Bốn tháng đầu năm, bức tranh kinhtế khá sáng sủa, thể hiện ở chỉ số tăng trưởng GDP khá, xuất khẩu hồi phục, CPIbắt đầu tăng chậm lại... Tuy nhiên, trong bức tranh đẹp vẫn có những gam màuxám. Đó là hiện tượng nhập siêu tiếp tục tăng cao, gần 4,7 tỉ USD. Các chuyêngia kinh tế đánh giá nhập siêu là căn bệnh trầm kha, mỗi năm lại thêm nặng, phảisớm “bốc thuốc” để ngăn chặn hiện tượng bất lợi này.
“Nhiễm độc” tiêu dùng
Chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thànhcho rằng nhập siêu đang ở mức quá cao và một nền kinh tế đang phát triển như VNkhông thể tiếp tục chấp nhận nhập siêu phi lý như vậy. Dư luận đang “soi” nhậpkhẩu công nghệ, thiết bị 3G và điện thoại iPhone.
Nhưng nhập khẩu iPhone không thấm vào đâu so với hàng vạn mã hàng đang nhập vềvới giá cao phi lý. Hàng hóa nhập khẩu ồ ạt, người VN bị “nhiễm độc” tiêu dùng.Một bộ phận người thích dùng ô tô hạng sang, quần áo hàng hiệu, hình thành “lối”tiêu xài phung phí không phù hợp với điều kiện của đất nước.
Nước Nhật năm 1960 còn nghèo,không một bộ trưởng nào đi xe hạng sang, doanh nhân cũng không bỏ tiền túi muaxe đắt tiền vì họ có tinh thần dân tộc tự cường, kiềm chế tiêu xài hàng hóakhông hợp lý.
Theo ông Bùi Kiến Thành, VN cần học nước Nhật. Trước hết, lãnh đạo phải làmgương, có ý niệm rõ ràng về trách nhiệm, nghĩa vụ của mình đối với nhân dân vàđất nước, không phải có tiền muốn xài cái gì thì xài.
Đẩy nhanh công nghiệp phụ trợ
Bà Phạm Chi Lan, chuyên gia kinhtế, tỏ ra quan ngại trước tình trạng vấn đề nhập siêu đã được Chính phủ nhìnnhận là một hạn chế lớn, Bộ Công Thương cũng rất quan tâm và đề ra nhiều giảipháp nhưng vẫn chưa cải thiện.
| |
| Biểu đồ nhập siêu từ tháng 1 đến tháng 4-2010 và nhập siêu 4 tháng đầu năm, trong đó, các mặt hàng tiêu dùng, thực phẩm được nhập với lượng lớn (Đồ họa: Kiến Quốc - Tấn Thạnh) |
Theo bà Lan, nguyên nhân quantrọng nhất dẫn đến nhập siêu của VN là cơ cấu kinh tế chủ yếu dựa trên pháttriển tài nguyên thô, lao động giá rẻ. “Phải thay đổi cơ cấu sản xuất trongnước, nâng cao giá trị chế tạo mới tạo giá trị gia tăng” - bà Phạm Chi Lan nói.Cụ thể, cần chấm dứt khai thác quặng xuất khẩu.
Vì xuất quặng thô rồi nhập sản phẩm chế biến về thì kim ngạch nhập khẩu đội lênrất nhiều do giá trị chênh lệch cao. Điều này thể hiện rõ ở ngành thép: Doanhnghiệp này xuất quặng sắt thô, doanh nghiệp khác nhập phôi thép về cán, chỉriêng chênh lệch giá cả đã gây nhập siêu lớn, chưa kể đến hậu quả môi trường.
Vấn đề phát triển công nghiệp phụtrợ đã được đặt ra từ 20 năm nay nhưng vẫn chưa khởi động, dù nhà đầu tư vàChính phủ Nhật đã cảnh báo và có chương trình hỗ trợ. Bằng chứng là đến bây giờ,quy hoạch về phát triển công nghiệp phụ trợ vẫn dừng ở dự thảo trình Chính phủphê duyệt. Và như vậy, VN không thể thoát khỏi tình trạng gia công và chưa thểgiảm nhập siêu.
Khoanh vùng để kiểm soát
Chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thànhlập luận nhập siêu còn có nguyên nhân từ khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư trựctiếp nước ngoài (FDI). Nền kinh tế chủ yếu gia công, sản phẩm xuất khẩu chủ đạolà may mặc nhưng có 85% là nguyên liệu nhập ngoại.
Nên xuất khẩu 10 tỉ USD/năm là VN đã xuất khẩu hộ cho Đài Loan, Hàn Quốc thôngqua nguyên phụ liệu nhập khẩu. Năm 2008, Bộ Kế hoạch - Đầu tư tuyên bố thu hútđược 71 tỉ USD vốn FDI, gấp 3 lần so với vốn đầu tư trong nước. Tạo điều kiệncho nước ngoài đầu tư vào VN nhưng họ nhập nguyên liệu về gia công và bán sảnphẩm trên thị trường nội địa thì sẽ đẩy nhập siêu lên cao.
Về vấn đề này, bà Phạm Chi Lannói cơ quan quản lý bắt đầu “tỉnh ra”, thừa nhận khu vực FDI đang nhập siêu thay vì cho rằng họ xuất siêu như một, hai năm trước. Vấn đề là phải quyết liệtlàm rõ hiện tượng nhà đầu tư chuyển giá khi họ khai báo lỗ, kê giá nguyên liệuđầu vào nhập khẩu cao để chuyển giá thành lợi nhuận công ty mẹ hưởng. Từ đó, xemlại chính sách khuyến khích đầu tư nước ngoài đã hợp lý chưa.
Một khu vực khác cũng cần khoanhvùng kiểm soát nhập khẩu là doanh nghiệp Nhà nước. Khu vực này đang triển khainhiều dự án lớn, đi vào các ngành công nghiệp lớn nhưng kết quả kiểm toán vàgiám sát của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho thấy nhiều doanh nghiệp hoạt độnghiệu quả thấp, thậm chí thua lỗ.
Như vậy, lượng máy móc thiết bị nhập khẩu về rất lớn, hiệu quả sản xuất chưa caosẽ gây thâm hụt về thương mại. Cần xem xét lại các số liệu cụ thể để đưa ra giảipháp phù hợp. Phải tìm ra địa chỉ để chấn chỉnh, ví dụ những doanh nghiệp đangtiếp tục thua lỗ không nên cho triển khai những dự án mới...
|
Theo Phương Anh
