NSƯT Thành Lộc -Vì sống thật mà thành "gai"

NSƯT Thành Lộc không thíchsống thỏa hiệp, chính vì vậy trong mắt nhiều người anh là cái gai cần phải nhổ.Tuy nhiên, anh luôn tự hào về bản ngã ấy.

Vì sao anh không giữ nghệ dànhThành Tâm, duy tâm một chút, phải chăng anh nhìn thấy nếu là Thành Tâm thì sẽkhông nổi tiếng và đi vào huyền thoại như một Thành Lộc hiện nay?

Khi còn nhỏ đi diễn nghệ danh củatôi là bé Thành Tâm và tôi nghĩ nếu nghệ danh "bé Thành Tâm" mà theo tôi suốtđời có lẽ tôi sẽ chẳng bao giờ "lớn" lên được. Chính vì thế, khi chính thức bướcvào hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp tôi đã sử dụng tên thật của mình. Tôi yêucái tên Thành Lộc hơn.

Sân khấu là thánh đường, màanh lại là một "phù thủy". Xin hỏi, tại sao người ta không gọi anh là thiên thầnhay ông hoàng? Anh lý giải thế nào về sự so sánh đối lập này?

Nếu như người ta đã nói, anh thửtìm hiểu và hỏi người ta xem. Đúng là sân khấu đối với chúng tôi như một thánhđường. Nếu cho đó là thánh đường nghệ thuật thì người nghệ sĩ cũng có thể gọinôm na là vị linh mục dẫn dắt các con chiên đồng hành với mình (chứ không phảiđi theo mình). Danh từ "phù thủy" mà mọi người tặng, tôi xem đó là một lời khenngợi. Vì phù thủy thì luôn có sự biến hóa và mê hoặc. Tạm bỏ qua sự khiêm tốn,tôi có thể nhận thấy trong cách biểu diễn của mình có thể mê hoặc được ngườixem. Tôi có khả năng thể hiện và biến hóa nhiều loại con người khác nhau trênsân khấu nên không có gì lạ khi tôi được cho là nhà ảo thuật hay một tay phùthủy. Nó không mang tính chất phỉ báng. Tôi rất thích "mỹ từ" này.

Anh thật sự đam mê trongnhân vật "kinh điển" hay "tưng tửng" hơn?

Tôi yêu tất cả các loại vai. Tôithích ví mình như một vận động viên bơi lội chuyên nghiệp vậy. Tôi thích bơi mọikiểu, để thấy thú vị với chính khả năng của mình, để thấy mình không bị nhàmchán. Nó như một bài tập gym để mình hoàn hảo hơn.

Tôi thật sự thắc mắc, ở tuổicủa anh tại sao lại còn qúa nhiều chất "trẻ thơ" để làm nên những ý tưởng chocác vở kịch thiếu nhi một cách thuyết phục đến vậy?

Tố chất đó là cá biệt. Vì làm sânkhấu thiếu nhi không hề dễ dàng. Có nhiều nghệ sĩ tài ba lắm chứ, nhưng họ khôngnhảy qua được lãnh địa này. Chỉ một số ít thôi vì nó mang tính đặc thù hết sứcriêng biệt. May mắn bên cạnh tôi còn có một số nghệ sĩ cũng "điên khùng" khôngkhác tôi là mấy như Hữu Châu, Thanh Thủy, Hoàng Trinh, Đại Nghĩa, Đình Toàn...Họlà thiên tài với những thiên khiếu chẳng ai giống ai. Khi gặp nhau mới cùng nhauphát triển. Và điều quan trọng nhất là chúng tôi có khả năng diễn đạt lại chấttrẻ thơ như thế.

Đúng 10 năm nghệ sĩ Thành Lộcvề với sân khấu Idecaf, nhìn lại 10 năm qua anh có mãn nguyện với tất cả nhữnggì anh cống hiến cho sân khấu này chưa?

Rồi mà cũng chưa. Tôi đã tạo đượcthương hiệu cho sân khấu kịch Idecaf. Tạo được những vở diễn tin cậy mà khán giảtìm đến sự suy ngẫm sau khi giải trí. Tuy nhiên, tôi vẫn chưa hài lòng vì cònnhiều thứ chưa thật sự chuyên nghiệp. Tôi vẫn còn trăn trở vì chưa chủ động đượcsân khấu của mình, tất cả đều là thuê mướn. Điều kiện cơ sở vật chất so với sânkhấu thế giới thì mình đã bị đứng lại và lùi xa...

Anh có thể nhớ được hết nhữnggiải thưởng mà anh đã sở hữu, bao nhiêu vai diễn mà anh tham gia không?

Tôi không quan tâm nhiều đến giảithưởng và cũng không thể nhớ hết hàng trăm vai diễn đã kinh qua. Nhưng chắc chắnmột điều khi anh nhắc đến bất cứ vai diễn nào, tôi sẽ không bị nhầm lẫn.

Nhiều khán giả tìm đến sânkhấu Idecaf chỉ muốn được nhìn thấy nghệ sĩ Thành Lộc diễn. Chính vì vậy hầuhết các vai diễn quan trọng anh đều đảm nhận. Sao anh lại có đủ sức khỏe đểgánh vác nhiều loại vai và chạy nhiều show đến như vậy?

Chạy show, đó là cái thời traitrẻ. Bây giờ tôi đã ổn định và không có khái niệm chạy show nữa rồi. Hơn nữa,trong tôi có máu công chức. Một ngày chỉ muốn diễn một suất buổi tối thôi. Nhưvậy tôi mới toàn tâm, toàn ý, sức khoẻ và tâm thái cho vai diễn của mình. Đó làlý do tại sao khán giả luôn thấy một Thành Lộc lúc nào cũng tràn trề năng lượngtrên sân khấu. Tôi là một diễn viên và cũng là khán giả của những nghệ sĩ khácnên tôi rất hiểu tâm lý của khán giả. Tôi cũng rất khó chịu khi xem một diễnviên 20 phút trôi qua rồi mà họ vẫn là họ chứ không phải là nhân vật họ đang thủvai: quên thoại, phì cười, không biểu cảm...Tôi không thích điều đó nên khôngmuốn lập lại ở chính mình. Tôi quan nhiệm, cho dù khán giả có bỏ ra 10.000 đồngđể mua vé cũng phải xứng đáng được xem một vở diễn nghiêm túc. Người nghệ sĩphải có lòng tự trọng chứ không phải làm trò hề hay bỡn cợt trên sân khấu. Đó làsự xúc phạm khán giả!

Khán giả chưa bao giờ bỏ vềnửa buổi biểu diễn khi có anh. Một giả thiết buồn, có ngày nào đó khán giả phảibỏ về giữa chừng thì anh nghĩ lúc đó là vì lý do gì?

Không có lý do nào khác đó là tácphẩm của mình không thuyết phục. Trường hợp này có thể xảy ra ở bất cứ sân khấunào. Nếu lấy lý do là vì tên Thành Lộc mà đến thì tôi tin họ đến với tôi là biếtrằng vở diễn đó chất lượng không tốt. Nếu giả thiết đó xảy ra, họ đứng lên và ravề thì tôi biết rằng câu chuyện mình kể họ không quan tâm. Tôi tin vào nội lựccủa mình, vì còn lại 50% khán giả chia sẻ với mình, 100% khán giả ra về thì lạikhác.

Nghệ thuật hát bội - một bộmôn truyền thống hiện đang bị lãng quên dần. Vì sao anh không dùng tên tuổi củamình để gây dựng và lôi kéo khán giả đến với hát bội như anh đã từng thành côngvề kịch. Đó có thể là điều ý nghĩa nhất để anh tiếp nối truyền thống của thânphụ mình?

Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ làmmưa làm gió ở một lĩnh vực mà tôi không am hiểu nhiều về nó. Với lại, một cánhén nhỏ thì không thể làm nên mùa xuân. Một bộ môn truyền thống mà bị mai một,lỗi lớn nhất là từ người quản lý nó. Cái này nằm trong hệ thống giáo dục. Ngườinghệ sĩ dù "lớn" đến đâu cũng không đủ sức lôi kéo khán giả khi công chúng khôngđược giáo giục về nó. Ví như, đối với các nước Tây phương, nếu hỏi một em họcsinh ở nước họ nhạc kịch là gì, múa ba-lê là gì, nó sẽ trả lời ngay lập tức. Cònở nước ta, thử hỏi có mấy ai biết được hát bội hay chèo cổ là gì? Nên việc nàyđối với tôi là một "điệp vụ bất khả thi". Chúng ta đang không biết qúy trọng tàisản văn hóa mà chúng ta đang có. Tôi cũng luôn trăn trở về điều này. Bản thânnhững người nghệ sĩ có tâm như chúng tôi cũng từng được các ban ngành chức nănghứa hỗ trợ để đưa những vở kịch lịch sử vào học đường, nhưng rồi lời hứa ấy cũngmất tích một cách bí ẩn luôn. Bây giờ thì tôi thực sự "lực bất tòng tâm".

Người nghệ sĩ nói chung vàanh nói riêng rất tài giỏi khi kiểm soát cảm xúc để hoàn thành vai diễn. Thếnhưng trong cuộc sống có khi nào sự tài hoa đó làm cho anh mất đi những cảmxúc như một người bình thường không? Bởi vì khi vui sướng hay đau khổ tộtcùng họ vẫn có thể kiểm soát được chúng?

Nghệ thuật nói cho cùng cũng nhưcác bộ môn khoa học khác. Chính vì vậy không thể loại bỏ yếu tố kỹ thuật. Cảmxúc mang yếu tố cá biệt sẽ quyết định sự thành công hay đẳng cấp của người nghệsĩ đó. Đó là lý do tại sao cũng là một ca sĩ, kỹ thuật hát ai cũng như ai nhưngcó người hát hiến người ta phải rơi nước mắt, nhưng cũng có người hát khán giảvẫn trơ ra…Biết kiểm soát cảm xúc của mình mới gọi là chuyên nghiệp. Và biếtđiều tiết cảm xúc của mình để kích thích cảm xúc người xem mới là một nghệ sĩtài hoa. Tôi có thể kiểm soát của mình ngay cả trong đời thường nếu như tôikhông muốn cho người đối diện biết tôi đang vui sướng hay đau buồn. Nhưng đếnlúc tôi đối diện với chính tôi trong căn phòng riêng thì tôi mới là chính tôi.

Vậy cảm xúc giả - thật của mộtngười nghệ sĩ là rất khó phân biệt thưa anh?

Nghệ sĩ vốn đã không phảilà…”người thường”, chính vì khác thường một chút mới là…nghệ sĩ. Thật ra từ nghệsĩ bao hàm tất cả những điều mà anh đang thắc mắc đấy. Để thăng hoa trong nghệthuật người nghệ sĩ ngoài tài năng họ phải biết hy sinh cái tôi riêng của mình.Như câu chuyện Kép Tư Bền, trong tác phẩm văn học cùng tên của nhà văn NguyễnCông Hoan, mà ai cũng biết. Khi cha của anh chàng kép hát này chết anh vẫn tươicười và làm trò hề trên sân khấu, rồi khi cánh màn nhung khép lại chàng kép nàymới dám khóc cho mình. Tôi có biết một trường hợp như thế. Đó là nghệ sĩ MinhNhí, khi đang diễn trên sân khấu thì anh nhận được tin cha mình qua đời và anhvẫn phải hoàn thành vai diễn của mình trong một vở hài kịch. Trên đường từ SàiGòn về Sa Đéc trong đêm khuya anh đã nức nở khóc một mình trong xe. Anh thấy cảmxúc giả - thật của một người nghệ sĩ trên sân khấu và trên đường về thọ tang chađều là đáng trân trọng phải không? Cũng rất khó để nói về sự thật - giả trongnhững hoàn cảnh như vậy. Bởi hầu hết những nghệ sĩ như chúng tôi đều sống rấtnội tâm.

Vậy mà nhiều ý kiến đánhđồng là nghệ sĩ thường “sống giả”. Nếu nói về quan điểm sống về thật - giả ,cá nhân anh quan niệm nó như thế nào?

Không phải sống giả mà có thểhiểu đó là sự hi sinh. Như thế này, trong triết học phương Đông người ta chorằng nói dối là xấu xa nhưng triết học phương Tây thì thoáng hơn. Họ cho rằngđôi khi nói dối làm vui lòng người đối diện và đem đến lợi ích cho nhiều ngườithì nó lại mang giá trị đạo đức. Sống giả để lợi dụng, mưu cầu lợi ích cá nhânhay nói dối mà mang đến niềm vui cho nhân loại thì nó chỉ mang tính chất “hóathân” mà thôi. Lúc đó “thật - giả” không nằm trong phạm trù đạo lý thông thườngnữa rồi. Nhưng cần phải hiểu rằng, cảm xúc trong nghệ thuật trình diễn (dù có làmột câu chuyện giả định) thì vẫn là cảm xúc thật.

Như vậy thì “sự giả dối ngọtngào” rất cần thiết trong cuộc sống này phải không anh?

Không hẳn thế, tùy hoàn cảnh sốngthôi. Vào những năm thập niên 70-80 kinh tế Việt Nam hết sức khó khăn và dĩnhiên trong thời điểm này đã có sự “dối trá”. Tôi còn nhớ nhiều nhân vật nổitiếng lúc bấy giờ trên các phương tiện truyền thông họ luôn cho rằng giá trịdinh dưỡng của bo bo ngang bằng với thịt bò, giá trị dinh dưỡng của đậu bắpngang bằng với sữa bò. Đó là “dối trá” đấy. Nhưng hoàn cảnh lúc bấy giờ người takhông ăn gì khác ngoài bo bo thì sự nói dối đó giúp cho người dân lòng tin “ănđi để mà sống”. Vậy thì sự nói dối lúc này là cần thiết. Bây giờ mỗi khi nhắclại tôi cảm thấy mình xúc động nhiều hơn là căm giận. Bởi nếu không nói thế họsẽ không ăn, không ăn thì đói…

Còn anh, anh đã từng trải qua“sự dối trá ngọt ngào” nào anh không thể quên được và ngược lại anh đã từng tặngngười khác một “sự thật đắng cay” nào mà muốn rút lại?

Tôi có thói quen không bao giờtâm sự chuyện khó khăn, phiền muộn từ công việc hay bên ngoài về nhà. Cha mẹ anhchị em tôi luôn nghĩ tôi là một người gặt hái được nhiều thành công ngoài xã hộicũng như sự thăng hoa trong nghệ thuật. Và tôi đã từng nói dối để họ tin rằng,con đường tôi đi là một con đường trơn tru, trải đầy những hoa hồng. Vì cha mẹanh chị em tôi đã qúa cực khổ vì tôi. Tất cả những hy sinh của họ chỉ muốn nhìnthấy tôi thành tài và tôi không thể để họ nhìn thấy mình khó khăn, thậm chí thấtbại. Tôi sẽ giữ thất bại, buồn phiền đó cho riêng mình.

Trong cuộc sống có lúc mìnhhữu ý làm người khác buồn lòng khiến mình ray rứt chứ. Tôi là người rất cứngđầu, nên thường là cái gai trong mắt nhiều người. Tôi là người không thíchsống thỏa hiệp. Chính vì vậy con đường quan lộc của tôi rất trắc trở. Vìtính khí đó mà vô tình tôi đã làm tổn thương nhiều người. Sự chân thật đôikhi phải trả cái giá không rẻ. Tôi cũng đã thử tặng những “món quà” đó chongười khác nhưng sao vất vả qúa. Khổ nỗi mỗi lần muốn nói dối là vô vùngngượng miệng. Tuy nhiên trong cuộc sống quá nhiều phức tạp này, mình cũngcần phải nói dối trong phạm vi lương tâm cho phép để bản thân mình được antoàn, và người khác cũng an toàn. Nhiều người ta không kính, ta vẫn phải“dạ, thưa” đó thôi!

Đối với anh dường như đườngcông danh, chức tước cao không phải là mục tiêu lớn để anh phải đạt tới?

Chính xác là như thế. Nó khôngquan trọng nhưng lại là nguồn hỗ trợ lòng tin cho mình trên con đường sự nghiệpmình đi. Nó như một bước ngoặt để đánh giá lại mình. Mình luôn gặp cản trở trêncon đường đấy nhưng chưa bao giờ xem nó là chuyện lớn. Tôi hãnh diện với bản ngãcủa mình. Mình sống được trên đôi chân và tạo dựng được sự nghiệp như bây giờ lànhờ vào công chúng chứ không phải là chức vụ hay quyền hành.

Anh đã không còn “hát vì trẻem kém may mắn” nữa rồi. Những điều thần tiên của ngày xưa anh đã không làm lạinữa? Anh quên các em nhỏ này rồi sao?

Tôi thích làm từ thiện âm thầmvới những người…không nổi tiếng. Tôi không làm từ thiện cho một đối tượng nàoriêng biệt. Nhưng ai thật sự cần giúp đỡ thì tôi tìm đến họ. Mỗi một thời điểmtôi có những việc làm với những chuyến đi từ thiện khác nhau.

Anh vẫn làm từ thiện miệt mài,nếu nói anh làm từ thiện để đánh bóng tên tuổi là hoàn toàn sai vì tên tuổi củaanh đã qúa “lung linh”. Sau mỗi chuyến từ thiện trở về anh thường nghĩ gì vềmình và về người?

Thấy nhẹ nhõm thì suy nghĩ gìnữa? Đạo lý ở đời cho ta thấy “cho người này sẽ nhận được ở người khác thôi”.Thật ra, tôi rất sợ gặp trực tiếp những mảnh đời bất hạnh, đau lòng lắm. Nó chỉlàm mình buồn hơn thôi. Tôi có nhiều người bạn tốt thường thay tôi đến những nơiđó. Nơi nào có máy chụp hình hay quay phim là tôi “né’.

Cảm ơn anh về những chia sẻrất chân thành và chúc anh mãi là hình tượng đẹp trong lòng công chúng!

Theo Jet Đặng
Thế giới đàn ông

TIN LIÊN QUAN