Sân khấu làng

Cứ khoảng nămgiờ chiều, một chiếc xe Cub lấm lem như trâu tắm bùn lại chạy khắp các nẻođường làng phát đi đoạn băng thu âm sẵn: “Đêm nay tại sân khấu thôn Thái An,đoàn nghệ thuật cải lương Thiên Hương sẽ trình diễn vở cải lương tâm lý tìnhcảm... Đoàn cải lương Thiên Hương với sự góp mặt của...”.

Chưa hếtbài giới thiệu tiếng loa đã đi qua. Nhưng vì đã quen với tiếng loa rènhư giọng chàng nghiện mỗi chiều nên người ta chỉ chú ý nghe coi đêm naydiễn tuồng gì. “Nó vừa nói đêm nay diễn tuồng gì đó bay?”. “Lên đời”.“Tuồng này chắc mới. Nấu cơm mau ăn sớm đi coi”.

Sân khấu thônThái An là một bãi hoang rộng mênh mông ngăn cách với cánh đồng nước bằngmột con đường đất. Cánh đồng nước trước kia vốn là ruộng cói, là đất chuyêntrồng cói để dệt chiếu, bây giờ vẫn sót lại mấy bụi cói hoang mọc chen lẫnvới rau muống trời bò nghêu ngao. Còn bãi cỏ bên này trước kia là đất trồnglúa. Nay ruộng đồng sắp lên đời thành đô thị mới, cả ruộng cói và ruộng lúađều đã được chia lô nhôm nhoam chờ đổ đất san nền. Sau khi gặt xong vụ lúacuối cùng bà con không ai đốt đồng. Chiều chiều có một vài nhóm người rảnhrỗi lại ra ngồi giữa cánh đồng mênh mông gốc rạ nhậu chơi. Hoặc một nhómkhác không nhậu, chỉ ra ngồi nhìn trời đất. Nhóm này có cả mấy đứa con nítvà một con chó vàng.

Người rảnh trâucũng rảnh. Thôn Thái An bình yên đến nỗi người ta chỉ việc trồng mấy gốc keoquanh một gò đất, rồi giằng nối vài sợi dây thép thưa từ cây này sang câykia là quây thành một cái chuồng nhốt trâu ban đêm giữa đồng. Đàn trâu banngày chỉ mỗi việc lang thang gặm cỏ, chẳng phải làm gì. Từ ngày ruộng khôngcòn lúa cũng không còn thấy đâu cảnh lũ cò trắng nhởn nhơ chơi cùng bầy trâutrên cánh đồng. Có thể lũ cò đã có được thông tin mật rằng các bạn trâu củachúng đến một ngày sẽ được vô lò mổ để lên đời thành thịt bò, nên chúng lobỏ chạy trước chăng?

Khi đã an nhànngười ta mới nghĩ tới nghệ thuật. Và một đoàn cải lương đã về chọn một góccao ráo nhất bãi để dựng sân khấu. Giá vé mười lăm ngàn cho người lớn, mườingàn cho trẻ con. “Hai ký lúa” - bà con tính toán. “Giờ này còn lúa với gạo.Mười lăm ngàn thì nói mười lăm ngàn cho rồi!”. Họ vừa cãi nhau vừa cắp ghếđi về phía sân khấu đang rộn ràng.

Đêm nào khángiả cũng được nghe ca nhạc khuyến mãi mệt nghỉ. Hết tân nhạc, cổ nhạc đếntân cổ giao duyên. Đừng phải băn khoăn gì. Vì người hát đang say, đang phê.Chỉ những ai hiểu được cái say cái phê của các nhà thơ khi có dịp được đọcthơ mình trước công chúng, hoặc đã từng gặp những vị đại biểu hay nhập đồngkhi có dịp nói trên diễn đàn, thì mới hiểu cho các diễn viên khi họ được hát.Cho dù chỉ vài chục khán giả dưới sân bãi nhưng là khán giả thật, toàn nhữngngười bán lúa để đi coi hát chứ không phải...

Sau màn ca nhạcdạo đầu, khán giả lại kiên nhẫn ngồi chờ các diễn viên vào thay trang phụcvà hóa trang trước khi ra diễn. Diễn viên thay đổi lời thoại tùy hứng, khángiả cười theo. Lúc này nói một trăm triệu, lúc khác quên lại nói năm phầntrăm, khán giả cũng cười bỏ qua. Khi chuyển cảnh không cần kéo màn, chỉ cầntháo tấm phông cảnh cho rớt xuống, rồi một diễn viên đóng vai phụ bước ra,lập tức có tiếng hét: “Ông soát vé. Ông soát vé”. Nhìn lại thì đúng là ngườivừa đứng xé vé ngoài cổng. Một khán giả vẻ hiểu biết nói: “Ông đó là đạodiễn á. Quan trọng lắm á!”. “Sao biết?”. “Họ ở nhờ nhà tui mà sao không biết.Còn bà ở kia là nghệ sĩ Hương Trà. Chứ sao. Đóng người ở, đóng xì ke mới khó,chứ đóng cán bộ đi họp dễ òm”.

Một diễn viênnhí xuất hiện trên sân khấu làm nhóm người im bặt. Đứa bé không phải diễn gìnhiều, nó chỉ việc đứng đó cho người lớn diễn, tức mắng mỏ đánh đập hoặcbồng lên để xuống. Dù vậy việc xuất hiện của nó cũng làm khán giả vui thích.Họ tán thưởng bằng cách với tay lên sàn diễn đưa cho nó, không phải hoa, màlà một tờ hai chục ngàn. Một người rồi hai người, diễn viên nhí đứng sát mépsàn diễn hồn nhiên nhận tiền thưởng. có lúc lạ vậy, nó lạidành phần thưởng cho việc không diễn gì là sao!

Nhưng sao ngườita lại chạy qua chạy lại lộn xộn như vậy được? À, vì không có dàn nhạc. Chỗdành cho các nhạc công ngồi phía dưới sân khấu giờ chỉ thấy mỗi một ngườingồi xoay xoay vặn vặn mấy cái núm điều chỉnh âm thanh, một công việc trựcthuộc bộ phận máy móc, không nghệ sĩ cũng chẳng nghệ thuật. Lẽ ra khán giảkhông cần biết tới sự có mặt của người này. Nhưng bỗng nhiên điện cúp cáirụp. Tất cả im bặt. Sau mấy giây lặng đi dưới sân bãi bắt đầu nổi lên tiếnghuýt sáo, tiếng gọi nhau. Phải có tiếng gì đó để thay thế. Im lặng là khôngthể được. Tiếp đến gió nổi lên. Rồi sấm nổ. Rồi tiếng alô của đoàn hát xinlỗi, xin dừng đêm diễn tại đây vì... trời sắp mưa.

Khán giả nhốnnháo rời sân bãi. Màn hạ xuống trong ánh đèn pin loang loáng. Vài đứa connít leo lên chạy đuổi nhau trên sàn diễn. Đúng lúc đó điện bừng sáng, haichiếc loa thùng cũng lập tức sống dậy gào lên thảm thiết:

- Cha...a...a!

-Co...on...con!

Một khán giảgiật mình ngoái nhìn sân khấu, ngơ ngác hỏi: “Cái gì vậy bay?”. Bọn trẻ láucá nói: “Mấy người đạp phải cứt trâu họ la đó ngoại!”. “Bậy nào. Sắp lênphường rồi ai để vậy. Công ty vệ sinh người ta dọn liền chớ”.

Sau nửa thánglưu diễn, đoàn hát thắng lợi nhổ sào đi nơi khác. Chiều chiều vắng tiếng loa,khán giả lại ra bờ ruộng đứng nhìn bãi đất trống. Và họ bắt gặp đàn trâu vẫnđang ngẩn ngơ tìm bóng dáng lũ cò.

Truyện ngắncủa Vân Hạ
 TTO