Truy tìm 'bệnh nhân số 0' trong dịch virus corona

Trong khi số người chết do virus corona tăng lên từng ngày, giới chức y tế đang cố gắng kiểm soát, thậm chí ngăn chặn, sự lây lan của dịch bệnh bằng cách truy tìm "bệnh nhân số 0" - người đầu tiên nhiễm bệnh.

Covid-19, tên chính thức của dịch bệnh do virus corona chủng mới gây ra, đã lây nhiễm cho hơn 82.000 người trên toàn thế giới và làm tử vong ít nhất 2.800 người.

Bệnh đã xuất hiện ở ít nhất 44 quốc gia ngoài Trung Quốc. Song Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm 24/2 nói đây "vẫn chưa phải" là dịch bệnh có quy mô toàn cầu, hay còn gọi là "đại dịch".

"Bệnh nhân số 0" là gì?

Thuật ngữ "bệnh nhân số 0" có thể được sử dụng tương đương với thuật ngữ "index case" (ca chỉ thị hay ca nguyên phát) và nói chung chỉ người đầu tiên nhiễm bệnh trong một đợt bùng phát dịch, theo South China Morning Post.

Trong dịch Covid-19, có đến vài "bệnh nhân số 0", theo Sarah Borwein, người làm việc trong lĩnh vực bệnh truyền nhiễm tại Central Health Medical Practice, nơi chuyên cung cấp bác sĩ gia đình tại Hong Kong.

"Ví dụ, chúng ta biết ai là bệnh nhân số 0 trong ổ dịch lớn ở Hàn Quốc và điều đó giúp theo dõi mọi mối liên hệ và tìm hiểu những gì đã xảy ra", cô nói. "Tuy nhiên, chúng tôi không biết ai là bệnh nhân số 0 trong ổ dịch tại Iran hay tại Italy".

Thành phố Qom, tâm điểm của dịch Covid-19 tại Iran. Ảnh: Getty.

Hàn Quốc đã ghi nhận gần 1.700 ca Covid-19 và ít nhất 13 trường hợp tử vong. Ổ dịch lớn nhất có liên hệ với một nhà thờ của giáo phái Tân Thiên Địa ở thành phố Daegu.

Tâm điểm ổ dịch là một nữ tín đồ 61 tuổi của giáo phái, ca nhiễm thứ 31 tại Hàn Quốc. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hàn Quốc đã mô tả sự bùng phát dịch ở đây là "trường hợp siêu lây nhiễm".

Trong khi đó, các quan chức Trung Quốc vẫn đang cố gắng truy tìm nguồn gốc dịch bệnh tại nước này. Ca nhiễm đầu tiên được báo cáo cho WHO vào ngày 31/12 và được cho là có liên hệ với chợ bán buôn hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán, tỉnh lỵ tỉnh Hồ Bắc.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới của một nhóm nhà khoa học Trung Quốc, được công bố vào tuần trước, nói virus này có thể đến từ nơi khác.

Bệnh nhân Covid-19 đầu tiên được biết đến, một người đàn ông có triệu chứng vào ngày 8/12, đã xuất viện, nhưng cho biết anh đã không đến chợ Hoa Nam, chính quyền Vũ Hán cho biết trong một bài đăng trên Weibo hôm 26/2.

"Chúng tôi không biết ai mới chính xác là "bệnh nhân số 0" đầu tiên, có lẽ là ở Vũ Hán, và điều đó để lại rất nhiều câu hỏi chưa được trả lời về việc dịch bệnh bắt đầu như thế nào và ban đầu nó lây lan ra sao".

Vì sao tìm "bệnh nhân số 0" quan trọng?

Việc biết ai là "bệnh nhân số 0" sẽ giúp ngăn chặn sự bùng phát dịch trong tương lai và cung cấp thông tin về cách phòng tránh lây nhiễm, chuyên gia Borwein nói. Song khi thời gian trôi qua, việc xác định "index case" sẽ ngày càng khó khăn.

"Việc tìm ra ai là 'bệnh nhân số 0' sẽ không cho chúng tôi mọi câu trả lời nhưng sẽ giúp chỉ ra con đường mà virus đã đi và cách mà nó lây lan", cô nói. "Sẽ khó để vẽ được bản đồ đó nếu không biết virus bắt đầu từ đâu".

Việc tìm ra "bệnh nhân số 0" có thể giúp trả lời các câu hỏi quan trọng về nguồn gốc của virus. Ảnh: Bloomberg.

John Nicholls, giáo sư về lâm sàng tại Đại học Hong Kong, cho biết việc xác định "bệnh nhân số 0" trong dịch SARS (Hội chứng Hô hấp Cấp tính Nặng) năm 2002-2003 là rất quan trọng từ góc độ dịch tễ học, vì việc này cho thấy rõ cách thức lây lan của virus này.

SARS, với hơn 8.000 người nhiễm và 813 người tử vong trên toàn cầu, bắt nguồn từ một giáo sư y khoa 64 tuổi ở Quảng Châu, người đã lây nhiễm cho ít nhất 13 khách du lịch lưu trú tại khách sạn Metropole ở Hong Kong.

Song ông Nicholls, thành viên quan trọng của nhóm nghiên cứu năm 2003, đã phân lập và mô tả virus SARS, cùng họ với virus gây ra Covid-19, cho biết số lượng ca nhiễm khổng lồ trong dịch bệnh hiện nay đồng nghĩa với việc truy tìm "bệnh nhân số 0" là thách thức rất lớn.

"Có rất nhiều ổ dịch và điểm nóng trên khắp thế giới, và chủng virus này dường như lây lan nhanh hơn SARS, vì vậy việc xác định chính xác 'bệnh nhân số 0' sẽ là một thách thức lớn", ông nói.

Bà Borwein, người từng làm trưởng bộ phận kiểm soát lây nhiễm tại một bệnh viện ở Bắc Kinh và tham gia chống dịch SARS, cho biết mọi người phải cận trọng với ngôn từ họ sử dụng khi nói về "bệnh nhân số 0", vì việc này có khả năng thổi bùng chứng bài ngoại và sự hoảng loạn.

"Chúng tôi nói về một 'cuộc săn lùng tuyệt vọng', hay 'cuộc săn lùng hoảng loạn' bệnh nhân số 0 - và vì virus corona bắt đầu ở Trung Quốc, và bệnh nhân số 0 có lẽ là người Trung Quốc, việc này có thể dễ dàng thổi bùng tình trạng phân biệt đối xử và phân biệt chủng tộc", bà nói. "Việc hiểu rằng bệnh nhân số không là đầu mối, không phải tội phạm, là rất quan trọng".

Vài trường hợp bệnh nhân số 0 Covid-19

Hầu hết "bệnh nhân số 0" lần này đến từ thành phố Vũ Hán, tâm điểm của dịch. Số này bao gồm "bệnh nhân số 0" ở Hàn Quốc, Đài Loan, Hong Kong, Macau, Singapore và Philippines.

Ca Covid-19 đầu tiên bên ngoài Trung Quốc được báo cáo vào ngày 13/1 tại Thái Lan. Bệnh nhân là một phụ nữ Trung Quốc 61 tuổi đến từ Vũ Hán, đến Bangkok cùng các thành viên gia đình trong một đoàn du lịch.

Một người nghi nhiễm virus corona được đưa đến bệnh viện ở Daegu, Hàn Quốc. Ảnh: AP.

Hai ngày sau, Nhật Bản xác nhận ca nhiễm thứ 2 bên ngoài Trung Quốc: một người đàn ông ngoài 30 tuổi sống ở tỉnh Kanagawa, phía tây nam Tokyo. Người này đã tới Vũ Hán và tiếp xúc gần gũi với một bệnh nhân tại thành phố.

Khoảng một tuần sau, vào ngày 23/1, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ báo cáo ca nhiễm đầu tiên tại Mỹ - một người đàn ông 35 tuổi ở bang Washington, trước đó về thăm gia đình ở Vũ Hán.

Cũng có những ca lây từ người sang người trong số các "bệnh nhân số 0" của Covid-19.

Việt Nam xác nhận hai trường hợp nhiễm virus vào ngày 23/1. Một người đàn ông 65 tuổi ở Vũ Hán đến Việt Nam gặp con trai ông, 27 tuổi, làm việc ở nước này và trước đó không đi lại ở Trung Quốc. Người cha bị sốt vào ngày 17/1 và người con trai cho thấy các triệu chứng tương tự 3 ngày sau đó.

Cụm lây nhiễm trong gia đình này cho thấy virus có thể lây từ người sang người, theo WHO.

Đức cũng báo cáo trường hợp được cho là lây từ người sang người đầu tiên ở châu Âu vào ngày 28/1. Một người đàn ông Đức 33 tuổi nhiễm virus sau khi tham gia khóa huấn luyện của đồng nghiệp người Trung Quốc tại bang Bavaria.

Nữ đồng nghiệp này, đến từ Thượng Hải, trước đó đã trở lại Đức sau khi thăm cha mẹ cô ở Vũ Hán.

Virus corona không bắt nguồn từ chợ hải sản Vũ Hán: Các nhà khoa học cho rằng virus corona gây chết người có thể không mang nguồn gốc tại khu chợ Vũ Hán (Trung Quốc), vì dữ liệu bộ gen cho thấy virus có nguy cơ đến từ bên ngoài.

Sức khỏe

CDC Mỹ đưa VN ra khỏi danh sách ‘có nguy cơ lây nhiễm Covid-19’

Theo Zing