Tìm hiểu "tính tình" nóng - mát của hoa quả

Trái cây đượccác chuyên gia dinh dưỡng khuyên dùng vì chứa nhiều sinh tố, khoáng chất cólợi cho sức khỏe. Thực chất, trái cây xứ nhiệt đới đa dạng, chưa kể cùng mộtloại lại có nhiều giống khác nhau, vị khác nhau. Vì thế, tùy vào cách dùng,lượng dùng mà trái cây có thể “chuyển hệ” từ mát sang nóng.

Theo GS Đỗ Tất Lợi, tác giảcuốn sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam thì: “Trái vảitính bình, ăn vào đẹp dung nhan, nhưng theo Mậu Hy Ung và Hoàng Cung Tú, nếuăn nhiều sẽ phát nhiệt, chảy máu cam”. Vì thế, khi dùng trái vải nêndùng trong khoảng bảy - tám quả, không nên cho rằng đây là thuốc dưỡng nhanmà ăn quá nhiều. Cùng họ với trái vải có trái nhãn. Đây là loại trái câythơm ngon, nhiều người cho rằng, trái nhãn nóng, ăn nhiều dễ bị nổi mụn,thực chất trái nhãn không mát không nóng (tính bình). 

Tuy nhiên, nếu ăn cả bịchnhãn một lúc thì từ tính bình sẽ chuyển sang nhiệt ngay. Nếu mất ngủ hãy ănnhãn, chừng 10 - 15 trái sẽ thấy dễ ngủ và không thức giấc nửa đêm vì ácmộng. Cần nhớ, “liều thuốc” này chỉ hiệu quả với những ai chớm… mất ngủ màthôi.

Đứng đầu trong họ nhà dưa làdưa hấu, loại dưa có vị ngọt, tính hơi hàn nên có tác dụng giải nhiệt, lợitiểu. Do chứa nhiều nước nên trái dưa hấu cần dùng cách xa bữa ăn để khônglàm loãng dịch vị, dễ gây đầy bụng. Ngày hè nóng bức như hiện nay dùng dưabở rất tốt, vì bên cạnh tính “mát mẻ” còn là “thuốc” giúp phòng ngừa cảm,trị táo bón và mất ngủ rất hay. Dưa lê cũng thuộc loại thanh nhiệt và chứanhiều sinh tố nên rất tốt cho sức khỏe.

Hai món bổ và mát là củ đậuvà bột sắn dây. Củ đậu chứa nhiều nước, chất xơ nên có công dụng lợi tiểu,nhuận tràng và làm đẹp da, thích hợp cho những ai muốn giảm cân. Bột sắn dâylà loại nước mát được dùng theo kinh nghiệm dân gian chữa mụn nhọt nổi trongmiệng rất hiệu nghiệm. Dùng bột sắn pha với đường và nước, sau đó vắt thêmchanh vào. Những ai bị lở miệng, ăn uống khó khăn vì đau, chỉ cần uống đếnly thứ ba là thấy công hiệu ngay.

Trái xoài thường bị cho lànóng, nhưng theo Đông y thì xoài có tính bình. Tuy nhiên, với những quả xoàicát Hòa Lộc chín mọng ngọt ngào, nếu ăn nhiều sẽ sinh nhiệt, trẻ em ăn nhiềucũng bị nổi mụn, rôm sảy… Những người làm việc trí óc nên dùng xoài chín vìcó công dụng bổ trí não.

Quả xoài xanh như xoài tượngăn với nước mắm đường chứa nhiều sinh tố C. Vì vậy, mùa nắng nóng ăn xoàixanh sẽ phòng từ xa cảm cúm. Có người cho rằng, ăn bất kỳ loại quả xanh nàomà uống nước đá lạnh sẽ bị tiêu chảy. Lương y đinh Công Bảy - Hội Dược liệuTP.HCM giải thích: “Trái xanh, non chứa nhiều chất chát, khó tiêu, lại uốngnước lạnh nên dễ bị đau bụng, sình bụng. Đây là cách ăn uống không hợp vệsinh, cần loại bỏ”.

Ổi là loại trái cây được phụnữ ưa thích vì vị thơm ngon của nó. “Tính tình” nóng - mát của ổi phụ thuộcvào giống. Loại ổi Thái, ổi xá lỵ nhiều nước, ít ngọt, vị chua tính mát,nhưng nếu ăn cả vỏ sẽ có nguy cơ bị “tác dụng phụ”: táo bón. Quả ổi sẻ ngọtnhưng ăn nhiều cũng bị nóng. Có vị chua chua ngọt ngọt là trái dâu da, đâylà trái thanh nhiệt, dùng vào mùa hè rất tốt vì giúp tăng cường đề kháng,tránh được cảm cúm.

Trong các loại trái cây vịngọt lịm còn có trái na, hay còn gọi là mãng cầu. Vị ngọt này cùng với “thânhình” tròn lẳn, chắc thịt là nguyên nhân gây nóng cho những ai yêu thích nó.Cùng tên với na còn có mãng cầu xiêm, vị chua chua, ngọt ngọt, có tác dụngthanh nhiệt.

Tuy nhiên, mãng cầu xiêm ítđược “ăn tươi nuốt sống” mà thường làm sinh tố hoặc dầm sữa. Nếu muốn mãngcầu xiêm không “đổi tính” thì lượng đường, sữa kèm vào không nên quá ngọt.Trái vú sữa ướp lạnh ăn ngọt thơm mát miệng nhưng nóng. Vì vậy, không nên ănnhiều, khi ăn vú sữa còn phải tránh xa phần vỏ, vì nếu ăn “phạm” sẽ bị táobón do có chứa nhiều chất chát.

Trong “dàn” trái cây ngoạinhập thì chỉ có lê là mát nhờ vị chua và chứa nhiều nước còn nho và táo cótính bình. Nếu người đang nổi mụn, lở miệng thì nên chọn lê thay vì nho,táo. Người ta thường cho rằng, các loại trái cây thơm ngon như sầu riêng,mít… nóng. Thực chất, những trái này tuy thuộc loại “nóng tính” nhưng cũngkhông nóng đến mức ăn vào nổi mụn, nổi ghèn, trừ khi ăn quá nhiều.