Thị trường niêm yết ảm đạmđang gây khó khăn cho kế hoạch chào sàn của các doanh nghiệp, phát hành thêm cổphần tăng vốn của các doanh nghiệp niêm yết, thoái vốn cũng như IPO.

Đến hẹn không lên

Việc lên sàn không chỉ giúp doanhnghiệp minh bạch hóa thông tin mà còn tạo thanh khoản cho cổ phiếu, nhưng doanhnghiệp luôn lo sợ thị trường đánh giá rẻ cổ phiếu của công ty họ nếu chọn saithời điểm. Có trường hợp dù Nghị quyết ĐHCĐ đã quyết, dù hoàn tất việc nộp hồ sơ,được chấp thuận nguyên tắc niêm yết, nhưng các doanh nghiệp chuẩn bị niêm yếtvẫn tạm dừng việc lên sàn do lo ngại điều kiện thị trường không thuận lợi.

Cổ phiếu Sacomreal từng một thờikỳ “làm mưa làm gió” trên thị trường OTC phải trì hoãn đến lần thứ hai việc lưuký chứng khoán để niêm yết. Từ mức giá 45.000đ/cp, cổ phiếu này liên tục rớt giáxuống mức 30.000đ/cp do kế hoạch niêm yết bị lùi lại ngày.

CTCK Sacombank cũng giảm mức cầmcố (repo) cổ phiếu này từ 30.000đ/cp xuống 23.000 đ/cp. Sau hồi “khóc dở mếu dở”vì kế hoạch lên sàn bị trễ hẹn, nhà đầu tư trót mua cổ phiếu này cũng phấn chấnhơn khi doanh nghiệp này chính thức công bố ngày chốt danh sách cổ đông để lưuký (12/10). Cảnh đóng băng của chợ OTC trái ngược hẳn với bức tranh sôi động đầutư cổ phiếu OTC thời kì đầu năm: “cứ mua là thắng”.

Không chỉ vậy, đi kèm với sự sụtgiảm của TTNY, giá cổ phiếu OTC biến động cùng chiều, khiến cho nhà đầu tư xoaysở nộp thêm tiền do CTCK giảm hạn mức cho vay repo. Hàng loạt công ty trì hoãnniêm yết cổ phiếu như PVFCL (Bất động sản Tài chính Dầu khí) hoặc rút hồ sơ niêmyết như PVCL (Dầu khí Cửu Long) do thị trường xấu. Hiện tượng “bình thông nhau”giữa TTNY và OTC là điều dễ hiểu và buộc nhà đầu tư miễn cưỡng nắm giữ khoản đầutư OTC chờ ngày lên sàn.

Chào sàn không thành công

Chỉ số VN-Index thời gian vừa quakhông phản ánh chính xác diễn biến tổng quan thị trường do lực cầu của khốingoại chỉ tập trung vào các bluechip vốn hóa lớn như BVH, DPM, HAG... Phần lớncác mã chứng khoán khác đều giảm mạnh với khối lượng giao dịch thấp do tâm lýchán nản của nhà đầu tư.

Thị tường niêm yết đang trải qua giai đoạn hết sức khó khăn

Hơn nữa, tâm lý đám đông tỏ ra longại việc cổ phiếu mới chào sàn, cho dù nguồn cung đó không hút vốn như IPO hayphát hành thêm, giới đầu tư vẫn muốn thu tiền gốc về bằng mọi cách. Sự thoáitrào của làn sóng đón đầu mua hàng mới - cổ phiếu OTC lên niêm yết, đánh dấuthời kỳ khó khăn về đầu tư khi nguyên tắc vàng của tài chính được áp dụng “Tiềnmặt là vua!”.

Điểm mặt những cổ phiếu chào sànvào cuối tháng 9, giá đều giảm mạnh (30% - 40%) so với giá tham chiếu ngày đầutiên như Petroland (PTL), Khoáng sản A Lưới (ALV), Khoáng sản Tây Bắc (KTB),Dược Vimedimex (VMD). Xét một cách công bằng, việc thị trường “ngán hàng hóamới” đang tạo ra cơ hội mới về đầu tư giá trị cho các nhà đầu tư dài hạn khi tâmlý sợ hãi đang áp đảo!

Giá tham chiếu nào phù hợp

Quy định về giá tham chiếu giaodịch ngày đầu tiên khác biệt giữa sàn HNX và HOSE cũng gây kỳ vọng trái ngượcnhau. Do sàn HNX không áp dụng giá tham chiếu, nên khi thị trường thuận lợi, cáccổ phiếu mới lên sàn này rất được ưa chuộng vì có thể bị thao túng đẩy giá lênmức cao để khi giảm sàn liên tiếp nhiều phiên, nhiều nhà đầu tư vẫn có thể chốtlãi do giá mua thấp hơn nhiều trên OTC. Khi thị trường ảm đạm như hiện nay, câuchuyện trở nên hoàn toàn khác biệt.

Giá cổ phiếu chào sàn HNX rất sátgiá với thị trường OTC, thậm chí còn thấp hơn như trường hợp của IDJ chào sàngiá 17.000 đ/cp, liên tiếp giảm xuống giá 11.000 đ/cp, thấp hơn giao dịch trênOTC từ 18.000 - 19.000 đ/cp. Cơ hội kiếm lãi do chênh lệch giá giữa thị trườngsơ cấp và thứ cấp đang dần biến mất trong hoàn cảnh ngặt nghèo như hiện nay.Trên sàn HOSE, mức giá chào sàn được xác định có biên độ +/-20% trong ngày giaodịch đầu tiên.

Tại thời điểm hiện nay, hiệntượng giảm sàn mức tối đa là điều rất dễ hiểu khi giá tham chiếu được xác địnhchênh lệch lớn với giá giao dịch trên OTC gần nhất của cổ phiếu đó. Cần lưu ý làmức giá chào sàn do CTCK & DNNY đánh giá một cách chủ quan, đôi khi không phùhợp với mặt bằng giá chung của thị trường vì lợi ích riêng cho chính hai tổ chứcđó.

Tăng vốn trước hay sau lên sàn?

Việc huy động vốn qua thị trườngchứng khoán đang tích cực được đẩy mạnh thông qua hình thức phát hành cổ phiếu,đấu giá hoặc trái phiếu chuyển đổi trong điều kiện tín dụng co hẹp, lãi suấtngân hàng khá cao như hiện nay.

Theo UBCKNN, tính đến hết tháng9, tổng khối lượng chứng khoán đăng ký phát hành của các doanh nghiệp đượcUBCKNN phê duyệt khoảng 34.622 tỉ đồng, trong khi năm 2009 chỉ là 19.341 tỉ đồng.Cung cổ phiếu vượt xa cầu nên tâm lý của phần lớn nhà đầu tư e ngại, không muốnnộp thêm tiền mua cổ phần, do vậy, nhiều doanh nghiệp buộc phải thay đổi phươngán phát hành.

Tại thời điểm thị trường “sốt”đầu tháng 4, cổ đông chỉ nóng lòng mong DNNY sẽ phát hành tăng vốn sau khi cổphiếu lên niêm yết do kỳ vọng cổ phiếu tăng giá. Giờ đây, mọi chuyện hoàn toànkhác biệt, cổ phiếu phát hành thêm với giá “ưu đãi” trở thành “ngược đãi” docách thức gần như ép buộc cổ đông phải thực hiện quyền mua (khi các DNNY thườngchốt danh sách ngay sau khi lên sàn).

Phát hành cổ phiếu khó khăn, cáccông ty đại chúng chuyển sang bài toán trái phiếu (thường hoặc chuyển đổi) nhưmột làn sóng mới thu hút các tổ chức lớn như CTCK VNDirect phát hành 500 tỷ đồng,CTCK Thăng long - 500 tỷ đồng, Ocean Hospitality (OCH) - 2.000 tỷ đồng. Bứctranh đìu hiu của TTCK đã gây trở ngại kênh huy động vốn của doanh nghiệp cũngnhư kế hoạch đầu tư sản xuất kinh doanh và cổ đông hiện hữu phải gánh chịu nhiềurủi ro. 

Kế hoạch thoái vốn có đáng longại

Với nguồn cung tăng vọt, kế hoạchthoái vốn của tập đoàn, tổng công ty lớn có tác động lớn đến tâm lý nhà đầu tưkhi hàng loạt doanh nghiệp dầu khí lên sàn trong năm 2010 sẽ được cơ cấu lại tỷlệ sở hữu. Lộ trình thoái vốn của PetroVietnam tại các công ty con như giảm tỷlệ sở hữu tại PVS, PVD xuống 51%, tại PVX xuống 36%, nhưng bán qua sàn tập trungkhông phải là cách thực hiện duy nhất mà PVN thực hiện.

Đại diện của PetroVietnam khẳngđịnh: “Nếu cổ phiếu trên sàn rớt sâu, PetroVietnam sẽ không bán cổ phiếu qua sàn”.Trên thực tế, Tập đoàn này áp dụng phương thức khác để thoái vốn thay vì việcbán trực tiếp trên sàn niêm yết. Cách thức phổ biến là việc bán lô lớn với giáthỏa thuận cho nhà đầu tư tổ chức, cụ thể là chuyển nhượng cho CTCK Thăng Long20 triệu cổ phần PVX trong tháng 7 năm nay.

Việc thị trường “ngán hàng hóa mới” đang tạo ra cơ hội mới về đầu tư giá trị cho các nhà đầu tư dài hạn

Ngoài ra, việc bán cổ phần chođối tác nước ngoài là một giải pháp hiệu qủa khi Huyndai đang đàm phán mua 10%cổ phần của PVN tại PVX. Việc cơ cấu lại vốn đầu tư của các tập đoàn gây khókhăn cho cả đôi bên (thị trường và bên thoái vốn), song với giao dịch trên thịtrường bó hẹp như hiện nay, tìm kiếm đối tác mua thỏa thuận mà không thông quasàn là giải pháp tối ưu hơn cả.

IPO liệu có thành?

Do thị trường trầm lắng, “đại gia”ngành khí PV Gas buộc phải trì hoãn kế hoạch phát hành lần đầu ra công chúng(IPO) đến ngày 17/11. Với vốn điều lệ gần 19.000 tỷ đồng, bán bớt 10% vốn điềulệ với mức giá khởi điểm 30.000 đ/cp dự kiến thu về tối thiểu 5.700 tỷ đồng chocơ quan quản lý nhà nước. Kinh nghiệm xương máu của vụ IPO Vietcombank năm 2007đã từng khiến TTCK chịu sức ép về mức giá khởi điểm và nhà đầu tư phải đau đầuvới khoản tiền nộp trúng đấu giá.

Sự tương quan mật thiết giữa thịtrường niêm yết và những vụ IPO lớn khiến sự kiện rầm rộ này phải lùi lại. Lượngtiền bị hút qua kênh huy động vốn của DNNY trên sàn khá nhiều, cộng thêm nguồntiền do IPO “khủng” sẽ khiến thị trường niêm yết đi về đâu? Xét cho cùng, cơquan quản lý nhà nước cần có chính sách đúng đắn phát triển quy mô thị trường,đặc biệt là tín dụng, bởi mọi hoạt động huy động vốn hay IPO đều gắn chặt vớithị trường niêm yết.

Theo Anh Quân
DĐDN