Vân Dung, Phú Đôn: "Ở Phạm Bằng có sự nhân ái, chân tình quá lớn"

Đám tang Nghệ sĩ Ưu tú Phạm Bằng diễn ra trong không khí lặng buồn của Nhà tang lễ Bộ Quốc Phòng số 5 Trần Thánh Tông. NSƯT Anh Tú, Phó Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam là Trưởng BTC tang lễ. Nghệ sĩ Xuân Bắc là Phó Trưởng BTC. Hầu hết các thành viên của Nhà hát Kịch Việt Nam, nơi mà nghệ sĩ Phạm Bằng công tác trước khi nghỉ hưu đều có mặt đầy đủ ở hậu đài. Người phụ trách sổ tang, người túc trực bên bàn ghi danh, người lo liệu thu xếp các công việc bận rộn của đám viếng. Các công việc của Nhà hát trong ngày hôm nay được tạm gác lại để lễ đưa tiễn người nghệ sĩ tài danh bậc nhất của sân khấu kịch phía Bắc về nơi an nghỉ được trọn vẹn, chu toàn.

Phía sau cánh gà, nghệ sĩ Phú Đôn tất bật đi lại hỗ trợ anh em nhà hát. Gương mặt khắc khổ vốn có càng trở nên thiểu não hơn. Xin Phú Đôn vài phút trò chuyện, anh đồng ý ngay. Nhưng vừa nói được câu đầu tiên đã nghẹn giọng, mãi mới cất lên lời.

Phú Đôn bảo mình không có cơ hội được làm phim cùng “chú Bằng” ngoại trừ làm việc với nhau tại nhà hát và từng đóng chung quảng cáo, nhưng nghệ sĩ Phạm Bằng là nơi chốn vô cùng gần gũi với anh.

Phú Đôn kể: “Với tôi, chú Bằng…, cho phép tôi gọi ông bằng chú, vì quen rồi. Bởi vì khi chúng tôi về đầu quân cho Nhà hát Kịch Việt Nam, lúc đó chú Bằng đã là hình mẫu lớn trên sân khấu kịch. Ông không chỉ là tiền bối, là thầy mà còn là người chúng tôi coi như là (Phú Đôn dừng một lúc lâu trong nghẹn ngào)… cha. (Phú Đôn khóc).  Tôi học khóa I lớp diễn viên Nhà hát, cùng với Trọng Trinh, Lan Hương, Trung Anh, Quốc Khánh và chị Ngọc Hiền, con gái thứ hai của chú.

Trong công việc chú là người khắt khe và rất nghiêm túc. Chúng tôi học được từ chú tính kỉ luật của sân khấu. Chúng tôi gọi đó là đạo đức diễn viên, thứ mà bây giờ thế hệ sau này không đươc học nữa, dù thực ra đó là một môn học không chính thức. Mặc dù chú Bằng không trực tiếp dàn dựng và giảng dạy, nhưng lại cho chúng tôi những cái rỉ tai rất nhỏ quý giá. “Này con ơi, đoạn này con nên làm thế này, đoạn kia còn phải làm thế này”, chú cứ “gẩy” cho chúng tôi như thế, để chúng tôi lớn dần lên. Những cái đó không có trường lớp nào dạy được, chỉ có kinh nghiệm và tình cảm mà thế hệ đi trước dành cho thế hệ đi sau. Sống thì chúng tôi giữ, chết thì sẽ mang theo (Phú Đôn lại khóc).”

Phú Đôn bảo nghệ sĩ Phạm Bằng rất nghiêm túc trong nghề nhưng lại không nghiêm khắc nóng nảy như thường thấy ở những người có sự kĩ tính trong công việc. “Có lẽ bởi vì ở chú có sự nhân ái, chân tình quá lớn. Sự chân tình ấy lớn quá, đến mức chúng tôi không thấy chú nghiêm khắc nữa”.

Nghệ sĩ Vân Dung không phải thành viên của BTC nhưng chị đến từ rất sớm. Lặng lẽ ngồi một góc đến nỗi chẳng ai nhận ra cho tới khi chị cùng đoàn Nhà hát Tuổi trẻ bước vào phòng viếng. Viếng xong, chị lại ra một góc ngồi. Ai cũng biết Vân Dung có mối quan hệ rất gắn bó với cố nghệ sĩ Phạm Bằng nên không ai dám làm phiền chị. Đến lúc gần đưa tang, Vân Dung mới lại gần mọi người nói chuyện. Nhưng nhắc đến cái tên “Phạm Bằng” là chị đã rơi nước mắt: “Xin đừng hỏi gì tôi lúc này. Để tôi đưa bố tôi đi đã”.

Rất nhiều nghệ sĩ đến dự lễ tang NSƯT Phạm Bằng đều bày tỏ nỗi bàng hoàng trước sự ra đi của ông. Quang Tèo, Trung Hiếu, Vượng Râu, Giang Còi…, các đồng nghiệp trẻ của cố nghệ sĩ đều chia sẻ rằng họ đã không tin khi trên mạng đưa tin “Phạm Bằng qua đời”. Bởi chỉ vài tháng trước đó, Phạm Bằng vẫn ngồi uống rượu, đọc thơ cùng họ, vẫn khỏe khoắn, minh mẫn và tinh anh lạ kì ở tuổi 85.

Trung Hiếu của Đại gia chân đất chia sẻ: “Mới 4 tháng thôi, hai chú cháu vẫn còn nói chuyện. Chú có tửu lượng rất tốt và chẳng có biểu hiện gì về sức khỏe sa sút cả. Chú còn bảo tôi: “này tao với mày cùng quê Thái Bình đấy”, lúc đó tôi mới biết hóa ra chú quê gốc Thái Bình. Tối hôm chú mất, tôi không tin. Tôi bảo chú vẫn khỏe cơ mà. Đến khi có một phóng viên gọi cho bảo tin xác thực đấy tôi mới bàng hoàng.”

NSND Trung Hiếu cho biết mình ngưỡng mộ nghệ sĩ Phạm Bằng từ bé. Thập niên 90, Phạm Bằng cùng với Trịnh Thịnh, Trịnh Mai và Dương Quảng là tứ đại danh hài, khuấy đảo sân khấu phía Bắc. “Khi tôi về Nhà hát kịch Hà Nội công tác thì chú Bằng đã sang Nhà hát Kịch Việt Nam từ lâu. Nhưng may mắn là khi làm nghề, tôi có cơ hội được làm việc cùng chú nhiều lần. Trong nghệ thuật chú nghiêm cẩn bao nhiêu thì ngoài đời chú gần gũi bấy nhiêu. Chú tình cảm, ân cần, hòa đồng và nhân ái như một người cha vậy. Thế nhưng những chuyện riêng tư của chú thì ít ai tỏ tường. Chú không chia sẻ, mà có lẽ những người đàn ông chúng tôi ngồi với nhau không chia sẻ những chuyện như thế bao giờ” – Trung Hiếu tâm sự.

Nghệ sĩ hài Quang Tèo cũng chung nỗi ngỡ ngàng như Trung Hiếu. “Hai bác cháu vẫn cứ đều đặn đến gần Tết là gặp nhau, vì Tết là vào mùa diễn hài mà. Lần gặp cuối cùng của hai bác cháu là gần Tết năm ngoái, đã gần một năm rồi. Tôi cứ nghĩ mình sắp gặp lại bác rồi thì nghe tin bác ốm. Vừa buổi chiều gọi điện cho mấy anh em thân thiết bên Bộ Công an để đến nhà thăm bác thì tối nhận tin bác mất.” – Quang Tèo lạc giọng  – “Thì ai dám tin. Dù biết bác ốm từ lâu, nhưng mỗi lần mổ xong bác hồi phục rất nhanh. Vẫn đi xe máy đi quay phim mà. Nên không ai nghĩ rằng đợt này bác nặng thế. Bác giấu và gia đình cũng giấu nên anh em không biết gì cả.”

Quang Tèo bảo cuộc gặp gỡ cuối cùng như vừa mới hôm qua. Anh lái xe đưa nghệ sĩ Phạm Bằng lên tận huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu diễn. Đường dài hơn 400 cây số, tơi nơi ông vẫn uống cạn li rượu. “Bác Bằng rất thích chụp ảnh phong cảnh. Đi đâu bác cũng chụp. Sáng sớm ngủ dậy, hai bác cháu rủ nhau đi vào sâu trong bản chơi, nơi người ta nuôi cá tầm. Trời lạnh lắm, mà bác bảo tôi “mày xuống bắt con cá để tao chụp ảnh”. Ai cũng bảo sức khỏe của bác là vô biên, là niềm tự hào của đàn ông. Vậy mà…” – danh hài nghẹn lời.

“Nếu khỏe là tao đi ngay” – NSƯT Phạm Bằng đã nói với Xuân Bắc như vậy. Cũng như khi phóng viên hỏi ông có tiếc khi lỡ dịp phim hài Tết năm nay không, ông vẫn đinh ninh chỉ vài tuần thậm chí cùng lắm là một tháng nữa ông sẽ hồi phục và vẫn kịp đi diễn Tết. Với người nghệ sĩ sống đến hơi thở cuối cùng cho nghệ thuật ấy, đồng nghiệp và khán giả sẽ mãi mãi tri ân.