Oan uổng quá... show truyền hình thực tế Việt!

Hơn một nămtrở lại đây, các show truyền hình thực tế tại Việt Nam bỗng dưng bị khán giảnhìn với con mắt coi thường và nghĩ xấu. Nhưng liệu họ có đáng bị như thế?

Lần đầu xuấthiện vào năm 2006 với chương trình Phụ nữ thế kỉ 21, đến nay , truyền hình thựctế (THTT) đã  trở thành cụm từ quá quen thuộc tại Việt Nam. Trong vòng 6 năm,không dưới 5 chương trình lớn của nước ngoài đã được các công ty truyền thôngmua bản quyền và tiến hành Việt hóa, trong đó phải kể đến một vài phiên bản đãthu hút được lượng lớn sự quan tâm của khán giả như Vietnam Idol(Pop Idol),Bước nhảy hoàn vũ(Dancing withthe star), Cặp đôi hoàn hảo (Just the two of us), Vietnam’s GotTalent(Got Talent),Vietnam’s Next Top Model (America"s Next Top Model)…

“Ngu mới làm giám khảo”.

Tínhtheo đầu số đếm, nếu so với các quốc gia phát triển khác như Mỹ, Anh, sốlượng chương trình đã được mua bản quyền và phát sóng tại Việt Nam khônghề thấm thía. Các chương trình trên cũng đều rất nổi tiếng, được mua bảnquyền tại nhiều quốc gia trên thế giới, chứng tỏ mức độ hấp dẫn không hềthấp. Vậy điều gì  đã khiến không ít người xem nhìn nhận rằng họ đang cócảm giác bội thực?

Trước tiên,cần xác nhận nhận định  trên trên không hề sai. Từ năm ngoái, các chương trìnhTHTT đã nối đuôi nhau phong tỏa sóng truyền hình, bắt đầu là Bước nhảy hoànvũ, đến Cặp đôi hoàn hảo, Vietnam’s Next Top Model vàthời điểm hiện tại là Vietnam’s Got Talent, chưa kể đến các chươngtrình khác với quy mô nhỏ hơn khác. Một năm 12 tháng, trong đó mỗi chương trìnhkéo dài không dưới 3 tháng, rõ ràng với bốn chương trình trên khiến người xemthậm chí không có được giây phút "nghỉ ngơi".

Bênh cạnh đó,đa số các chương trình THTT được quan tâm hiện nay chủ yếu xoay quanh 2 mô típ:tìm kiếm tài năng (dành cho người thường) và thể hiện tài năng (dành cho ngườinổi tiếng), hay nói nôm na là biểu diễn và được giám khảo đánh giá, nên dù khácnhau về tên gọi và nội dung, những chương trình trên ít nhiều tạo cho người xemcảm giác như đang phải ăn hai món ăn na ná nhau. Ngoài Vietnam’s Next TopModel là chương trình dành riêng cho ngành thời trang, thì các cuộc thi cònlại đều khai thác theo hướng tài năng âm nhạc và khiêu vũ. Vietnam’s GotTalent dù là sân chơi cho tất cả các dạng tài năng, nhưng chủ yếu các tiếtmục đáng chú ý cũng đều xoay quanh hai thể loại này. Trong khi đó, nước ngoài đãthực hiện những chương trình THTT xung quanh công việc của nhà thiết kế (ProjectRunway), đầu bếp (MasterChef, Hell’s Kitchen), nhân viênvăn phòng (The Apprentice), nghệ sĩ hóa trang (Face off)…

Trở về vớiViệt Nam, nhiều người xem cho rằng THTT đã bị bão hòa vì có quá nhiều chươngtrình giống nhau, rồi bắt đầu đưa ra so sánh vì sao các công ty truyền thôngkhông làm được những phiên bản hấp dẫn và phong phú như nước ngoài. Liệu có aibiết đây là một sự so sánh quá khập khiễng? Thứ nhất, THTT nước ngoài đã đitrước ta hơn 20 năm. Ý tưởng, nguồn nhân lực, vốn đầu tư, trang thiết bị cũngmạnh hơn rất nhiều lần, nên với những chương trình được thực hiện trong trườngquay chắc chắn không thể đem lại hiệu quả như phiên bản gốc. Còn với những phiênbản đòi hỏi các cảnh quay ngoại cảnh, nếu chưa có khả năng làm tốt, vì sao phảicố?

THTT cũngkhông chỉ gói gọn trong mô típ các cuộc thi tìm kiếm tài năng, mà còn là nhữngchương trình “bám đuôi” một hoặc một nhóm nhân vật chính được khán giả quan tâm,ví dụ như The Simple Life, Jersey Shore, Keeping Up withthe Kardashians, The Hills… Những dạng chương trình theo dạng nàycũng chắc chắn chưa thể thực hiện được, nhất là đối với quan niệm sống khép kíncủa người Á Đông. Và nói thẳng ra là tại Việt Nam cũng chưa có nhân vật nào đủđộ nóng để kéo chân khán giả ngồi theo dõi hôm nay họ đi làm tóc ở đâu, hay cãinhau với chồng như thế nào. Nếu nhìn dưới một góc độ tích cực, những chươngtrình đã và đang được phát sóng tại Việt Nam là món ăn tinh thần không thể thiếuvà ít nhiều giúp khán giả tiếp cận gần hơn với nền giải trí thế giới, nhưng thựctế, nó này lại đang được nhìn dưới đôi mắt khắt khe và thiếu cảm thông.

THTT Việt đang bị đối xử bất công?

Cũngvới câu hỏi THTT tại Việt Nam là “thật hay diễn?”, người xem cũng nênnhận định rõ rằng không có chương trình THTT nào hoàn toàn là thật. Tấtcả những tình huống, tranh cãi, phản ứng và cả cá tính của thí sinh đềucó thể bị "chạm tay" vào dưới nhiều góc độ, để tạo nên kịch tính và sựhấp dẫn. Trong chương trình MasterChef của Mỹ mùa thứ 2, khángiả nhiều dịp chứng kiến thí sinh Christian nổi đóa. Cá tính của anhđược khắc họa rõ là một người  hiếu chiến, nóng nảy và thường ganh tỵvới thí sinh khác. Nhưng sau khi chương trình kết thúc, một thí sinhkhác đã chia sẻ trên trang cá nhân rằng, sau máy quay, Christian là mộtngười rất gần gũi và dễ thương. Tất cả những gì khán giả xe được chỉ docách cắt xén của nhà sản xuất. Mới đây, thí sinh Alisha Bernhardt cũnglên tiếng chỉ trích chương trình American Idol vì đã cố tìnhđiều chỉnh các cảnh quay để biến cô trở thành một kẻ “to mồm và xấutính”. Nói vậy để biết, THTT trước giờ vẫn phải có sự can thiệp của biêntập để tạo nên các tình huống hấp dẫn hơn cho chương trình. Tất nhiên làcan thiệp trên chất liệu có sẵn chứ không hề có trường hợp đưa thí sinhvào bẫy. Chẳng hạn, nếu Christian không xưng xỉa, không đạp bàn đạp ghếthì nhà đài có đi đằng trời cũng không làm cách nào biến anh thành mộtkẻ suốt ngày nhăn nhó. Alisha nếu không ép các thành viên trong nhóm háttheo ý của mình, liệu cô có trở thành nạn nhân bị khán giả "ném đá"? Thửhỏi nếu không cắt xén và biên tập lại, liệu khán giả có chịu xem mộtchương trình dài lê thê và không có điểm nhấn?

Khán giả chánngán với những trò lố của THTT? Đúng, nhưng cũng hỏi ngược lại, ai là người khơinguồn đa số những scandal đó? Thời gian gần đây, người đó không ai khác chính làngười xem với sự khó tính và soi mói một cách kinh khủng. Còn nhớ ca sĩ SiuBlack từng được phen đau đầu vì bị nghi ngờ là dàn dựng kết quả trong chươngtrình Cặp đôi hoàn hảo. Bắt nguồn từ một đoạn clip ghi lại thời điểmcông bố kết quả trong đêm Bán kết, trong đó lời phát biểu được cho là của chị“Chọn áo đỏ đúng không?”được nghe thoáng qua, ngay lập tức đoạn clip này đượctruyền tay nhau một cách nhanh chóng kèm theo những điều nghi ngờ. Rồi trong Bước nhảy hoàn vũ mùa thứ 2, giám khảo Khánh Thy cũng phải lên báo trầntình cô không hề có hiềm khích với Thủy Tiên, tất cả cũng bắt nguồn từ nhận xétcủa cư dân mạng.

Mới đây, sựviệc của thí sinh Quỳnh Anh tại Vietnam’s Got Talent cũng là ví dụ điểnhình cho sức mạnh của cư dân mạng. Ngay sau khi được đăng tải trên mạng, clipnày đã nhận được nhiều sự chú ý, và ngay lập tức vấp phải sự phản đối của ngườixem. Nhiều comment thậm chí không có sự tôn trọng thí sinh và người nhà của họ,để rồi báo chí lập tức vào cuộc. Nhưng ngặt nỗi, không biết vì lý do gì nhiều tờbáo thay vì giữ vững lập trường, lại trở nên lăn tăn chạy theo ý kiến của cư dânmạng, lúc đả kích cách dạy con của bà Ngọ, lúc sau bà Ngọ lên báo giải bày thìcác tờ báo này lại quay ngoắt lên tiếng chê trách BTC, cho rằng đơn vị này lạicố tình tạo scandal. Scandal nào ở đây khi người khơi màn lại là khán giả? Khônggóp phần giải quyết hay định hướng khán giả, những bài viết lại lại như đổ dầuvào lửa. Bây giờ, cứ nghe cụm từ “Cư dân mạng cho rằng…” chắc ai cũng phải rùngmình. 

Nếu chưa có khả năng làm tốt, vì sao phải cố?

Chuyệnban giám khảo của những chương trình này cũng là vấn đề được quan tâm vàbàn luận. Chỉ xin nói đơn giản, với khán giả Việt, Siu Black xởi lởi thìbị nói là vô duyên, Lê Hoàng dám nghĩ dám làm thì bị cho là khó tính,thiếu tế nhị, Thúy Hạnh thường động viên thí sinh thì được gọi là nhạtnhư nước ốc, là không có chuyên môn. Với lối suy nghĩ như thế này, khôngbiết đến bao giờ dân ta mới hài lòng và tìm ra một ban giám khảo vừa ýnhất. Tất nhiên, nếu người đảm nhiệm vị trí đó không còn phù hợp, BTCkhông thể làm ngơ, như trường hợp của Trần Tiến với Bước nhảy hoànvũ, hay mới đây nhất là X-Factor US đã sai thải PaulaAbdul vì cô không còn đủ sức lôi cuốn và hấp dẫn. Tóm lại, BTC đủ khảnăng biết mình cần phải làm những gì, còn người xem nên ủng hộ lại quaysang phê phán rồi “chê cho bõ ghét”. Và cũng đừng quá đặt nặng vấn đềnhững BGK này không tự nhiên như nước ngoài, vì sự thật rành rành làchúng ta đã quá thua kém họ về kĩ năng ăn nói trước đám đông. Chỉ bấynhiêu mới thấy lời của Lê Hoàng mới đúng làm sao: “Ngu mới làm giámkhảo”.