Thị trường chứngkhoán Việt Nam vẫn còn non trẻ dù đã phải trải qua nhiều đợt thăng trầm. Và ởbất cứ thời điểm nào, lúc thị trường ảm đảm hay đang "thăng hoa" thì hầu nhưchưa lúc nào nhà đầu tư thôi mắc phải những cái bẫy chết người, mà đôi khilại hình thành từ chính thói quen của họ.

Một nhà đầu tư lâu năm trên sàn chứng khoánKim Long kể: “Từ lúc tôi mới bước chân vào thị trường cho đến nay, kể cả khihọc môn lý thuyết thị trường chứng khoán trên giảng đường, lúc nào tôi cũngnghe phương châm "Đừng bao giờ bỏ trứng vào một rổ", nghĩa là nhà đầu tư nênđa dạng hóa danh mục cổ phiếu đầu tư. Điều này với các nhà đầu tư tổ chứchay cổ đông lớn thì có thể đúng, song với những người chơi nhỏ lẻ như tôi,thì đây có thể là một sai lầm.

Vì khả năng và sự tập trung của mỗi người làgiới hạn nên việc giám sát quá nhiều cổ phiếu mà mình dốc vốn vào cùng mộtlúc thì rủi ro sẽ tăng cao. Tôi nghĩ nhà đầu tư có vốn ít chỉ nên tập trungvào 1 hoặc 2 cổ phiếu và quan trọng nhất là phải biết chọn đúng cổ phiếu đểđầu tư. Vì vốn đã ít mà nhà đầu tư lại chia nhỏ ra thì nếu một cổ phiếutrong số đó tăng, lợi nhuận sẽ giảm đi.

Tôi biết có người "chia 5 xẻ 7" vốn,song lại dùng đòn bẩy tài chính để gom một cổ phiếu nào đó. Nếu họ nghĩ chắcchắn cổ phiếu này sẽ tăng giá trong thời gian tới (nên mới mạo hiểm) thì tạisao họ không dốc hết số tiền mình có vào đó để khỏi phải vay "nóng", mà vẫnôm một số cổ phiếu khác?”.

Nhà đầu tư này chia sẻ, sai lầm trên anh từng mắc phải trước đây, dốctiền vào đầu tư nhiều cổ phiếu một lúc. Sau khi bán được cổ phiếu A, thấy cổphiếu B có vẻ hấp dẫn là "lòng tham" trỗi dậy, anh lại mua ngay chứ khôngđợi gom tiền thành một “mẻ” lớn rồi mua. Thế nên các khoản đầu tư của anhthường vụn vặt, sau này thống kê lại, thấy lợi nhuận có được chẳng là bao sovới khi lỗ và so với thời gian cũng như công sức anh bỏ ra để quản lý từngấy danh mục cùng lúc.

Còn một nhà đầu tư chứng khoán trên sàn HNX tên Hoàng cho biết, từng tiếpxúc và chuyện trò với phó tổng giám đốc một công ty chứng khoán có tiếng,nơi anh mở tài khoản. Vị phó tổng này thường khuyên anh, nếu muốn có lợinhuận lớn thì nên mạo hiểm đầu tư mang tính rủi ro cao, với quan điểm “kinhđiển” trong “chứng trường” là lợi nhuận luôn đi kèm với rủi ro.

Tuy nhiên,sau vài lần thua đau, anh Hoàng rút ra cho mình bài học, để có thể kiếm đượclợi nhuận thì cần phải hạn chế rủi ro ở mức tối thiểu chứ không nên làm liều.

Thói quen
Nguyên tắc "đừng bao giờ bỏ trứng vào một rổ" không phải lúc nào cũng đúng

Theo anh Hoàng, một cổ phiếu X nếu khi rơi vào tình trạng rủi ro có thể bịtrượt giá 50%, còn nếu thành công thì sẽ tăng giá 50- 60% thì thà chọn cổphiếu Y chỉ được kỳ vọng tăng giá 10- 15% nhưng an toàn vẫn hơn.

Những cổphiếu nhiều khả năng tăng "nóng" thì cũng hay bị làm giá nhất, nếu mình nhắmmắt với rủi ro và “đu” theo thì thiệt hại có thể “gánh đủ”. Ngay cả khi nhàđầu tư đã phân tích, tìm hiểu thật kỹ và đưa ra kết luận khả năng thành côngcao hơn thất bại, song sự tăng giảm của cổ phiếu còn phụ thuộc vào nhiều yếutố khách quan, tâm lý thị trường diễn ra sau đó, nên không thể chắc được.

Anh Hoàng dẫn giải một trường hợp điển hình là vụ đánh lên một mã cổ phiếungành dầu khí hồi giữa năm vừa qua. Khi giá gần 19.000 đồng, anh Hoàng đượcmột môi giới VIP “thủ thỉ” cổ phiếu này đang được các “đội lái” đánh lên 3x,thế là anh nhảy vào mua ngay.

Ngay phiên sau đó, khi giá cổ phiếu gần chạm2x thì thị trường rung lắc, do tâm lý và mối liên kết giữa các thành viên“đội lái” lỏng lẽo nên nhiều người bắt đầu đua nhau xả hàng. Ba phiên sau đó,khi cổ phiếu về tài khoản anh Hoàng, giá của nó đã xuống dưới 15.000 đồng.

Một thói quen với không ít nhà đầu tư khi chơi chứng khoán là chọn mua cổphiếu dựa trên mức hấp dẫn của cổ tức. Thực ra, theo tiến sĩ Lê Thẩm Dương,chuyên gia chứng khoán, tiêu chí cổ tức hầu như không quan trọng chút nào.

Trên thực tế, khi một công ty nào đó trả cổ tức càng cao thì khả năng côngty đó bị suy yếu đi càng lớn bởi vì họ phải trả lãi suất đi vay cao để bùđắp lại cho ngân quỹ đã bị hao hụt do việc trả cổ tức.

Hơn nữa, chỉ cần thịgiá cổ phiếu đó bị sụt trong 1 đến 2 ngày cũng có thể làm cho nhà đầu tư mấtmột khoản tiền tương đương số cổ tức mà mình mới được chia. Do vậy, nhà đầutư cần nhìn nhận lại rằng cổ tức không phải là yếu tố quan trọng trong mỗiquyết định mua bán, mà hãy cân nhắc đến nhiều yếu tố khác như tỷ số P/E,tình hình tài chính và hoạt động kinh doanh của công ty.

Khi phân tích thói quen mua bán của một nhóm nhà đầu tư nhỏ lẻ, một lãnhđạo của công ty chứng khoán Hoàng Gia cho rằng, những nhà đầu tư nhỏ, chơingắn hạn và lướt sóng luôn đặt ra nguyên tắc về lợi nhuận để không bị tâm lýtham lam ảnh hưởng đến quyết định của mình. Họ thường đặt cho mình mức giớihạn lãi, lỗ để bán ra tùy vào từng cổ phiếu, song thường mức lãi chỉ trêndưới 20%, cao lắm là 30%. Thế nhưng thực tế đã chứng minh, có không ít cổphiếu trong ngắn hạn có thể tăng hơn 50%, thậm chí 70% giá trị.

Chẳng hạn,theo thống kê biến động giá cổ phiếu trên HoSE và HNX từ 17/11 đến 10/12, cóthể thấy chỉ trong 3 tuần nhưng giá cổ phiếu BVS tăng 81,29%, LUT tăng75,97%, SRC tăng tới 74,19%, DQC tăng 69,33%... và rất nhiều cổ phiếu tăngtrên 50%. Việc nhà đầu tư quá thận trọng hoặc máy móc thực hiện các quy tắcđặt ra có thể khiến họ phải bán “lúa non” và bỏ lỡ những cơ hội kiếm lời lớn.

Theo chuyên gia chứng khoán Phạm Kinh Luân, Giám đốc nghiên cứu và phântích của Stox Plus, một trong những công ty hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vựccung cấp thông tin tài chính, thông thường các nhà đầu tư nhỏ lẻ ở Việt Namhay đợi lúc thị trường có dấu hiệu sôi động thì mới nhảy vào mua cổ phiếu.Tuy nhiên, với những trường hợp một cổ phiếu đang có lực cầu tăng mạnh vànhà đầu tư nhảy vào mua theo, thì vẫn tiềm ẩn trong đó một cái bẫy rất tinhvi.

Khi có lượng cầu đột ngột gia tăng vào một cổ phiếu nào đó, lập tức cácnhà đầu tư khác cũng tiếp sức bằng cách đua nhau đặt lệnh mua ở mức giá trần.Khi đó, nhà đầu tư không cần biết mã cổ phiếu đó tăng giá từ nguyên nhân gìhoặc sợ nếu tìm hiểu nguyên nhân xong thì không còn cơ hội mua.

Vì vậy, trênthị trường có hiện tượng không ít cổ phiếu tăng trần liên tục với lượng cầutưởng như không thể đáp ứng nổi, thậm chí có khi vượt cả lượng cổ phiếu pháthành của một công ty, trong khi đó lượng cung rất ít.

Tuy nhiên, khi cổphiếu bắt đầu mất trần hoặc giảm nhẹ, lượng cầu khổng lồ trước đó tự nhiênbiến mất, đồng thời lượng cổ phiếu đăng ký bán ra xuất hiện ào ạt. Lúc đó,những ai nhảy vào mua sau cùng sẽ trúng bẫy và “ngậm trái đắng”.

Ngay tạiđợt khớp lệnh đầu tiên, những tổ chức hoặc nhà đầu tư lớn ào ạt tung ra cáclệnh mua giá trần ngay ở một tài khoản, khiến cổ phiếu của họ đột ngột tăngtrần và có hiện tượng hiếm, lập tức các nhà đầu tư chạy theo đám đông tiếpsức tranh mua bằng các lệnh giá trần. Khi đó, nhóm "làm giá" sẽ bán ra ở mộttài khoản khác.

Do quy định của thị trường, những lệnh mua lớn của khách VIPthường ưu tiên sau các lệnh ATO (mở cửa) hay ATC (đóng cửa), do vậy mặc dùđặt mua lượng lớn giá trần nhưng thường không được khớp. Sau đó, họ sẽ thaotác hủy lệnh của mình ngay đầu đợt khớp lệnh thứ 2, thời điểm mà lệnh giátrần của họ lại được ưu tiên khớp đầu.

Theo Đan Thanh
Đất Việt