Ngân hàng Nhà nước (NHNN)đã đưa ra thông điệp điều hành chính sách tiền tệ chặt chẽ và thậntrọng trong chỉ thị số 01. Những nội dung trong chỉ thị 01 sẽ ảnhhưởng lớn đến hoạt động của các ngân hàng thương mại (NHTM) trong năm2011 và diễn biến của xu hướng lãi suất và tỷ giá trên thị trường.
Giảm tín dụng phi sản xuất, aichịu thiệt?
Các ngân hàng sẽ khó khăn hơntrong hoạt động của mình khi phải xây dựng một kế hoạch kinh doanh phùhợp với mức tăng trưởng tín dụng dưới 20% và hạn chế tốc độ và tỷtrọng dư nợ cho vay lĩnh vực phi sản xuất so với năm 2010 về mức tốiđa là 16%. Theo tính toán của người viết, như vậy, tín dụng phi sảnxuất của nền kinh tế chỉ tăng tối đa khoảng 2,59% tức là khoảng 11.000tỉ đồng.
Tuy nhiên, nếu xem xét đến cơcấu tín dụng phi sản xuất của từng ngân hàng hiện nay thì kế hoạchtrên không dễ thực hiện. Hiện mới có 18 ngân hàng có dư nợ lĩnh vựcnày từ 25% trở xuống, trong khi còn 24 ngân hàng có dư nợ từ mức 25%trở lên.
Những NHTM có tỷ lệ dư nợlĩnh vực này cao như SEAbank (47%), SHB (41%), Phương Tây (52,2%)… chủ yếulà các ngân hàng nhỏ. Đây là những ngân hàng chịu áp lực giảm tỷ lệnày xuống lớn nhất. Việc các ngân hàng này phải giảm dư nợ tín dụngphi sản xuất về mức mục tiêu sẽ gây ra những khó khăn cho họ.
NHNN chú trọng đến việc hạnchế cho vay bất động sản và chứng khoán trong tín dụng phi sản xuấtnhưng lại không đưa ra một tỷ lệ cụ thể cho nhóm này. Trong khi lĩnhvực phi sản xuất lại bao gồm rất nhiều nhóm ngành nghề khác nhau hỗtrợ cho lĩnh vực sản xuất như thương mại, dịch vụ… Nếu tín dụng vàonhững lĩnh vực này bị giảm thì tốc độ luân chuyển hàng hoá trong nềnkinh tế sẽ chậm lại, khâu phân phối sẽ bị ách tắc và tất yếu sẽkhiến cho giá cả của nhiều hàng hoá tăng lên.
 |
| (Nguồn: SBV - tính toán của người viết) |
Một tác động lớn khác tớicác NHTM là yêu cầu tính cả số dư mua trái phiếu doanh nghiệp vào tỷlệ tăng trưởng tín dụng. Trong các năm trước, nhiều NHTM đã lựa chọnhình thức mua trái phiếu của chính doanh nghiệp mình bảo lãnh pháthành thay vì thực hiện cho vay dài hạn. Như vậy, tỷ lệ tăng trưởngtín dụng trên sổ sách sẽ giảm xuống.
Với việc tính cả số dư muatrái phiếu doanh nghiệp vào tỷ lệ tăng trưởng tín dụng thì rõ ràngtốc độ tăng trưởng tín dụng năm nay sẽ bị kiềm chế rất mạnh so vớicác năm trước. Lợi nhuận của nhiều ngân hàng chắc chắn sẽ chịu ảnhhưởng và khó có thể tăng trưởng như năm 2010.
Cho vay nhiều hơn huy động,lãi suất phải duy trì mức cao
Hạn chế tăng trưởng tín dụngsẽ giúp cho các NHTM giảm bớt áp lực về nhu cầu huy động vốn để chovay trong năm 2011 này. Tuy nhiên, với mức chênh lệch giữa cho vay và huyđộng vốn cuối năm 2010 của hệ thống ngân hàng là khoảng 232.000 tỉđồng tương ứng với 10,7% tổng huy động cả hệ thống ngân hàng thì cácngân hàng tất sẽ phải tiếp tục giữ lãi suất huy động ở mức cao (xembiểu đồ).
Đây là mức chênh lệch chungcủa cả hệ thống. Những ngân hàng nhỏ chắc chắn có tỷ lệ chênh lệchlớn hơn. Vì vậy, mặc dù mặt bằng lãi suất huy động được niêm yết ởmức 14% nhưng nhiều NHTM nhỏ phải chấp nhận huy động lãi suất ở mứccao hơn mới thu hút được tiền gửi tiết kiệm.
Tuy nhiên, để tránh tìnhtrạng huy động lãi suất vượt trần, NHNN đã ban hành thông tư 02 luậthoá mức lãi suất trần huy động VND ở mức 14%. Nếu thông tư này đượcthực hiện một cách nghiêm túc thì lãi suất thực tế của VND sẽ bịgiảm xuống.
Thêm nguồn USD, nhưng lãi suấtUSD sẽ tăng?
Trong khi đó, lãi suất thựctế của USD trong nước lại tiếp tục tăng lên do số dư tiền gửi ngoạitệ có thể giảm xuống khi các tập đoàn và tổng công ty nhà nước bánlại ngoại tệ cho NHNN. Điều này khiến các NHTM phải tăng lãi suất huyđộng USD để bù đắp cho sự thiếu hụt nguồn tiền gửi này. Theo tínhtoán của người viết, với việc 21 tập đoàn và tổng công ty 91 phảibán 100% tiền gửi ngoại tệ chưa sử dụng cho ngân hàng thì mức sụtgiảm tiền gửi ngoại tệ sẽ khá lớn, ước tính có thể từ 2 - 3 tỉ USD.
Nếu lãi suất VND bị ép giảmxuống trong khi lãi suất USD lại tăng lên thì bài toàn tỷ giá sẽ khólòng giải quyết một cách trọn vẹn. Có lẽ chỉ thị 01 và thông tư 02đã ảnh hưởng ít nhiều đến thị trường ngoại hối khi mà tỷ giáUSD/VND tự do sau khi giảm xuống mức thấp nhất 21.500 - 21.600 đồng/USDvào ngày thứ 4 (2.3.2011) đã tăng trở lại lên mức 21.750 - 21.830đồng/USD vào ngày thứ 7 (5.3.2011).
Diễn biến tỷ giá USD/VND trênthị trường liên ngân hàng và thị trường tự do trong tuần tới sẽ chịunhiều ảnh hưởng từ việc các doanh nghiệp bán ngoại tệ lại cho ngânhàng. Theo yêu cầu của NHNN, các ngân hàng phải báo cáo số dư tiềngửi ngoại tệ, ký quỹ ngoại tệ của các tập đoàn và tổng công ty nhànước trước tại thời điểm 28.2.2011 trước ngày 4.3.2011.
Mức giá mua vào và mứcngoại tệ bán ra sao sẽ được NHNN xem xét và quyết định trong tuầnnày. Nếu lượng ngoại tệ có thể bán ra được ở mức từ khoảng 2 - 3 tỉUSD thì đây tạm thời sẽ là một nguồn tiền lớn giúp NHNN có thể canthiệp bình ổn thị trường ngoại hối và tăng dự trữ ngoại tệ trongngắn hạn.
Theo Nguyên Minh Cường
SGTT
