Nằm trên quốc lộ 1A, cách Hà Nội chừng40km, làng nghề da giày xã Phú Yên (huyện Phú Xuyên) đã hình thành được gần100 năm và phát triển rầm rộ trong hơn chục năm trở lại đây.
Hiện cả xã có 200 hộ, tổ hợp sản xuất kinh doanh, thu hút gần 1.000lao động trong và ngoài xã. Trung bình mỗi năm, Phú Yên cho ra đời khoảng 5triệu đôi giày, dép da, tương đương với sản lượng cả năm của một nhà máy.
Giá rẻ, hàng nhiều
Ngay từ đầu làng hỏi thăm vào nhà ông Lưu Xuân Chúng, Chủ tịch hiệp hội dagiày Phú Yên được người dân tận tình chỉ giúp, nhìn bề ngoài căn nhà đã xâyđược mấy chục năm nhưng sự ngăn nắp, sạch sẽ khiến ngôi nhà luôn mới. ÔngChúng cười: "Làng nghề cũng có nhiều dự định lắm. Nào là việc xây dựngthương hiệu giày da Phú Yên, đến việc mở rộng quy mô sản xuất tập trung rakhu công nghiệp… Nhưng để dự định ấy thành hiện thực, đòi hỏi sự nỗ lực rấtnhiều của người làng nghề.
 |
Theo nhữngngười có thâm niên trong nghề giày da tại xã, ông Tổ của làng nghề là cụNguyễn Mạc. Những năm giặc Pháp đô hộ, từ chỗ là chủ một "hài xưởng" (chuyênlàm hài) ở phố Cầu Đất, Hải Phòng, trước nhu cầu của xã hội lúc đó, cụMạc đã học hỏi và chuyển từ làm hài sang làm giày. Được nghề hay, cụ mởcác lớp truyền dạy cho con cháu. Nhờ đó, những nghệ nhân ở tuổi 80, 90của làng nghề ngày nay đều từ "lò" của cụ Mạc mà ra. Ngay từ những năm60, 70 của thế kỷ trước, Phú Yên đã xây dựng được một hợp tác xã da giày,chuyên nhận làm hàng cho Tổng Công ty Giày da xuất khẩu. Nhưng sau khitổng công ty này giải thể, nhân công có nghề trong hợp tác xã phải tỏađi các tỉnh phía Bắc để nhận làm thuê, kiếm sống. Vững tay nghề cộng vớiviệc sản xuất, kinh doanh giày da thuận lợi, ngay những năm 90 của thếkỷ trước, hầu hết con cháu trong làng đã trở về làm giàu trên chính quêhương mình. Từ một vài gia đình làm ăn hiệu quả, mô hình xây dựng các tổhợp sản xuất, kinh doanh giày da gia công nhanh chóng lan rộng ra cả xã.
Làng nghề - phố nghề
Giờ lớp thợ đầu tiên của làng học nghề từ cụ Mạc đã già cả và "đi xa"khá nhiều nhưng có lẽ tên tuổi của họ vẫn còn được vang mãi bởi nghề củalàng ngày càng phát triển. Phải thừa nhận một thực tế, nếu các cơ sở sảnxuất ở đây không năng động, nói như cách nói của dân trong nghề đa dạnghóa các loại sản phẩm từ: hàng "cỏ", hàng chợ và hàng kỹ thì khó có thểtrụ vững trong cơ chế thị trường. Giờ về Phú Yên trong dáng dấp của mộtlàng nghề hối hả, đã hình thành một phố nghề tấp nập đông vui. Kháchhàng trong Nam, ngoài Bắc đủ cả.
Một người dân trong làng tiết lộ: giày dép ở Phú Yên đủ loại, đắt có, rẻcó, sản xuất 100% Phú Yên cũng có, 50% Phú Yên cũng có và 10% Phú Yêncũng có. Nghe có vẻ khó hiểu, người này giải thích, thông thường các cơsở sản xuất ở đây nhập da, cốt từ các nơi về rồi chế tạo ra sản phẩmdưới nhiều mẫu mã khác nhau; số khác nhập hầu hết bộ phận đã hoàn thiệnnhư đế, quai, dây… về chỉ việc gia công lại là xong. Và một bộ phận "phất"lên nhanh chóng phải là chủ các cơ sở đánh hàng hai chiều: nghĩa là vừagửi sản phẩm xuất đi Sài Gòn, thậm chí là lên cửa khẩu biên giới phíaBắc sau đó lại lấy hàng ngược lại trở về Phú Yên bán lại cho các đầu mốiHà Nội và các tỉnh. Chả thế mà vào dạo một vòng qua "mặt phố" của làngnghề Giẽ Thượng, Giẽ Hạ thấy đủ các loại giày dép từ tinh xảo, đắt tiềnsản xuất trong nước và có không ít sản phẩm được nhập từ nước ngoài vềtừ ví da, dây lưng, giày thể thao… với hàng ngàn mẫu mã khác nhau, giácả tùy vào chất lượng và có thể đáp ứng được tất cả nhu cầu của thượngkhách từ doanh nhân đến nông dân.
Cơ sở sản xuất da giày Hạnh Quang do một trong những thanh niên trẻ củalàng làm chủ. Cơ sở này càng ngày càng "phất" lên và quy mô nhà xưởngcũng không ngừng được mở rộng. Anh Nguyễn Thanh Quang, chủ cơ sở khôngngần ngại chia sẻ: sản xuất đa dạng mẫu mã từ giày dép da nội, ngoạingười lớn, trẻ em, ví da nam nữ… một mặt tập trung sản xuất các mẫu đượcthị trường ưa chuộng, mặt khác nhập nhiều mẫu mới từ Sài Gòn và các nơivề. Hiện nay, gia đình anh Quang chuẩn bị khai trương gian hàng lớn thứba trên mặt phố Giẽ Hạ.
Đời sống của người thợ da giày ở Phú Yên ngày càng cải thiện, bà TrầnThị Thi thôn Giẽ Thượng cho hay, vợ chồng cô con gái của bà giờ làm giacông các mặt hàng giày da ít cũng được 100.000 đồng/người/ngày. Mỗi nămăn tiêu rồi trữ được 50 đến 60 triệu đồng, chỉ sau 3-5 năm làm nghề giàyda, mỗi cặp vợ chồng trẻ cũng có 200-300 triệu đồng. Có công ăn việc làm,thu nhập ổn định tại quê nhà nên thanh niên gắn bó với nghề, những ngôinhà tầng khang trang mọc lên không hẳn chỉ là của các ông chủ sản xuấtlớn mà phần nhiều trong số đó là của các thợ da giày lành nghề ở làng.
Theo Sơn Tùng
Hà Nội mới
