Hiện tại, cứ bangười học ĐH, CĐ thì có một người học hệ tại chức. Thậm chí ở một số trường ĐH,tỉ lệ này là 1/1. Đó là kết quả của sự bùng nổ quy mô đào tạo tại chức vài nămgần đây.
Năm 2010, cáctrường ĐH, CĐ được Bộ GD-ĐT giao tổng chỉ tiêu đào tạo tại chức, văn bằng 2,liên thông với hơn 322.000 chỉ tiêu, tương đương tới 62,9% so với tổng chỉ tiêuđào tạo của hệ chính quy. Trong đó, hệ vừa học vừa làm (tại chức) có “phần bánh”to nhất. Tổng chỉ tiêu tại chức của các trường ĐH, CĐ tăng đáng kể so với vàinăm trước và hiện đã vượt qua tỉ lệ 50% so với hệ chính quy.
“Nồi cơm”ngày càng nở
Nhiều trường ĐHluôn ở tình trạng chưa đảm bảo đủ điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viênquá tải với hệ chính quy nhưng vẫn mở rộng hệ tại chức. Trường ĐH càng lớn, quymô đào tạo chính quy càng đông lại càng tuyển nhiều sinh viên tại chức. Không íttrường ĐH có chỉ tiêu tại chức lên tới 80% so với đào tạo chính quy như ĐH TháiNguyên, các trường ĐH Công nghiệp Hà Nội, ĐH Công nghiệp TP.HCM, ĐH Kinh tế quốcdân, ĐH Kinh tế TP.HCM, ĐH Luật TP.HCM, ĐH Ngoại thương, ĐH Thương mại, ĐH QuyNhơn, Học viện Ngân hàng... Thậm chí nhiều trường tuyển hệ tại chức bằng hoặccao hơn cả chỉ tiêu đào tạo hệ chính quy như ĐH Vinh, ĐH Sư phạm Hà Nội, ĐH Sưphạm TP.HCM, ĐH Đồng Tháp...
 |
| Giờ học chiều 10-12 của sinh viên tại chức ngành công nghệ thông tin Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐHQG TP.HCM). Đây là một trong những đơn vị có cách tổ chức, quản lý đào tạo khá quy củ - Ảnh: Như Hùng |
Đáng ngạc nhiênhơn, có không ít trường ĐH mới thành lập, các trường ĐH ngoài công lập được xácđịnh chỉ tiêu ĐH tại chức rất lớn. Hàng loạt trường ngoài công lập có chỉ tiêutại chức năm 2010 lên tới vài ngàn, đạt 80% so với chỉ tiêu hệ chính quy như ĐHBình Dương, ĐH Lạc Hồng, ĐH Hồng Bàng, ĐH dân lập Kỹ thuật công nghệ TP.HCM...trong đó có những trường tỉ lệ bình quân sinh viên/giảng viên ngấp nghé mức 40.
Nhiều trường ĐH ngoài công lậpmới thành lập, dù hệ chính quy còn khó khăn, lẹt đẹt, có ngành học không tuyểnđủ một lớp nhưng lại có số chỉ tiêu tại chức rất hoành tráng như ĐH Chu Văn An,ĐH Lương Thế Vinh, ĐH tư thục CNTT Gia Định, ĐH Kinh tế - công nghiệp Long An,ĐH Công nghệ Đông Á, ĐH Thái Bình Dương, CĐ Bách Việt, CĐ Phương Đông Đà Nẵng...
Từ lâu, hệ tại chứcđã được coi là “nồi cơm” của các trường ĐH. Và “nồi cơm” ấy đang có xu hướngngày càng nở ra bởi hệ đào tạo này dễ dàng mang lại nguồn thu lớn. Ở hầu hết cáctrường, những lớp học tại chức đặt tại trường đều tận dụng cơ sở vật chất sẵncó. Ở những địa điểm xa, phải thuê mướn lớp học, tăng chi phí cho giảng viên đilại, những khoản chi này người học phải trả.
Tham khảo mức họcphí tại chức của Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, chúng tôi nhận thấy trường quy địnhrất rõ: đối với lớp tại chức đặt tại các địa điểm xa, giảng viên phải đi lạibằng máy bay, học phí là 430.000 đồng/tháng, cao hơn 50.000 đồng so với lớp họcở gần. Nhiều trường ĐH khác cũng áp dụng phương thức tương tự để thông qua họcphí, người học phải gánh các khoản chi phí phát sinh.
Do đó nguồn thu củanhà trường luôn được đảm bảo. Nguồn thu học phí từ tại chức không bị các quyđịnh ràng buộc như hệ chính quy, các trường cũng được chủ động hơn trong phươngthức chi tiêu, sử dụng và quan trọng nhất có thể thu học phí cao hơn nhiều sovới hệ chính quy mà người học cũng không phàn nàn. Trao đổi với chúng tôi, nhiềucán bộ quản lý thừa nhận hệ tại chức là một nguồn thu quan trọng của nhà trường.
“Liên kếtsai đối tượng”
Tại hàng loạttrường ĐH khối kinh tế, luật, ngoại ngữ, khoa học xã hội và nhân văn... mà chúngtôi đi khảo sát, các lớp học tại chức được bố trí dày đặc: lớp buổi tối, lớp họchai ngày cuối tuần, lớp học theo tháng... Nhưng những lớp học tại cơ sở chínhcủa các trường ĐH chỉ chiếm một phần nhỏ trong chỉ tiêu tại chức. Mảng mang lạinguồn thu nhiều nhất được các trường ĐH đang khai thác triệt để trong đào tạotại chức chính là thông qua liên kết đào tạo ở các địa phương.
Đợt thanh tra hoạtđộng liên kết đào tạo gần đây nhất của thanh tra giáo dục, chủ yếu là liên kếtđào tạo tại chức ĐH, CĐ, cho thấy có tình trạng các trường ĐH dành phần lớn chỉtiêu hệ tại chức để liên kết đào tạo ở các địa phương. Đáng chú ý, hàng loạttrường phía Nam đang mở mạng lưới tuyển sinh và cơ sở đào tạo ra nhiều tỉnh phíaBắc trong khi nhiều trường phía Bắc lại tiến về phía Nam.
Các trường ở thànhphố lớn ồ ạt mở cơ sở ở các địa phương thì các trường địa phương cũng âm thầmđào tạo tại chức tại các thành phố lớn. Thực tế, trên cùng một địa bàn hiện cósự cạnh tranh lẫn nhau giữa các trường ĐH để tìm đối tác và mở rộng quy mô liênkết. “Nhưng đó là một sự cạnh tranh tiêu cực, thiếu lành mạnh vì càng muốn cóthêm đối tác, các trường càng dễ dãi, buông lỏng hơn trong quản lý liên kết đàotạo!” - một quan chức Bộ GD-ĐT nhìn nhận.
Qua kiểm tra, thanhtra giáo dục phát hiện khá phổ biến tình trạng các trường ĐH, CĐ liên kết đàotạo sai đối tượng như liên kết với các hội nghề nghiệp, tổ chức chính trị xãhội, các cơ quan quản lý nhà nước, các công ty... là những đơn vị không có chứcnăng hoặc không được phép tổ chức đào tạo, cấp bằng ĐH. Ví như Trường ĐH Côngđoàn đã liên kết với một số liên đoàn lao động các tỉnh. Nhiều trường ĐH lớnkhác như ĐH Luật Hà Nội, ĐH Mở TP.HCM, ĐH Văn hóa... cũng liên kết với các phòngGD-ĐT, sở nội vụ, các trung tâm thuộc hội khuyến học để mở lớp.
(còn tiếp)
Theo Thanh Hà
Tuổi Trẻ
