Sáng nay Hà Nội mù mịt, ô nhiễm không khí đứng thứ 2 thế giớiChỉ số ô nhiễm lúc 8h30 ngày 28/5 tại Thủ đô Hà Nội ở ngưỡng màu đỏ, ô nhiễm đứng thứ 2 thế giới, TP.HCM cũng đứng thứ 7.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo, ô nhiễm không khí không chỉ gây ra các bệnh thường gặp như viêm mũi, viêm họng, viêm phổi mà còn làm tăng nguy cơ mắc hen suyễn, đột quỵ, bệnh tim mạch và ung thư phổi. Những chất độc hại, đặc biệt là bụi siêu mịn PM2.5 (đường kính ≤ 2,5 µm), có thể xuyên sâu vào phổi, thậm chí vào máu, gây tổn thương đa cơ quan, ảnh hưởng cả hệ hô hấp, hệ tim mạch và hệ miễn dịch.
Theo WHO, hơn 60.000 ca tử vong mỗi năm ở Việt Nam do tim mạch, đột quỵ, ung thư phổi, phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), viêm phổi… có liên quan ô nhiễm không khí. UNICEF cũng ghi nhận khoảng 70.000 người Việt tử vong hằng năm vì các bệnh liên quan không khí ô nhiễm, tức trung bình mỗi 7,5 giây lại có một trường hợp tử vong.
Tại Hà Nội, theo các nghiên cứu quan trắc, mỗi năm có thêm gần 1.100 ca nhập viện do bệnh tim mạch và gần 3.000 ca nhập viện do các bệnh đường hô hấp khi nồng độ PM2.5 tăng cao. Một số bệnh viện ghi nhận lượng bệnh nhân hô hấp đến khám tăng khoảng 20% trong các đợt ô nhiễm nặng.
Những đối tượng dễ bị tổn thương nhất
Các nhóm chịu ảnh hưởng mạnh nhất từ ô nhiễm không khí bao gồm trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người mắc bệnh nền như hen, COPD, tim mạch. Ở những thời điểm ô nhiễm tăng cao, tần suất nhập viện vì đợt cấp hô hấp, tim mạch đều tăng rõ rệt.
PGS.TS Vũ Văn Giáp cảnh báo: “Với người có bệnh lí phổi mạn tính, bụi mịn có thể gây khó thở, ho kéo dài, tức ngực, thậm chí dẫn đến đợt cấp nguy hiểm tính mạng. Do đó, các chuyên gia khuyến cáo bệnh nhân hen và COPD cần tuân thủ điều trị, duy trì thuốc hằng ngày và tăng liều giãn phế quản theo chỉ định khi xuất hiện triệu chứng bất thường”.
Các chuyên gia Bệnh viện Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, ô nhiễm không khí vừa là nguyên nhân hình thành bệnh lí, vừa khiến các bệnh mạn tính trở nên trầm trọng hơn. Điều này xuất phát từ việc hệ thống lọc tự nhiên của phổi bị quá tải khi tiếp xúc thường xuyên với các hạt bụi độc hại.
PGS.TS Vũ Văn Giáp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, nhấn mạnh: “Bụi siêu mịn dưới 2,5 micromet là yếu tố nguy hiểm nhất vì con người không thể nhìn thấy hoặc cảm nhận được, trong khi các hạt này có thể đi sâu vào máu và gây phản ứng viêm tại nhiều cơ quan”.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cho biết, các tháng giao mùa 10 - 11, sương mù kết hợp với bụi mịn khiến bụi PM2.5 không được khuếch tán, gây giảm tầm nhìn và gia tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp và tim mạch, đặc biệt ở người già và trẻ em.
Ô nhiễm không khí cũng gây ảnh hưởng đáng kể tới sức khỏe da. Bác sĩ, TS Vũ Thái Hà, Trưởng khoa Nghiên cứu và ứng dụng công nghệ tế bào gốc - Bệnh viện Da liễu Trung ương, cho biết chỉ số PM2.5 tăng cao làm mất hàng rào bảo vệ da, khiến bụi mịn dễ xâm nhập, gây viêm da, mẩn đỏ, kích ứng và làm tăng các bệnh da liễu trong mùa hanh khô.
Đáng chú ý, nghiên cứu quy mô lớn của Đại học Cambridge (Anh) trên gần 30 triệu người cho thấy ô nhiễm không khí có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ. Bụi PM2.5, NO2 và bồ hóng được chứng minh liên quan trực tiếp đến tình trạng viêm và tổn thương hệ thần kinh. Cụ thể, nồng độ PM2.5 tăng thêm 10 µg/m2 làm tăng nguy cơ mất trí nhớ thêm 17%.
Không chỉ ảnh hưởng đến hô hấp, tim mạch hay thần kinh, ô nhiễm kéo dài còn làm suy giảm miễn dịch, khiến người bị viêm khớp mạn tính, thoái hóa khớp hoặc gout dễ tái phát cơn đau; những người làm việc ngoài trời cũng thường xuyên gặp tình trạng đau khớp, mỏi cơ khi tiếp xúc với môi trường không khí bẩn.
Biện pháp bảo vệ sức khỏe
Cục Quản lý Môi trường y tế - Bộ Y tế khuyến cáo, khi chỉ số chất lượng không khí (AQI) ở mức xấu (150 - 200), người dân nên giảm thiểu hoạt động ngoài trời. Nếu buộc phải ra ngoài, cần chọn thời điểm ít ô nhiễm trong ngày, giảm cường độ vận động và dành nhiều thời gian nghỉ ngơi. Người dân sống gần khu vực giao thông đông đúc hoặc gần các công trình xây dựng nên hạn chế mở cửa sổ, nhất là khi AQI ở mức kém; đồng thời tăng cường thông gió trong nhà và trồng thêm cây xanh.
Đặc biệt, cần sử dụng khẩu trang có khả năng lọc bụi mịn (khẩu trang y tế thông thường không cản được PM2.5). Bệnh nhân hô hấp càng cần đeo khẩu trang khi ra đường để tránh khói xe, bụi công trình hay các mùi hắc gây kích ứng.
Bộ Y tế cũng khuyến nghị người dân chuyển sang sử dụng nhiên liệu sạch, thay bếp than tổ ong bằng bếp điện, bếp từ; hạn chế đốt vàng mã, đốt nhang, đặc biệt trong thời điểm thời tiết hanh khô hoặc những ngày chất lượng không khí suy giảm nghiêm trọng. Tình trạng đốt rơm rạ tại ngoại thành Hà Nội cũng là nguyên nhân làm bầu không khí thủ đô thêm ngột ngạt, nên cần được kiểm soát chặt chẽ. Trong giao thông, người dân được khuyến khích sử dụng phương tiện công cộng, tắt máy khi dừng đèn đỏ và phản ánh các phương tiện, công trình xả thải gây ô nhiễm.
Theo Tiền Phong
