Về phương diện phong thủy, phòngthờ cúng cũng là một trong năm bộ phận quan trọng trong căn nhà. Đó cũng là mộtphòng có công năng và tác dụng hoàn toàn khác so với các hạng mục khác vì đâykhông phải là phòng phục vụ cho sinh hoạt gia đình hoặc một mục đích hiện thựccụ thể.
 |
Phòng thờ là nơi nhạy cảm, tônkính và mang ý nghĩa tâm linh. Nơi đây trở thành tâm điểm trong những dịp lễtết, những nghi lễ quan trọng gắn liền với những chuyển biến thay đổi lớn laocủa đời người như: Những dịp cưới hỏi, ma chay, nhập trạch, cúng giỗ tổ tiênhoặc bất cứ khi nào mà con người cần tỏ lòng thành kính, tưởng nhớ về quá khứ.
Nói là phòng thờ, một khu vựcquan trọng thường được cung kính và hành xử cẩn trọng. Tuy nhiên, một phần cũngdo điều kiện hoàn cảnh nên không phải gia đình nào cũng có thể bố trí một phòngthờ riêng biệt. Phần lớn, người dân thường chỉ có bàn thờ gắn lên vách tường,hoặc đôi khi sử dụng nóc tủ làm bàn thờ... Một số khu vực, nhất là phía Namthường có phong tục làm bàn thờ thần bếp, Táo quân ở ngay trong nhà bếp; lạithêm bàn thiên ở ngoài sân, trước cửa nhà.
Một số nhà, đặc biệt là các gia đìnhlàm ăn, kinh doanh, buôn bán hoặc các cửa hàng, văn phòng công ty còn có bàn thờThần tài, Thổ địa riêng, thường đặt dưới đất với mưu cầu mong muốn làm ăn phátđạt, tiền tài danh vọng. Ngoài ra đối với những gia đình theo một tôn giáo nàođó như Đạo Thiên chúa, Đạo Phật... thì lại có những bàn thờ theo đặc trrưngriêng.
Đối với những gia đình có điềukiện vật chất đầy đủ, nhà cửa rộng rãi nên bố trí phòng thờ riêng, tách biệt vớicác phòng khác với diện tích tương xứng với toàn bộ quy mô căn nhà. Nếu nhà chỉcó một tầng trệt nên bố trí phòng thờ phía sau, nếu nhà cao tầng, nên bố tríphòng thờ ở tầng trên cùng. Nhưng phần đông hiện nay không có phòng thờ riêngbiệt mà thường được ghép vào các phòng khác như phòng khách, phòng làm việc,phòng ngủ... Về vấn đề này thực ra không có quy tắc bắt buộc và suy cho cùng,việc thờ cúng gắn liền với yếu tố tâm linh của mỗi cá nhân, có ảnh hưởng bởiphong tục tập quán của dân tộc, vùng miền hoặc truyền thống của dòng họ.
Chính vì vậy mà việc đặt bàn thờở cung nào trong nhà, cung tốt hay cung xấu cũng không phải quá quan trọng, nếuđặt vào cung tốt thì cũng hướng tâm trí của con người vào những việc tốt, thúcđẩy vượng khí trong nhà. Ngược lại nếu đặt vào cung xấu thì cũng có tác dụngtrấn áp những điều ác, những tà khí có thể làm ảnh hưởng đến gia cảnh. Tuynhiên, vì thuộc lĩnh vực Phúc đức nên việc đặt bàn thờ vào cung Phục vị theo Báttrạch sẽ là rất thích hợp.
Điều này cũng tương tự với hướng của bàn thờ, tuynhiên hướng của bàn thờ sẽ có sức phù trợ mạnh mẽ cho chủ nhân khi đặt xoay vềhướng có hành tương sinh cho bản Mệnh. Chẳng hạn như với chủ nhân là người MệnhKim thì có thể đặt bàn thờ quay lưng về hướng Tây. Các bàn thờ Thần tài và Thổđịa nên đặt ở vị trí tài khí kết hợp với khu vực gần cửa ra vào và hướng ra phíađường đi.
 |
Xét theo nguyên lý Âm Dương thìbàn thờ hướng về những người đã khuất hoặc những thần linh tối cao nên phảithuộc về Âm. Vì vậy cách bài trí không nên lấy sánh sáng làm trọng, do đó phòngthờ không cần thiết phải mở nhiều cửa sổ.
Cửa chính hay cửa ra vào cũng khôngnên quá lớn hoặc xông thẳng vào phòng thờ, cửa ra vào nên ở hai bên bàn thờ làphù hợp. Nếu cửa ra vào ở chính giữa phía bàn thờ thì nên có thêm bàn đặt đồcúng lễ ở phía trước. Vì ở khu vực này sử dụng khá nhiều nhang, đèn, nến là cácvật sinh ra khói, lửa nên vẫn cần phải có độ thoáng khí phù hợp. Vì vậy, cửa sổhoặc cửa ô thông khí, quạt thông gió vẫn là cần thiết.
Song, nên có rèm che hoặccửa chớp lật thích hợp để tránh quá nhiều ánh sáng. Nhìn chung, phòng thờ hoặcbàn thờ nên được đặt ở nơi tôn kính, không quá lộ liễu, tránh để cho người ngoàihoặc khách lạ thấy rõ bài vị tổ tiên, hình ảnh thờ cúng. Riêng với bàn thờ Thầntài thì thường được đặt ở phía trước nhà, gần cửa ra vào, tuy vậy vẫn cần tựalưng vào vị thế vững chắc và nên có rèm che chắn.
Những điều nên tránh
Xét về mặt Ngũ hành, phòng thờthuộc Hỏa vì Hỏa thuộc về những việc lễ nghĩa, cúng bái. Vì vậy, những màu sắcthuộc hành Hỏa hoặc trợ sinh cho hành Hỏa cũng khá phù hợp như: Đỏ, hồng, vàng,xanh. Nên sử dụng những gam màu sẫm, trầm, tĩnh lặng như đen, nâu, có thể xenlẫn vàng, xanh, đỏ.
Cần tránh những màu sắc quá nóng hoặc quá rực rỡ làm xaonhãng, giảm sự tập trung hoặc làm phân tâm cho người trong nhà trong quá trìnhhành lễ. Ngoài ra cần chú ý thêm những vấn đề sau:
- Bàn thờ có thể đặt chung trongcác phòng khác nhưng cần để ý: Nếu đặt ở phòng khách, không nên hướng thẳng raphía cửa chính, hoặc phải có bàn chắn ở phía trước. Nếu đặt phòng ngủ, không nênđặt giường ngủ phía trước. Nếu đặt trong phòng làm việc, không nên đối diện vớibàn làm việc của chủ nhân.
- Bàn thờ cần được bố trí cânđối, tránh việc bày đặt lộn xộn. Việc thắp nhang hoặc đèn, nến, nên được thựchiện thường xuyên. Thông thường, các bát nhang được đặt ở vị trí chính giữa bànthờ. Đằng sau các bát hương là các tượng hoặc tranh ảnh của các vị thần, phật vàtổ tiên đã khuất tương ứng theo ý nguyện của gia chủ. Hai phía góc hai bênthường để đèn hoặc giá nến.
- Bàn thờ tránh gần sát các phòngbếp, phòng tắm, nhà vệ sinh hoặc cửa phòng thờ đối diện với cửa của các phòngnày. Điều này cũng tương tự với việc phòng thờ nằm ở tầng dưới, phía trên làphòng tắm, nhà vệ sinh, hoặc phòng nô đùa của trẻ em gây ồn ào. Phòng thờ hoặcquanh khu vực bàn thờ cần yên tĩnh, sạch sẽ, trang nghiêm và thông thoáng. Tránhsử dụng phòng thờ làm chỗ để những vật dụng linh tinh hoặc để đồ bỏ đi.
- Tránh để bàn thờ ngay dưới xànhà hoặc dưới những vật dụng thô kệch khác, không nên đối diện với cầu thanghoặc dưới chân cầu thang, không nên treo hoặc phơi quần áo trong đó. Bàn thờ cầncó độ cao thích hợp để cho người thành tâm tế lễ và có hướng cao dần lên, phíasau cao hơn phía trước.
Không giống như các căn phòngkhác trong nhà, phòng thờ được xem như điểm tựa cuối cùng, cao cả và thiêngliêng, nơi con người có thể thoát ra khỏi cuộc sống trần tục với những lo toanbộn bề để trở về với thế giới tâm linh. Khi đứng trước bàn thờ người ta có cảmgiác như đang đứng trước tấm gương phản chiếu của tâm hồn, loại bỏ các cám dỗ vàdục vọng, con người sẽ trở nên trong sáng hơn.
Phòng thờ cũng như các nghi lễ làsự cần thiết cho tín ngưỡng của mỗi gia đình. Dù có thờ ai, có cúng tế bao nhiêucủa ngon vật lạ đi chăng nữa thì quan trọng nhất vẫn là cái tâm cái đức của conngười, hình thành trong nội thể và được thể hiện ra lời nói và hành động trongcuộc sống.
Theo Mỹ thuật
