Sự sống khởi đầu bằng cái chết

Trời gần sáng, trong căn phòng lờmờ thiếu ánh đèn, Emmanuel Makanza trải dụng cụ ra mặt bàn và bắt đầu tiến hànhca mổ cho một thai phụ. Hai mạng sống đang bị đe dọa nghiêm trọng và giờ đây tấtcả phụ thuộc vào tay nghề giải phẫu của anh.

Chuyện sinh nở ở nơi thiếu đủthứ

Emmanuel thao tác thuần thục. Anhcầm con dao mổ rạch phần bụng dưới, ấn dao xuống xuyên qua lớp mỡ, cơ rồi quamàng bụng. Chưa đầy ba phút sau, Emmanuel đã thấy dạ con, anh dùng dao mở ra rồicho tay vào trong đưa đứa bé ra ngoài. Đó là một bé trai.

Đứa trẻ sơ sinh nhỏ bé, nằm imthin thít, hơi thở yếu ớt vì thiếu không khí. Emmanuel nhanh chóng trao đứa bécho một y tá để cô giúp cậu bé thở bình thường. Khi cậu bé đã thở đều, cô y távỗ vào mông đứa trẻ để nó cất tiếng khóc chào đời. Đó là một đêm hoàn toàn bìnhthường ở các bệnh viện tại đất nước Tanzania, một trong những quốc gia nghèonhất châu Phi.

Vừa mổ xong một ca vào lúc rạngsáng, Emmanuel liền chuẩn bị ca mổ khác cho một bà mẹ mới 15 tuổi.

Có thể bạn nghĩ Emmanuel là mộtbác sĩ sản khoa cực giỏi và anh bận rộn với bệnh nhân. Sự thật không phải nhưvậy, Emmanuel chưa bao giờ là một bác sĩ, cũng chẳng phải y tá hay bà đỡ, anhchỉ là một trợ lý bác sĩ, có nhiệm vụ giúp đỡ những bà mẹ trong các ca sinh con.

Emmanuel được nhà nước cho đi họcchương trình đào tạo trợ lý y tế nhằm bù đắp sự thiếu hụt bác sĩ và nhân viên ytế tại Tanzania. Thế nhưng, những nhân viên như Emmanuel quá ít ỏi, chỉ như muốibỏ biển.

Theo thống kê của Tổ chức Y tếThế giới (WHO), tại Tanzania, mỗi năm có hơn 13.000 ca tử vong của các sản phụvà trẻ sơ sinh. Đau lòng hơn khi biết rằng đa số những cái chết ấy đều có thểtránh nếu sản phụ được hưởng những chăm sóc y tế thông thường.

Mặc dù có nền chính trị khá ổnđịnh nhưng Tanzania lại nằm trong số những quốc gia nghèo nhất thế giới. Lươngthực thiếu thốn, đội ngũ bác sĩ, y tá, thuốc, dụng cụ y tế ít ỏi, đường sá đilại khó khăn đã khiến tỷ lệ tử vong càng tăng cao.

Ở Tanzania, khi một phụ nữ đau đẻvà muốn đến bệnh viện, họ phải vượt qua gần 10km đường đá, 40km đường ổ gà. Vớimột phụ nữ đang đau đẻ, vượt qua đoạn đường này một cách an toàn để tới bệnhviện là điều quá phi thường. Phương tiện duy nhất để chở sản phụ là xe đạp hoặcsang hơn là một chiếc xe gắn máy. Có trường hợp khi đến bệnh viện, tay chân đứabé đã trồi ra khỏi cơ thể người mẹ.

Khó khăn trong việc đi lại là mộtlẽ, vấn đề nan giải hơn trong chuyện sinh nở lại xuất phát từ chính sản phụ vàngười thân của họ. Phụ nữ ở châu Phi đa số không được học hành và không biếtcách ngừa thai. Nhiều cô gái mang thai khi còn quá trẻ. Khi họ mang thai và sinhcon, chính chồng và mẹ chồng là những người quyết định nơi sinh. Giải pháp sinhở nhà để tiết kiệm tiền vẫn được ưu tiên số một.

Bác sĩ cho rằng nhiều sản phụchết vì việc sinh con tại nhà diễn ra quá lâu, khi gặp trục trặc, đưa đến bệnhviện thì đã muộn. Tuy nhiên, bất chấp nguy hiểm, nhiều người vẫn trung thành vớikiểu sinh con này.

Tại Berega, phụ nữ đến bệnh việnsinh con phải trả khoảng 2 đô-la Mỹ/ca (chưa tới 40.000 đồng). Trong khi đó, mộtca sinh thường ở nơi khác mất khoảng 6 đô-la Mỹ và một ca mổ cấp cứu có giá tới15 đô-la Mỹ, một chi phí quá sức với những người nghèo tại châu Phi.

Khi cái chết diễn ra hàng ngày

Đa số các bệnh viện ở Tanzaniađều bị quá tải, cứ hai hoặc ba sản phụ lại chia nhau một chiếc giường. Thậm chí,họ còn phải nằm la liệt trên sàn nhà ôm đứa trẻ mới sinh. Những người làm việctrong ngành y tế nước này cũng bị quá tải, thu nhập quá ít ỏi và họ chỉ được đàotạo rất sơ sài. Tất ca những điều này góp phần tăng thêm những cái chết oanuổng.

Giải pháp đào tạo cấp tốc nhữngnhân viên trợ lý y tế như trường hợp của Emmanuel được xem là khá hiệu quả. Tuynhiên, giải pháp này không thu hút được nhiều người vì chính sách tiền lương vàđãi ngộ quá ít ỏi. Một số người sau khi được đào tạo xong lại qua nước khác làmviệc để kiếm nhiều tiền hơn.

Mặc dù hàng ngày phải chứng kiếnnhững cái chết thương tâm của sản phụ, các bác sĩ ở đây vẫn khó lòng chấp nhậnthực tế này.

Nhiều đứa trẻ trở thành mồ côi ngay khi mới chào đời (Ảnh: stcdio.org)

Bác sĩ sản khoa Siriel NanziaMassawe cho biết: "Bạn không thể tưởng tượng được cái chết của những người mẹdiễn ra như thế nào đâu. Một phút trước còn nói chuyện với chồng, sau đó cô ấybị băng huyết và ra đi. Cô ấy chết khi còn rất trẻ. Khuôn mặt cô ấy cứ ám ảnhkhiến tôi không thể ngủ được cả tuần. Quá nhiều cái chết mà toàn là những cáichết trẻ".

Cách bệnh viện Berega vài bướcchân là một trung tâm nuôi trẻ mồ côi. Đây chính là minh chứng cho sự thật vềnhững cái chết đang diễn ra hàng ngày trên đất nước này. Trại mồ côi này là nhàcủa 20 đứa trẻ. Tất cả đều dưới ba tuổi. Mẹ chúng chưa kịp nhìn mặt con khichúng chào đời vì chết ngay khi sinh.

Cái chết của người mẹ không chỉbiến những đứa trẻ này thành trẻ mồ côi mà khiến cho cuộc sống của chúng cũngmong manh hơn.

Hiện nay, ngoài chương trình đàotạo trợ lý y tế, các bác sĩ cũng thường xuyên mở lớp huấn luyện cho nhân viên ytế ngay tại các bệnh viện nhằm giúp họ nâng cao tay nghề. Chính phủ còn nỗ lựcthuyết phục nhiều phụ nữ đến sinh con ở bệnh viện thay vì sinh tại nhà. Các nhânviên y tế đi khắp mọi nơi phát tờ rơi, nói chuyện với phụ nữ ở chợ, nhà thờ,những ngôi làng hẻo lánh và những vị lãnh đạo tôn giáo để nâng cao nhận thức chongười dân.

Các bệnh viện cũng lập nên khunhà đợi sinh để những thai phụ sống xa bệnh viện có thể đến ở tạm để chờ sinh.Để thu hút các bác sĩ và y tá tới vùng sâu vùng xa làm việc, chính phủ và cácbệnh viện đưa ra nhiều đãi ngộ. Tuy nhiên, nỗ lực của nhà chức trách chưa thểcải thiện tình hình trong một sớm một chiều. Cuộc chiến chống lại cái chết cònphụ thuộc phần lớn ở ý thức của người dân châu Phi.

Theo