NATO cùng Mỹ, Anh, Phápchắc chắn đang cảm thấy nhẹ nhõm vì tin rằng không còn bị sa lầy ở Libya.Nhưng khi khói súng tan bớt, họ sẽ nhận ra những vấn đề phức tạp hơn trongthời kỳ tới: hỗn loạn trong nước, bất ổn khu vực, khủng bố quốc tế…
Thời kỳ chuyển tiếp, vai trò NATO là gì?
Một khi ông Gadhafi ra đi,việc đánh bom sẽ không còn là một phương án lựa chọn với NATO. Có thể họ sẽcần triển khai binh lính trên thực địa dưới hình thức một lực lượng quan sátviên của NATO/LHQ/Liên đoàn Arập.
Trong khi đó, lực lượng nổidậy tại Libya đã có dấu hiệu miễn cưỡng trong việc cho phép bất kỳ sự hiệndiện thường trực nào của quân đội NATO, mặc dù vẫn chưa rõ có nước phươngTây nào muốn cắt cử quân tới Libya hay không.
 |
| Phe nổi dậy ăn mừng tại quận Bahrah ở Tripoli. |
Các nước NATO còn phải đốimặt với thế tiến thoái lưỡng nan mà họ đã từng gặp lúc mở đầu cuộc xung độtnày: phải hành động như thế nào để tránh đổ máu hơn nữa, khi nhiều khả năngchiến trường Libya sẽ tiếp tục diễn ra xung đột.
Khi phiến quân tiến vào thủđô Tripoli, có nhiều khả năng xảy ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo trầmtrọng hơn, cần sự chú ý ngay lập tức. Viện trợ tái thiết để xây dựng lại cácthành phố, thị trấn đổ nát và cơ sở hạ tầng là cấp bách để hỗ trợ Libya thựchiện tiềm năng kinh tế của họ.
Còn có một loạt thách thứclớn khác: tổ chức lại lực lượng của phe nổi dậy, tìm được ban lãnh đạo cókhả năng quản lý đất nước, quyết định cách thức phân phối các khoản đầu tưcủa Gadhafi …
Chế độ mới ở Libya, phương Tây có an toàn hơn?
Trên thực tế, chưa ai chịutrách nhiệm về Libya, trong khi tiến trình chuyển giao cũng sẽ đặt ra câuhỏi liệu chính phủ thay thế chính phủ của Gadhafi là chính phủ thân Mỹ haylà chính phủ chống Mỹ, đó là chính phủ Hồi giáo hay là dạng tôn giáo đặcbiệt nào đó hay là sự pha trộn của các tôn giáo đó.
Nhà phân tích về các vấn đềTrung Đông của Fox News, ông WalidPhares nói: "Từ nay đến vài tuần nữa, chúng ta sẽ thấy tình hình căng thẳnggiữa một nhóm Hồi giáo trong Hội đồng Chuyển giao với một nhóm theo tôn giáođặc biệt nào đó của Hội đồng này".
NATO đã lên tiếng cảnh báo vàlo ngại các loại vũ khí tối tân của Đại tá Gadhafi lọt vào tay các thànhphần chống phương Tây; trong khi tại Paris, giới chức an ninh Pháp cho rằngkhi ủng hộ TNC lật đổ Gadhafi, phương Tây đã dọn đường cho Hồi giáo cực đoanở Libya, và rằng sự can thiệp của NATO gây ra nhiều hơn là giải quyết vấn đềở Libya.
“Chế độ Gadhafi sụp đổ cónguy cơ dẫn đến sự ra đời của một chế độ chống phương Tây còn cực đoan hơnvà không dân chủ hơn. Đằng sau những con người mới chỉ là các gương mặt cũcủa chế độ cũ và những kẻ Hồi giáo cực đoan cố gắng không để lộ bộ mặt thậtcủa mình. Tồi tệ nhất là Libya bị chia cắt gây bất ổn cho các nước nhưNigeria hay Mali”, ông Y. Bonnet, quan chức cơ quan tình báo Pháp nói.
“Với Libya của Gadhafi,phương Tây có một cái chốt chắc chắn chống lại al-Qaeda và nạn di cư bất hợppháp. Nhưng cái chốt đó vừa mới bật tung”.
Tướng về hưu Jack Keane, cựuPhó chủ tịch Hội đồng tham mưu quân đội Mỹ, nói rằng vấn đề quan trọng nhấtlà duy trì an ninh ở Tripoli trong thời kỳ không có một chính phủ ổn định.
Chủ tịch Ủy ban Tình báo củaHạ viện Mỹ, Hạ nghị sĩ Mike Rogers thì khuyến cáo Mỹ phải tăng cường hoạtđộng để đảm bảo rằng lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ được bảo vệ, đặc biệtlà phải đảm bảo rằng các kho vũ khí hiện đại của chính quyền Gadhafi cũngnhư vũ khí hóa học và chất nổ không được rơi vào tay những người không đúngđối tượng.
Lo ngại từ Syria
Báo chí phương Tây cho rằngsự ra đi của nhà lãnh đạo Libya Gadhafi “có thể dọn đường cho việc phươngTây chú ý nhiều hơn vào Syria và kích động thêm người biểu tình chống Tổngthống Bashar al-Assad”.
Theo giới phân tích, có thểnói tuần qua ở Syria là giai đoạn đẫm máu nhất kể từ khi bắt đầu các cuộcbiểu tình đòi Tổng thống từ chức 6 tháng trước đây. Vì vậy, không loại trừkhả năng là đang trên “đà” phấn kích trước tiến triển đạt được tại Libya, Mỹvà các đồng minh giờ đây bắt đầu quay sang gây áp lực mạnh mẽ hơn đối vớiTổng thống Syria Bashar al-Assad.
Hôm 22/8, ngay sau khi đốilập Libya tuyên bố tấn công vào Tripoli, lãnh đạo Mỹ Canada, Pháp, Anh vàĐức đồng thanh lên tiếng kêu gọi nhà lãnh đạo Syria từ chức để tránh mộtthảm kịch như đang diễn ra tại Libya.
Tổng thống Mỹ Obama cho rằng"tương lai của Syria phải do người dân Syria quyết định". Bộ trưởng Quốcphòng Anh Liam Fox thì khuyến cáo ông Assad rằng “đang có những thay đổikhông thể tránh khỏi trong khu vực”. Tại Syria, thủ lĩnh chống đối lớntiếng: "Cộng đồng quốc tế giờ đây sẽ phải nghĩ tới một sự can thiệp mạnh mẽvào Syria để giải quyết tình hình".
Nhưng theo nhận định của cácquan sát viên, Syria là trường hợp khác biệt so với những quốc gia Arập cũngbị rung động bởi làn sóng biểu tình trong năm nay.
Tại Syria, cho tới nay chưacó một đề xuất cho một cuộc can thiệp về quân sự. Ở Syria phe nổi dậy cũngchưa tìm được một thủ lĩnh nào đủ mạnh để tập hợp các lực lượng lại vớinhau. Mỹ và các đồng minh cũng có ít lực đòn bảy để cô lập hơn nữa hoặctrừng phạt kinh tế đối với chế độ thân Iran của Assad.
Hỗn loạn trên thị trường dầu mỏ, kịch bản khôngloại trừ?
Tình trạng bất ổn tại Libya-nước sản xuất dầu lớn thứ 3 ở châu Phi và là thành viên Tổ chức các nướcxuất khẩu dầu mỏ (OPEC)- đã tác động tiêu cực đến các thị trường tài chínhvà hàng hóa của thế giới.
Tính đến tháng 1/2011, Libyalà nước xuất khẩu dầu mỏ quan trọng sang nhiều nước trên thế giới, trong đóItalia nhập khẩu trên 30% dầu mỏ của Libya; Đức chiếm vị trí thứ 2 (13,4%);Pháp và Trung Quốc chiếm vị trí thứ 3 (10%).
Điều đáng chú ý là Mỹ chỉgiành được 6%, trong khi trong những năm 1960, Mỹ và Anh chiếm phần lớn thịphần dầu mỏ của Libya. Vì thế, nhiều chuyên gia phân tích cho rằng, sở dĩ Mỹvà Anh nóng lòng trong việc sử dụng giải pháp quân sự là vì họ đang muốn lấylại vị thế địa - chính trị hoàng kim mà họ đã mất ở Libya.
Các nước phương Tây cùngnhững tập đoàn dầu mỏ quốc tế lo ngại rằng lực lượng nổi dậy vẫn bị chia rẽdo bất đồng nội bộ, từ đó có thể dẫn đến các cuộc giao tranh mới, gây hạicho sự phục hồi sau chiến tranh và việc nối lại hoạt động xuất khẩu dầu. Mộtcuộc đấu đá chính trị sẽ khiến cho môi trường kinh doanh không thể trở lạinhư thời kì trước chiến tranh.
Nhưng trong khi các cuộc giaotranh vẫn đang diễn ra trên các đường phố ở Tripoli, thì các "sắp xếp" choLibya thời hậu chiến rõ ràng đang được bắt đầu.
Trung Quốc và Nga vốn trướcđây chỉ trích hoạt động hỗ trợ quân nổi dậy của phương Tây, thì nay nhanhchóng chuyển sang công nhận lực lượng này như là một chính phủ hợp pháp.Trong khi đó, Thủ tướng Italia tuyên bố ông sẽ gặp thủ lĩnh quân nổi dậytrong những ngày tới - một động thái được coi là nỗ lực khá sớm của Italianhằm giành quyền tiếp cận dầu mỏ tại Libya cho tập đoàn dầu mỏ ENI củaItalia.
Các công ty khác như Total(Pháp), OMV (Áo) và BP (Anh) cũng đang tìm cách trở về với các tài sản vàhoạt động trước đây của mình tại Libya.
Theo Dân trí
