Cổ trấn Mộc Độc ở Tô Châu (Giang Tô, Trung Quốc) có lịch sử hơn 2.500 năm. Tên "Mộc Độc" có vẻ khá "lạc quẻ" trong danh sách những cổ trấn ở miền sông nước Giang Nam trữ tình.
"Độc" ở đây có nghĩa là những con sông, suối nhỏ thường thấy ở phía nam Trường Giang. Cổ trấn Mộc Độc nằm ở phía Tây thành phố Tô Châu, tiếp giáp với Thái Hồ, 1 trong 4 hồ nước ngọt lớn ở Trung Quốc. Trong trấn có một con sông Hương Khê, bắt nguồn từ trấn Quảng Phúc lân cận, dòng chảy uốn lượn tạo nên cảnh sắc đặc trưng của một cổ trấn Giang Nam, cuối cùng đổ vào Thái Hồ.
Phía Tây Bắc của trấn cổ có ngọn núi Linh Nham nổi tiếng. Nguồn gốc của tên Mộc Độc đến từ núi Linh Nham, cách đây hơn 2.000 năm. Thời Xuân Thu Chiến Quốc, Ngô Vương Phù Sai đóng đô ở Tô Châu, có được Tây Thi, mỹ nhân tuyệt sắc do Việt quốc dâng tặng, nên Phù Sai sai quân xây một "Quán Oa cung" cho Tây Thi trên núi Linh Nham.
Kiến trúc thời bấy giờ dùng gỗ là vật liệu chính. Kết quả là một số lượng lớn gỗ mua từ nước Ngô hoặc các nước láng giềng đã được vận chuyển bằng đường thủy đến bờ sông dưới chân núi Linh Nham, tạo nên cảnh tượng sông ngòi đầy gỗ trong một thời gian dài. Sử sách có ghi: "Gỗ tắc sông ngòi", có nghĩa là gỗ chất đầy bờ sông dưới chân núi Linh Nham, thậm chí còn cản trở dòng chảy, tắc nghẹt con sông. Cái tên Mộc Độc bắt nguồn từ đây.
2.000 năm sau, vào thời nhà Thanh, cổ trấn Mộc Độc tiếp đón một vị Hoàng đế khác, chính là Càn Long.
Mùa xuân năm 1751, Càn Long lần đầu tiên đặt chân đến Mộc Độc trong chuyến Nam tuần. Tại đây vị Hoàng đế nhà Thanh đã bị rung động bởi vẻ đẹp của trấn cổ ngay khi thuyền cập bến. Vì vậy ông đã viết một bài thơ ca ngợi trấn Mộc Độc.
Càn Long là người thích làm thơ, vẽ tranh, một đời đã để lại 41.863 bài thơ, nhưng phần lớn đều là những tác phẩm "vô thưởng vô phạt" không đáng nhắc đến. Bài thơ về cổ trấn Mộc Độc này cũng là một trong số đó. Tất nhiên, quan viên địa phương không cần biết bài thơ có bao nhiêu ý nghĩa, chỉ cần do đích thân Hoàng đế chấp bút là được. Thế là họ đã cho người khắc bài thơ này của Càn Long lên bia đá, dựng nó trên phố Sơn Đường trong trấn cổ, và xây một mái đình lấy tên "Ngự Mã Đầu" vì đây là nơi Hoàng đế cập bến.
Sau đó, Hoàng đế Càn Long đã đến cổ trấn Mộc Độc năm lần, có thể thấy ông rất yêu thích vẻ đẹp của nơi đây. Những nơi Càn Long thích đến là Hồng Ẩm sơn phòng và Nghiêm Gia hoa viên. Trong đó, Hồng Ẩm sơn phòng rất nổi tiếng ở Giang Nam, vì cửa đối diện với sông Hương Khê và phía sau là núi Linh Nham, nên phong thủy rất tốt. Do đó, mỗi khi Càn Long đến Mộc Độc, ông đều đến khu vườn này để xem một vở kịch.
Tiền thân của Nghiêm Gia hoa viên là nơi ẩn cư của Thẩm Đức Tiềm, đại thần của triều Thanh và cũng là thầy của Càn Long. Hiện tại trong hoa viên có một cây mộc lan, tương truyền là do đích thân Càn Long vun trồng. Cho đến nay cây mộc lan này vẫn tươi tốt và trổ hoa hằng năm.
Cổ trấn Mộc Độc mở cửa miễn phí cho khách du lịch, nhưng đến Hồng Ẩm sơn phòng và Nghiêm Gia hoa viên cần mua vé vào với giá khá cao.
Thực sự mà nói, trấn cổ Mộc Độc không quá nổi tiếng vì cái bóng của những trấn cổ khác ở Tô Châu quá lớn, như cổ trấn Chu Trang, cổ trấn Đồng Lý. Nhưng nếu muốn trải nghiệm nét trầm của lịch sử và bầu không khí chậm rãi, không xô bồ, không tấp nập du khách thập phương, bạn có thể đến với Mộc Độc.
Theo Phụ Nữ Việt Nam
