ChịHoàng Mai, 28 tuổi (Q. Bình Thạnh, TP.HCM) cho biết mình đang mang thai 8tuần, đã đi siêu âm một lần. Do có con lần đầu, chị rất muốn đi siêu âm địnhkỳ hàng tháng để theo dõi sức khỏe của thai nhi. Tuy nhiên, chị phân vânkhông biết có nên hay không vì “đọc báo thấy một số bác sĩ nói siêu âm khôngcó hại cho thai nhi, người khác lại nói siêu âm có hại, ảnh hưởng đến nãocủa cháu bé”.
Theobác sĩ Hà Tố Nguyên- Trưởng khoa Siêu âm chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Từ DũTP.HCM, siêu âm ra đời là một cuộc cách mạng trong y học. Ngày nay, siêu âmkhông thể thiếu trong mọi lĩnh vực y khoa. Từ khi đưa vào áp dụng đến nay,siêu âm được xem là một phương pháp vô hại, hiện không có bệnh lý nàochống chỉ định siêu âm. Tuy nhiên, dù siêu âm là một phương tiện cậnlâm sàng quan trọng để giúp chẩn đoán các bệnh lý nhưng chúng takhông nên lạm dụng phương pháp này. Chỉ nên siêu âm khi cần thiết đểtránh tốn kém tiền bạc và thời gian. Hơn thế nữa, cũng có thể phòngngừa những tác dụng phụ có thể xảy ra vì nhiều yếu tố khác kết hợp với nhau.
 |
| Siêu âm được xem là một phương pháp vô hại, hiện không có bệnh lý nào chống chỉ định siêu âm |
Siêu âm có mặt ở hầu hết các khoa chẩn đoán
Tùytheo bệnh lý, bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm trắng đen hoặc siêu âm màu. Bêncạnh đó, kết quả siêu âm có chính xác hay không, ngoài yếu tố máy móc còntùy thuộc rất lớn vào trình độ và kinh nghiệm của bác sĩ siêu âm. Nói chung,dù độ phân giải hình ảnh của máy siêu âm trắng đen không tốt bằng máy siêuâm màu, nhưng nếu bác sĩ siêu âm được đào tạo bài bản, siêu âm trắng đen vẫncó giá trị chẩn đoán cao. Riêng siêu âm Doppler cần có chỉ định của bác sĩlâm sàng hoặc được sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa về siêu âm. Bên cạnh đó,người thực hiện phải là bác sĩ siêu âm đã được đào tạo chính quy vì nếu chỉđược tập huấn thông thường thì kết quả có thể không chính xác.
Siêu âm trong sản phụ khoa
Trongphụ khoa, siêu âm có thể là siêu âm màu hoặc trắng đen. Đây là một phươngtiện cận lâm sàng, dùng để tầm soát và chẩn đoán bệnh cho nữgiới.
- Tầm soát: để kiểm tra sức khỏe định kỳ dù không có biểuhiện bất thường, chẳng hạn như kiểm tra sức khỏe định kì từ 6 tháng -1năm/lần
- Chẩn đoán: khi có triệu chứng bất thường ví dụ rong kinh, ronghuyết, đau bụng... kết quả siêu âm sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh một cáchchính xác hơn.
Siêu âm trong sản khoa: tất cả các thai phụ đều phải khám thaivà siêu âm tối thiểu tại 3 thời điểm:
- Thai12 tuần: đo độ mờ da gáy tầm soát các bất thường di truyền vàmột số dị tật nặng xuất hiện ở quí 1 của thai kỳ như vô sọ, nangbạch huyết vùng cổ...
- Thai22 tuần: siêu âm được chỉ định nhằm khảo sát hình thái học thai nhiđể phát hiện các dị tật thai.
- Thai32 tuần: dựa vào kết quả siêu âm sẽ giúp bác sĩ đánh giá được sự tăngtrưởng của thai và phát hiện một số dị tật xuất hiện muộn ởquí 3 như đầu nhỏ, tắc ruột...
Những dạng siêu âm trong phụ khoa
- Siêuâm bụng: dành cho người độc thân hoặc siêu âm tổng quát cả gan,mật, thận...
- Siêuâm đường âm đạo: dành cho người đã có gia đình hoặc đã quan hệtình dục. Phương pháp này rất tốt để khảo sát tử cung và hai buồngtrứng.
Vềmặt phụ khoa, siêu âm đường âm đạo được đánh giá tốt hơn, quan sátrõ nội mạc tử cung cũng như đánh giá tính chất của khối u buồngtrứng.
Siêu âmbụng trong trường hợp bệnh nhân độc thân có khối u quá to, siêu âmđường âm đạo không thể đánh giá hết.
Tuynhiên, tùy theo trường hợp bệnh lý, bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên cho bệnhnhân có nên phối hợp cả hai để có sự chẩn đoán chính xác haykhông.
Trongtrường hợp bệnh nhân sợ siêu âm kiểu này thì có thể chuyển sang siêu âm kiểukhác. Ví dụ như siêu âm đường âm đạo không gây khó chịu hay đau cho bệnhnhân. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân không thích siêu âm đường âm đạo thìphải uống nước nhịn tiểu để tiến hành siêu âm bụng.
Siêuâm bụng hay âm đạo cơ bản đều giúp chẩn đoán bệnh như nhau. Không cóchuyện do cơ địa hoặc bị bệnh lý nào đó không thể siêu âm đường âm đạo màphải siêu âm bụng và ngược lại.
Chỉtrừ khi bệnh nhân độc thân thì không siêu âm đường âm đạo hoặc máysiêu âm nơi bệnh nhân tiến hành không có đầu dò âm đạo.
Siêu âmthai 3 tháng đầu có thể siêu âm đường âm đạo hoặc siêu âm bụng. Siêuâm 3 tháng giữa và cuối thai kỳ là chỉ định siêu âm bụng.
Theo Nguyên Hạnh
PNO
