông thiện thảo, thủy vu, ô vu, ô từ…
Giá trị dinh dưỡng
Củ mã thầy chứa
68,52% nước, 18,75% tinh bột, 2,25% đạm, 0,19% mỡ và 1,58% chất khoáng.
Đặc biệt, nó còn chứa Puchiin, một chất có tính kháng khuẩn không chịu
nhiệt. Điều này giải thích tại sao nước ép củ mã thầy lại có tác dụng ức
chế đối với một số loại vi khuẩn như tụ cầu vàng, trực khuẩn coli...
Đây
là một loại thực phẩm bổ dưỡng có khả năng hỗ trợ trị liệu đối với các
bệnh tim mạch, đái tháo đường, giảm nguy cơ sỏi thận, phục hồi nhanh sức
khỏe đường ruột bởi chất xơ và tinh bột củ năng thuộc loại tiêu hóa
chậm.
Đông y cho rằng, củ mã thầy
có vị ngọt, tính hàn, có công năng ích khí, an trung, khai vị, tiết
thực, được sử dụng để trị nhiều bệnh do nhiệt, vàng da hay tỳ vị hư hàn…
Với hàm lượng chất dinh dưỡng phong phú, ít calo lại không chất béo, củ mã thầy là thực phẩm rất thích hợp cho người ăn kiêng.
Củ mã thầy mang
tới rất nhiều tác dụng cho cơ thể, thường được dùng dưới dạng thức ăn -
vị thuốc cho mát để thanh nhiệt, bổ dưỡng, tiêu tích, giải độc và dùng
dạng bột với tác dụng mát gan, dạ dày và ruột…
Giải độc, mát gan
Củ mã thầy
thường sử dụng dưới dạng thức ăn - vị thuốc làm cho mát như lấy củ thái
nhỏ, nấu với bột đậu xanh làm chè lục tàu xá hoặc hầm với dạ dày lợn để
thanh nhiệt, bổ dưỡng, tiêu tích, giải độc và dùng dạng bột với tác dụng mát gan, dạ dày và ruột.
Ngừa bệnh tim mạch: Củ mã thầy chứa nhiều acid béo thiết yếu như linoleic acid, tốt cho sức khỏe tim mạch và phát triển thần kinh ở trẻ nhỏ.
Tốt cho hệ tiêu hóa: Chất xơ và tinh bột của củ năng thuộc loại tiêu hóa chậm, giúp tăng cường sức khỏe đường ruột, cải thiện các vấn đề về tiêu hóa.
Kháng khuẩn: Hàm
lượng flavonoids và polyphenolic của củ năng có tác dụng kháng virus và
ung thư, tốt cho dạ dày, ngừa mất ngủ, khó chịu trong người.
Thanh nhiệt, giải khát rất tốt: Củ mã thầy cũng có hoạt tính như chất làm mát, giúp thanh nhiệt, giải khát, loại bỏ các độc tố ra khỏi cơ thể.
Giúp tăng cường sức khỏe tuyến giáp:
Nước củ năng chứa nhiều kali. Chất khoáng này cần thiết cho chức năng
hoạt động của cơ và thần kinh. Ngoài ra hàm lượng iốt và mangan của củ
năng cũng giúp tăng cường sức khỏe tuyến giáp.
Bổ sung vitamin: Trong
nửa chén củ năng chứa 10% hàm lượng vitamin B6, 7% riboflavin (vitamin
B2) và 6% thiamin (vitamin B1), vì vậy ăn củ năng cùng các loại rau quả
khác là cách tốt nhất để bổ sung vitamin cho cơ thể.
Củ mã thầy giúp giải rượu: Những
người uống rượu nhiều, sau đó cảm giác nóng bụng, khó chịu có thể sử
dụng lợi thế tiêu khát của củ mã thầy bằng cách dùng nước ép củ này, cho
thêm ít chanh và một chút muối giúp hạn chế chất độc của rượu vào cơ
thể và chống nóng trong người.
Tác hại đáng sợ của củ mã thầy
Theo
Đông Y, vì có tính lạnh nên mã thầy không thích hợp với những người có
thể chất hoặc bệnh lý thuộc thể hư hàn, biểu hiện bằng các triệu chứng
như sợ lạnh, tay chân lạnh, hay đau bụng khi ăn đồ sống lạnh, đại tiện
lỏng hoặc nát, dễ bị cảm lạnh, ăn kém tiêu...
Ngoài ra củ mã thầy cũng
thường được nhiều người ăn sống điều này rất nguy hiểm. Bởi củ mã thầy
mọc dưới nước nhiều khi nhiễm ấu trùng sán từ loại củ này mà không biết.
Do loại cây sống thủy sinh nơi trú ngụ, đẻ trứng của các loại sán lá, sán ký sinh trong cơ thể con người hoặc động vật trứng sán theo phân ra ngoài phân bố trong nước và nở thành ấu trùng.
Một thời gian sau ấu trùng sán lá ra khỏi ống dệt bám vào củ mã thầy vì vậy khi chúng ta ăn sống củ mã thầy, thì các loại sán sẽ theo đường miệng đi vào cơ thể chúng ta sẽ gây nên các bệnh về đường ruột.
Vỏ
mã thầy tập trung rất nhiều chất có hại cho cơ thể, có thể gây ra một
số loại bệnh. Khi ăn củ mã thầy sống hay dùng để chế biến món ăn cũng
phải bóc vỏ trước cho thật sạch.
Theo Trí thức trẻ
Theo Trí thức trẻ
