Một khối đá có những vết khắcvạch vừa được người dân tìm thấy tại khu vực cố đô Hoa Lư. Theo các cán bộ PhòngDi sản văn hóa Ninh Bình, Sở VH-TT-DL, khối đá sẽ hé lộ một di tích cự thạchmới.

Vào những ngày cuối năm 2009, khinạo vét dòng sông Sào Khê, ở phía trước khu vực đền vua Đinh và đền vua Lê,thuộc xã Trường Yên, huyện Hoa Lư (Ninh Bình), người dân đã tìm thấy một khối đáhình trụ ở độ sâu khoảng 3m so với thềm ruộng lúa quanh đó.

Phát hiện khối đá lạ ở cố đô Hoa Lư

Khối đá có chiều dài 1,2m (kểcả vấu là 1.5m), đường kính 0,7m. Ở hai đầu của khối đá này có vấu hìnhtròn. Trên thân của khối đá hình trụ này có những vết khắc vạch có tiết diệnrộng từ 1 - 4cm, sâu từ 0,5 - 3cm. Đến nay, chưa giải mã được đó là biểutượng gì.

Đầu năm 2009, cách địa điểm nàykhoảng 200m, người dân cũng phát hiện một cột đá hình tròn dài khoảng 3m, trênthân của cột đá cũng có những nét khắc vạch có độ rộng và sâu tương tự. Chấtliệu đá thì hoàn toàn giống nhau.

Điều đặc biệt nữa là ở đầu củacột đá có hai lỗ mộng đối nhau. Lỗ mộng này lại có kích thước tương ứng với vấucủa khối đá hình trụ mới phát hiện.

Phát hiện khối đá lạ ở cố đô Hoa Lư

Trước đó, đầu năm 2009, tạihang Son cách đó khoảng 700m, các nhà khảo cổ đã phát hiện dấu ấn của cư dânvăn hoá thời đại đồ đá và thời đại kim khí cách ngày nay từ 2.000 đến 10.000năm.

Và xa hơn một chút về phía TâyNam (khoảng 1.000m), tại núi Con, các nhà khảo cổ cũng đã tìm thấy rìu đá vànhững dấu ấn khác trên những khối đá.

Từ những cơ sở đó, các cán bộPhòng Di sản văn hóa Ninh Bình cho rằng, hai di vật đá lớn được phát hiện kểtrên cùng nằm trong một công trình đá lớn (cự thạch). Và rất có thể cư dân cổ ởhang Son, công trường khai thác đá cổ ở núi Con cùng những di vật đá lớn mớiphát hiện này có liên quan với nhau.

Theo những tài liệu hiện có, ViệtNam mới phát hiện một số công trình đá lớn (cự thạch) ở các tỉnh thuộc miền núiphía Bắc Việt Nam là Bắc Giang; Vĩnh Phúc; Cao Bằng; Hà Giang; Tuyên Quang; LạngSơn...

Phát hiện khối đá lạ ở cố đô Hoa Lư
Các khối cự thạch phát hiện tại Ninh Bình. Ảnh: Cao Tấn

Về phía Đông Nam của đồngbằng Bắc bộ, đây là lần đầu tiên phát hiện một di tích cự thạch. Di tích cựthạch này có thể là của cư dân thời tiền sử vào giai đoạn kim khí cách ngàynay từ 2.000 đến 3.000 năm.

Có một đặc điểm chung của cư dânthời tiền - sơ sử giai đoạn này ở Đông Nam Á là thờ thần đá theo tín ngưỡngTôtem giáo, thờ đa thần.

Hiện, các khối đá trên đang đượclưu giữ tại Bảo tàng Ninh Bình và đang cần các nhà khoa học nghiên cứu, giải mãnhững bí ẩn lịch sử để làm rõ thêm di tích Cự Thạch ở vùng đất Cố đô Hoa Lư.

Cự thạch là thuật ngữ khảo cổ học chỉ những công trình dựng từ những khối đá lớn để nguyên hình dạng tự nhiên hay đã qua gia công.

Cự thạch được phát hiện ban đầu ở vùng Địa Trung Hải, sau phát hiện được ở hầu khắp thế giới. Cự thạch có niên đại kéo dài từ thời đại đá mới đến thời đại đồ đồng (khoảng thiên niên kỷ 3 - 1 trước công nguyên).

TheoNguyễn Cao Tấn
Phát hiện khối đá lạ ở cố đô Hoa Lư