"Có trách thì trách Xuân Quỳnh..."

LTS:Trong lòng công chúng vàbè bạn, cuộc đời và mối tình Quỳnh – Vũ là một biểu tượng. Những đau khổ và hệlụy vì yêu của họ cũng khiến nhiều người coi Quỳnh – Vũ là tri âm, tri kỷ. Nhưngcó một người không nghĩ như thế - âu cũng là lẽ đương nhiên của tình yêu – đó làngười yêu, người vợ đầu tiên của kịch tác gia Lưu Quang Vũ: nghệ sĩ Tố Uyên.

Qua câu chuyện của Tố Uyên,ngộ ra một điều: Khi yêu quá một ai đó, lòng ta ít khi còn giữ được bình tĩnh vàkhách quan. Và thời gian không thể là liều thuốc nhiệm màu để làm lành vếtthương lòng!

Dù biết nhiều điều Tố Uyên nóilà quá chủ quan, nhưng tôi vẫn thấy chia sẻ với bà – bởi với tư cách là NGƯỜIĐÀN BÀ YÊU – Tố Uyên bị thấm thía vì trải qua cảm giác thất bại kể cả khi “ngườita” và tình địch đã đi về thế giới bên kia (đặc biệt, sự ra đi đó khiến mối tìnhcủa họ trở nên lung linh hơn).

Đó là lý do để chúng tôi quyếtđịnh đăng bài viết này. 

Nếu Vũ nhẫn nại một chút thì…

Về chuyện Tố Uyên và Lưu QuangVũ chia tay, có người nói rằng, nguyên nhân đổ vỡ là vì Tố Uyên nổi tiếng, khôngquan tâm chia sẻ với chồng, trong khi Lưu Quang Vũ lại tìm được điều đó ở XuânQuỳnh...

Anh Vũ là người rất thương vợthương con. Không phải vì cảm thấy vợ ít quan tâm, ít chia sẻ mà tìm đến XuânQuỳnh đâu.

Lúc đó tôi gian nan quá, côngviệc nhiều rồi bị người ta ghen ghét, "đấu đá", tôi thấy mệt mỏi, ức chế… Vũ bảo“Anh không làm được gì cho em cả”. Vũ cảm thấy mình không làm được gì đỡ tôi,không làm gì cho vợ cho con nên tự Vũ xa tôi đi để hoàn thiện mình, “để xứngđáng với tình yêu của em” vì lúc nào Vũ cũng cảm thấy kém tôi.

Lúc đó Vũ là người cầm bút độclập, đấu tranh. Còn tôi muốn hoàn thành một bộ phim thì phải làm việc với rấtnhiều người, đạo diễn, họa sỹ, quay phim… Vũ không muốn cho tôi đi công tácnhiều.

Vũ bảo “chúng mình khác nhau quá.Một trong hai chúng ta đứng dưới ánh sáng mặt trời. Em thì cần có con còn mộtmình anh, anh cũng viết được”.

Sau đó, Vũ viết một cái thư chotôi, ý là giận, muốn chia tay. Lúc đó, chiến tranh, nhiều cái bộn bề lắm. Mà tôicần người đàn ông có thể chia sẻ. Khi Vũ nói thế, tôi lại không nói được. Tôidại! Mà gặp Xuân Quỳnh thì cô ấy ghê gớm quá.

Tố Uyên có trách Xuân Quỳnhkhông?

Trách chứ. Tất nhiên là tôi tráchtrong thầm lặng của tôi. Nhẽ ra Quỳnh phải hiểu con người sống phải như cột mốccây số ấy, quan hệ phải biết đến đâu là điểm dừng.

Người ta không biết cứ nói tìnhyêu của Xuân Quỳnh với Lưu Quang Vũ mới là tình yêu đích thực, nhưng không baogiờ có tình yêu nào long lanh, tốt đẹp lại xây dựng trên sự đau khổ của ngườikhác cả.

Xuân Quỳnh đã có chồng con rồi,sau đó bỏ chồng và chen ngang vào gia đình một người khác nhưng không được mớiquay sang nhà tôi. Quỳnh ở ngay cạnh phòng vợ chồng tôi trong khu tập thể. Quỳnhvừa là bạn văn vừa là chị thế nên Vũ bảo, thi thoảng để Quỳnh sang nhà chơi, nấucơm ăn chung cho vui, sợ Quỳnh buồn. Rồi Xuân Quỳnh “lấn quá”. Lúc đó, tôi trẻnên tự ái. Còn Vũ thì dại dột.

Trong cuộc tình với Lưu QuangVũ, Tố Uyên có điều gì ân hận không?

Có lần tôi với Vũ đạp xe đạp đichơi, Vũ nói muốn hai đứa quay lại với nhau. Rồi những lần Vũ sang đây chơi, Vũđều nói nhẹ nhàng ý tứ cả. Tính Vũ thế. Đúng ra, năm 1985, 1986 là đã về vớinhau rồi. Nhưng… cô Quỳnh cũng níu kéo ghê quá. Nếu cô Quỳnh “thả” ra thì vợchồng vẫn về với nhau bình thường.

Ngay cả khi hai đứa đã bỏ nhaurồi, nhưng tôi và Vũ vẫn nói chuyện, vẫn đạp xe đi chơi. Mà lúc bỏ nhau, Vũ bảo“em với anh có giấy tờ cũng thế mà không có giấy tờ cũng thế, chúng mình thì cầngì” nên thôi nhau rồi mà nhiều thứ vẫn bình thường…

Nghe nói, một tay Tố Uyên lotoan mọi việc, từ nuôi con đến xây nhà riêng… Cứ một mình thế cô không tủi thânsao?

Tủi thân nhiều chứ. Mọi việc mìnhcứ gánh vác hết. Vừa là đàn ông, vừa là đàn bà. Người đàn ông đi cứu người nàyngười kia, họ giải phóng được một thế hệ, còn người đàn bà biết giáo dục, biếtdạy dỗ con cái là cứu được mấy thế hệ. Vai trò của người phụ nữ rất là lớn.

Nhưng nếu người phụ nữ cứ làmquá nhiều việc như thế thì bản thân họ một lúc nào đó sẽ cảm thấy quá sức cònngười đàn ông lại không thấy được vai trò của mình trong gia đình. Có khi nào vìTố Uyên cứ “tham lam” gánh vác mà vai trò của Lưu Quang Vũ bị lu mờ...?

Nhiều lúc tôi cảm thấy quá khổ.Cho nên tôi rất cần người đàn ông biết thông cảm. Anh Vũ lúc đó còn quá trẻ. Đầutiên, tôi chỉ là người lo toan thôi. Hơn nữa là lúc đó tôi nổi tiếng quá, như làmột cái gì đó trùm lên Vũ. Mà lúc đó Vũ chưa đạt được nhiều trong sự nghiệp, Vũbuồn, Vũ nghĩ tiêu cực. Nếu Vũ nhẫn nại một chút thì mọi việc đã suôn sẻ, đẹpđẽ.

Bị Xuân Quỳnh đánh ghen

Có phải vì yêu Lưu Quang Vũquá nên đến nhiều năm sau đó Tố Uyên không đón nhận người khác?

Bản thân mình vẫn dùng dằng, đànbà mà, dễ tha thứ lắm. Tôi không đón nhận ai vì tôi sợ khổ. Không phải vì sosánh với Vũ và thấy họ kém Vũ mà không đón nhận.

Mỗi người ở một thời điểm khácnhau, nhưng người phụ nữ làm lại cuộc đời khó hơn người đàn ông. Tìm được ngườihiểu và chia sẻ với mình đâu có đơn giản. Vũ nhận ra khát vọng của tôi quá lớn,Vũ hiểu nhưng không đồng hành được.

Gần như Tố Uyên tự đặt mìnhsống ở một cái “tầm” khác nên nhìn mọi người bé lại. Có phải vì thế mà Lưu QuangVũ không đồng hành cùng Tố Uyên được?

Tôi tiếc là nhiều người khônghiểu mình. Có thể là Vũ nghĩ nhiều đến việc tự hoàn thiện bản thân, với lại tưduy lúc đó chưa tới. Vũ bị dùng dằng giữa bên này, bên kia. Làm thế nào để trọnvẹn với vợ mà cô kia cũng thông cảm… Nhưng với Vũ, lúc đó chỉ có làm việc. Vũlàm việc để hoàn thiện mình và để nói với người xưa rằng, đấy, anh là người nhưthế!

Nhưng Xuân Quỳnh và Lưu QuangVũ vì nhau rất nhiều đấy thôi. Người ta bảo, tình yêu đó làm cả hai người “chín”hơn và nâng cánh cho nhau…

Tôi nghĩ là người ta chỉ chấpnhận nền móng đầu tiên, còn cô Quỳnh chỉ là cái gì thêm dấm thêm ớt vào thôi.Người ta sẽ nhắc đến người vợ đầu tiên, người chồng đầu tiên, người tình đầutiên bởi vì nó trong sáng. Còn với Xuân Quỳnh lúc đầu cũng chỉ là tình chị em,tình bạn viết, còn sau này có một chút tình yêu, nhưng đó là một phút nào đó Vũbị lỏng ra.

Tôi ra đi một cách êm đềm cũngnhư cái bít-tông đẩy Vũ hoàn thiện mình, suy nghĩ về cuộc sống và cất cánh chokịch, cho văn chương. Bởi vì lúc đó tôi đã là nghệ sĩ nổi danh.

Nhưng Xuân Quỳnh mới là ngườisau cuối… và người ta vẫn bảo, người cuối mới là người quan trọng?

Có trách thì trách Xuân Quỳnh, vìchị là người lớn tuổi, chính ra chị phải khuyên răn và có điểm dừng chứ khôngthể thấy gia đình em như thế lại… lấy về cho chị.

Xuân Quỳnh sang tận đây đánh ghenvà bắt tôi phải lấy ai đấy đi cho xong, chứ không chịu dùng dằng, không cho MinhVũ chạy đi chạy về.

Vì thế tôi đi lấy người khác,nhưng chúng tôi chỉ ở với nhau 1,2 năm. Cuộc sống với người thứ hai không vui vẻnên Vũ càng thông cảm với tôi.

Nếu lần đó Vũ và Quỳnh không mấtvì tai nạn thì về cũng chia tay rồi. Vì trước khi đi Vũ cũng gặp tôi và muốn haiđứa quay lại với nhau cho mọi thứ ổn định. Đám cưới tôi và Vũ, Quỳnh còn đếnquét nhà, bày kẹo, đón khách, các thứ… lúc đó vẫn là bà chị. Còn sau này đámcưới của Quỳnh và Vũ chỉ có 3, 4 người thôi.

“Của Xê-da hãy trả lại choXê-da”!

Tố Uyên không sợ người ta nóimình ghen thái quá với người đã mất?

Sống tôi còn chẳng ghen thì chếtrồi tôi ghen làm gì. Tôi không có chữ ghen trong người.

Vậy mối quan hệ của cô với nữsỹ Xuân Quỳnh sau này như thế nào?

Tôi gọi Quỳnh bằng cô xưng cháu,Quỳnh hơn tôi gần chục tuổi. Khi Vũ lấy Xuân Quỳnh, tôi hiểu và thông cảm choVũ. Thậm chí khi Quỳnh đẻ tôi còn mang sữa, mang quần áo trẻ con lên tặng. KhiQuỳnh chửa vượt mặt, tôi còn xách nước cho. Chúng tôi ở cùng một khu tập thể mà.

Có lần Xuân Quỳnh ốm thập tử nhấtsinh, Vũ bảo “Em lên chăm Quỳnh, nó ốm lắm!”. Tôi lên chăm sóc, giặt giũ quần áocho Quỳnh. Tôi gọi xích-lô để Vũ đưa Quỳnh đi bệnh viện, mình ở nhà nấu cơmchiều cho các em và gia đình”.

Tố Uyên nghĩ thế nào về cáikết cuộc đời mình?

Tôi không nghĩ đó là một cái kếtcó hậu đâu. Tôi là người sống nhân hậu, nhường nhịn, chịu thiệt thòi, có trítuệ… Đáng ra tôi phải được hạnh phúc, nhưng tôi không có gì cả. Tất cả những gìtôi có là sự rèn luyện của chính mình mà được.

Ngay cả cái danh hiệu NSƯT mà báochí vẫn gọi là vì mọi người nhớ tới những cống hiến của tôi cho điện ảnh, chosân khấu kịch, cho Đài… mà gọi, chứ người ta “chưa trả” cho tôi đâu.  Hai lầntôi đi tuyến lửa đều trong năm Mậu Thân, 1968, cái lúc mà chiến tranh ác liệtnhất. Đến giờ tôi vẫn băn khoăn là tại sao họ vẫn chưa trả cho tôi những gì họđã lấy! “Của Xê-da hãy trả lại cho Xê-da”

Cảm ơn NSƯT Tố Uyên!

Theo Nguyễn Hương

TIN LIÊN QUAN