Đợt điều hành xăng dầu đầu tiên của năm 2018, giá xăng A95 tăng mạnh, vượt mức 20.000 đồng/lít, nhưng lại không được Liên Bộ Công Thương- Tài chính công bố công khai. Liệu điều này có đúng quy định của pháp luật?
Tăng mạnh nằm ngoài quản lý
Trong đợt điều chỉnh giá hôm 4/1, đồng loạt nhiều phương tiện thông tin đại chúng đưa tin với tiêu đề "giá xăng giữ nguyên, tăng giá dầu". Thông điệp này xuất phát từ thông cáo báo chí do Bộ Công Thương gửi.
Song, thực chất không phải vậy! Giá xăng giữ nguyên chỉ đúng với chủng loại xăng sinh học E5 RON 92.
Mặt hàng thứ hai là xăng RON 95 đã tăng giá mạnh tới 810 đồng/lít, chạm tới con số 20.290 đồng/lít đối với RON 95 tiêu chuẩn IV và 20.090 đồng/lít đối với RON 95 tiêu chuẩn III.
Toàn bộ thông tin về xăng RON 95 không được Liên Bộ Công Thương- Tài chính công khai. Truyền thông và người dân chỉ biết đến sự điều chỉnh mặt hàng này khi các doanh nghiệp tự công bố.
 |
| Giá xăng RON 95 cao hơn từ 1.850- 2.050 đồng/lít so với xăng E5 |
Kể từ đầu năm đến nay, xăng RON 95 đã có 10 lần tăng, 9 lần giảm nhưng tổng tăng cao hơn và nhanh hơn so với tốc độ tăng của xăng A92 và E5 RON 92.
So với tháng 1/2017, xăng RON 95 IV hiện đã tăng thêm 1.850 đồng/lít và RON 95 III tăng thêm 1.800 đồng/lít.
Cũng với khoảng thời gian trên, xăng E5 RON 92 chỉ tăng thêm 920 đồng/lít. Và nhờ sự âm thầm tăng như vậy, xăng RON 95 III và IV hiện đã cao cách biệt so với xăng sinh học E5 RON 92 từ 1.850 đến 2.050 đồng/lít.
Trả lời VietNamNet về vấn đề này, ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Petrolimex cho biết, lâu nay, Liên Bộ không điều hành giá xăng RON 95 do đây là mặt hàng cao cấp, không thông dụng. Do vậy các doanh nghiệp đầu mối được tự quyết theo cơ chế thị trường. Loại xăng này cũng không có giá cơ sở mà Liên Bộ công bố như xăng A92.
"Vừa rồi, giá xăng RON 95 tăng là theo thị trường thế giới. Nếu giờ còn xăng RON 92 thì cũng sẽ tăng như vậy. Riêng xăng E5 RON 92, do Nhà nước bình ổn, chi quỹ nên mới giữ giá." ông Bảo lý giải thêm.
Ông Bảo cũng nhấn mạnh cơ chế điều hành giá xăng dầu hiện nay theo chủ trương của Chính phủ là hướng tới khuyến khích tiêu dùng xăng E5.
Phó Tổng giám đốc Saigon Petro ,ông Trần Minh Hà cũng cho biết thông tin tương tự và bày tỏ: chính khoảng cách giá giữa xăng RON 95 và E5RON 92 tới đây sẽ có thể khuyến khích người dân tiêu dùng xăng E5 tốt hơn trước.
Bộ không quản lý, dân dù tịt giá xăng RON 95
Thực tế, soi kỹ lại các công văn gửi doanh nghiệp và thông cáo báo chí của Bộ Công Thương về vấn đề này, Bộ Công Thương thường dùng cụm từ: "mặt hàng xăng dầu tiêu dùng phổ biến trên thị trường".
Cũng như trả lời của các doanh nghiệp đầu mối, một đại diện của Bộ này phân tích hàm ý rằng lý do không điều hành giá xăng RON 95 là do xăng này không phổ biến, cao cấp.
Tuy nhiên, chia sẻ với VietNamNet, ông Nguyễn Tiến Thoả, nguyên cục trưởng Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính cho rằng, lý do này không thuyết phục.
Ông cho biết: "Đúng là trước đây, Liên Bộ chỉ công bố giá cơ sở A92 vì coi đây là loại xăng thông dụng, dùng nhiều. Liên Bộ không công bố giá cơ sở xăng RON 95 nhưng vẫn có cách kiểm soát. Khi đó, chúng tôi đã thống nhất với nhau là lấy giá xăng RON A92 làm căn cứ tham chiếu và dựa về trị số ốc tan để xác định hệ số, từ đó định ra giá RON 95".
"Giả dụ, nếu coi giá xăng A92 là 1 thì giá xăng A95 tối đa sẽ nhân với hệ số trong khoảng từ 2-3%. Cho nên, dù Liên Bộ không công bố giá cơ sở xăng RO 95 thì các doanh nghiệp cũng không thể định giá cao quá hệ số này", ông Thoả phân tích.
Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá nhấn mạnh: "Nhưng bây giờ thì khác, không còn xăng A92 để tham chiếu nữa, chỉ còn 2 loại xăng RON 95 và xăng sinh học E5 RON 92. Do vậy, Liên Bộ cần phải công bố công khai giá cơ sở các loại xăng để có công cụ kiểm soát giá. Đó vừa là yêu cầu của pháp luật, vừa là yêu cầu của thực tiễn quản lý".
Theo ông Nguyễn Tiến Thoả, việc Liên Bộ Công Thương- Tài chính không đồng bộ chuyển sang công bố giá cơ sở xăng A95 với việc khai tử xăng A92 và áp dụng bắt buộc bán xăng E5RON 92 tại thời điểm 1/1/2018 như vậy là không hợp lý.
Liên quan đến quan điểm "tiêu dùng không phổ biến", các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu lớn đều cho biết, lượng tiêu dùng xăng A92 trước đây nay thay thế sang các loại xăng khác đã được phân hoá, khoảng 50-60% người dân chuyển sang đổ xăng E5 và khoảng 40% còn lại đổ xăng RON 95. Để đo lường chính xác, phải chờ ít nhất 1 tháng, các doanh nghiệp mới thống kê đầy đủ về xu hướng tiêu dùng.
Thông tin cập nhật từ PVOil cho thấy, từ ngày 15/12/2017, sản lượng xăng E5 RON 92 bán ra trong hệ thống đạt khoảng 600-650 m3/ngày, tăng gấp 2,5 lần so với trước và chiếm tỷ trọng khoảng 70% tổng lượng xăng bán ra. Nghĩa là, 30% lượng bán còn lại là thuộc xăng khoáng RON 95.
Nói cách khác, mặt dù việc khai tử xăng khoáng A92, tạo khoảng chênh lệch cách biệt về giá nhằm khuyến khích người dân sử dụng xăng E5 là một chủ trương đúng đắn, nhưng câu trả lời từ phía thị trường vừa qua cho thấy, xăng cao cấp RON 95 cũng đang là một xu hướng lựa chọn thay thế.
Nhưng nếu vì lý do này, Nhà nước thả lỏng và bật đèn xanh để doanh nghiệp tăng mạnh giá xăng RON 95 có thực sự hợp lý? Chưa kể, xăng RON 95 sẽ không còn là "không phổ biến" khi đây là lựa chọn xăng khoáng duy nhất còn lại trên thị trường và có thể sẽ tăng mạnh về mức tiêu thụ. Và động thái được tăng mạnh giá xăng này có liên quan gì tới tình hình bán xăng E5 bị lỗ suốt thời gian vừa qua hay không, vẫn đang là băn khoăn của nhiều người dân.
Đặc biệt, theo Nghị định 83 và các thông tư hướng dẫn, việc công bố giá cơ sở, công khai minh bạch giá các mặt hàng xăng là yêu cầu bắt buộc, bất kể là xăng RON 95 hay xăng RON 92, chứ không phải công bố theo tiêu chí phổ biến hay không phổ biến theo cách lý giải của Bộ Công Thương.
Theo VietNamNet
