Hóa ra cha mẹ Nhật mang cả âm dương ngũ hành để dạy con. Thảo nào trẻ lại thông minh đến vậy

"Trải nghiệm xanh nguyên sơ" lưu giữ ký ức thuở ấu thơ

Trải nghiệm xanh nguyên sơ giúp trẻ khôn lớn và tự lập (Ảnh: Alamy).

Té ra, tuổi thơ của bố mẹ sung sướng hơn các con bây giờ nhiều lắm. Ngồi một chỗ mà biết bao ký ức nối đuôi nhau ùa về. Nào là những trận tắm mưa trong mát, trèo cây hái trộm quả na quả mít hay lang thang đồng cỏ hóng gió trời. Những kỷ niệm tuổi thơ vô ưu vô lo kia đối với người Nhật, họ lại rất mực trân trọng và luôn hối thúc, tạo điều kiện cho con cái nhanh sớm hòa nhập vào thiên nhiên. Những lá cây xanh, áng mây trắng, dòng nước suối mát lành sẽ đọng lại thành ký ức vĩnh cửu, giúp con thơ hình thành tư duy, nhân cách biết yêu thương và biết trân trọng cuộc sống. Tất cả được cô đọng trong triết lý GENTAIKEN, tạm dịch "Trải nghiệm xanh nguyên sơ". Đây là cách dạy con thông minh, trưởng thành từ những bỡ ngỡ giao tiếp lần đầu tiên với thiên nhiên bí ẩn.

Vô vàn lợi ích khi cho trẻ tiếp xúc sớm với những trải nghiệm xanh nguyên sơ

Vườn rau xanh trường mẫu giáo Nhật nào cũng phải có (Ảnh: Alamy).

Diện tích lãnh thỗ của đất nước mặt trời mọc tuy nhỏ bé, nhưng mỗi trường mầm non đều phải có một mảnh vườn rau rộng lớn cho những tiết học ngoại khóa thường xuyên. Trong cách dạy con thông minh của người Nhật, ngay từ khi còn rất nhỏ, trẻ đã được tiếp xúc với những công việc làm vườn, trồng cây, thu hoạch hay ngắm nhìn sự thay đổi của thời tiết, trời mây, cảnh vật. Hóa ra, triết lý Gentaiken – trải nghiệm xanh nguyên sơ trong những hoạt động này lại vô cùng sâu sắc:

- Sự đa dạng phong phú từ thiên nhiên như đòn bảy kích thích 5 giác quan: thị giác, thính giác, vị giác, xúc giác, khứu giác thôi thúc sự tò mò và tính cảm thụ. Thiên nhiên là nguồn năng lượng tốt nhất nuôi dưỡng tính cảm thụ là yếu tố phát triển trí tuệ sáng tạo và trí tưởng tượng của trẻ Nhật. Chính yếu tố tuyệt vời này đã tạo nên một đất nước Nhật Bản đi từ nghèo đói nhất thế giới phát triển thành quốc gia công nghệ sáng tạo giàu có nhất thế giới.

- Thiên nhiên giúp đánh thức giác quan, dẫn truyền nhận thức về cái đẹp và sự bình tĩnh. Trẻ học cách kết bạn với tự nhiên, cùng lớn, cùng trưởng thành và không còn sợ hãi bóng tối, sâu bọ.

- Những trò chơi vận động, chạy nhảy giúp trẻ cứng cáp, tăng sức đề kháng. Những cú ngã bất ngờ khiến trẻ mạnh mẽ, học cách tự đứng lên.

- Trải nghiệm gentaiken giúp trẻ có sẵn những câu chuyện để tương tác với bạn bè đồng trang lứa qua đó, phát triển trí tuệ ngôn ngữ.

- Hiểu được vòng tuần hoàn âm dương ngũ hành của tự nhiên, để thấy được sự cộng sinh giữa con người với thiên nhiên. Rõ ràng, càng sống xa rời màu xanh nguyên sơ thì khả năng sáng tạo, tính nhân văn cũng sẽ biến mất.

Trẻ em Việt Nam ở những độ tuổi nào rất cần những trải nghiệm Gentaiken

Cách dạy con khám phá thế giới ở độ tuổi 0-10 là tốt nhất (Ảnh: Alamy).

Thế hệ 7x, 8x Việt Nam trước kia thật thiệt thòi, hãn hữu lắm mới có một vài tiết ngoại khóa để vệ sinh phòng học, nhặt rác đám cây. Còn với trẻ Nhật, ngay từ giai đoạn ấu thơ (0 tuổi) cho tới hết tiểu học (10 tuổi). Bởi vì, đây là giai đoạn trẻ phát triển cực đại năng lực tư duy, năng lực biểu đạt, năng lực phán đoán – 3 nhân tố cốt lõi hình thành NĂNG LỰC SỐNG của một con người. Ngày nay, trẻ em Việt tại các thành phố lớn tiếp xúc quá nhiều với công nghệ, internet, trò chơi điện tử, đồ chơi siêu nhân. Những tiếp xúc này không bao giờ có thể thay thế được sức mạnh trải nghiệm trực tiếp khi trẻ được chạm, nhìn, ngửi, liếm, nghe thực tế để hình thành kỹ năng sống độc lập sau này. Những trải nghiệm xanh nguyên sơ bao gồm 9 yếu tố tạo thành một vòng âm dương ngũ hành xoay vòng sự sống.

9 trải nghiệm xanh nguyên sơ nuôi dưỡng kỹ năng sống, tâm hồn đẹp

Ngọn lửa (Hỏa): Thế hệ 7x, 8x hẳn không thể nào lãng quên thời kỳ tuổi thơ cơ cực nhọc nhằn, lúc nào cũng thiếu ăn thiếu mặc. Nhưng chính những trải nghiệm ngồi đun nước, nấu cơm bằng củi lửa nóng bập bùng tàn rơm, khói khét đen nghẹt khiến đáy mắt cay xè, hai má bừng bừng bỏng rát khiến chúng ta luôn tự hào về cái thời nghị lực sống lúc nào cũng nóng bỏng sôi sục. Có lẽ chính cái thời gian khó đó đã góp phần hình thành tinh thần cầu tiến, mơ mộng về tương lai. Thật đáng tiếc, nông thôn thời hiện đại đã thế chỗ bếp rơm, bếp dạ bằng bếp điện, bếp ga. Nhưng cha mẹ vẫn có thể bù đắp cho con vào những dịp nấu bánh chưng ngày tết, dịp đốt lửa trại những lần dã ngoại và kể những câu chuyện xưa cũ.

Đất (Thổ): Cha mẹ Nhật quan niệm, nghịch ngợm và tò mò là nhu cầu khám phá tất yếu để con thơ học hỏi các kỹ năng tìm hiểu thế giới xung quanh. Thông qua đất cát, nguồn nguyên liệu tuyệt vời nhất, thế giới tưởng tượng của trẻ như được nén lại, 5 kỹ năng phân tích - tổng hợp - vận động - nghe - nhìn được giải phóng vào những lâu đài cát mong manh, những hình đất sét ngộ nghĩnh, những chiếc bánh bùn mát rượi. Chính những mùi ngái tanh, trơn trượt của bùn đất đã tạo nên một trải nghiệm xanh nguyên sơ đầu tiên đầy hứng khởi trong suốt hành trình khám phá cuộc sống.

Trẻ em Nhật trải nghiệm với đất đá, sỏi cát.

Cây cối (Mộc): Những đạo lý của cuộc sống gửi gắm vào những sự vật tưởng vô tri. Cây cối không chỉ nảy mầm, phát triển, ra hoa kết trải mà còn là đại diện cho vòng tuần hoàn của sự sống, cái chết cha mẹ có thể lấy làm ví dụ minh họa để dạy dỗ con thơ về bài học sinh lão bệnh tử. Mỗi lần tiếp xúc với màu xanh thiên nhiên, con rạng rỡ và thích thú lắm. Cảm giác cheo leo khi trèo lên đỉnh cây, run run dò dò những cành mềm đung đưa, rướn người lần mò hái quả ổi, quả nhãn sung sướng làm chiến lợi phẩm cho sự dũng cảm vượt qua chính bản thân mình. Chỉ cần một khu vườn nho nhỏ thôi, trẻ có thể khám phá biết bao nhiều điều kỳ thú mới lạ. Nào là cây hoa xấu hổ cụp lá, hạt cây xuyến chi dính lên cánh tay áo dựt mãi chẳng ra, cây hoa ngũ sắc mùi hăng hắc đặc trưng, nhựa cỏ xanh thơm mát ngào ngạt, cây nhọ nổi vò vò nát nát thì hai tay sẽ đen đúng như tên gọi, mật hoa dâm bụt ngọt ngọt bùi bùi. Thật tuyệt vời khi sau này, khi đã lớn khôn, con sẽ kể cho bố mẹ nghe về một tuổi thơ xanh ngập tràn những thích thú.

Trải nghiệm xanh với cỏ cây, hoa lá (Ảnh: Alamy).

Đá sỏi (Thổ): Dưới sự bào mòn hàng trăm năm của dòng nước, mỗi viên đá, viên sỏi với những hình dáng, hoa văn khác nhau luôn ẩn chứa một sức hút đến kỳ lạ nuôi dưỡng trí tưởng tượng vô hạn của trẻ. Tuổi thơ rong ruổi bên bờ suối, nhặt từng viên sỏi đẹp, nghĩ về những câu chuyện cổ tích thần tiên. Trong văn hóa gian dan người Việt, kho báu tuổi thơ của trẻ còn là những trò thảy đá, chơi chắt, rải chanh rèn dũa sự phản xạ và kết nối tình bạn.

(Ảnh: Alamy).

Nước (Thủy): Nước luôn hấp dẫn mọi đứa trẻ. Đó là cảm giác lần "đầu tiên" nghe tiếng suối chảy róc rách qua kẽ đá, tiếng mưa rơi lộp bộp trên mái hiên, tiếng rì rào của sóng biển tới những trải nghiệm hiện tượng "đầu tiên" như bước chân dưới làn nước mát rồi đột nhiên bị thụt xuống chỗ trũng, đuổi theo nhặt chiếc lá xanh đang trôi nổi bồng bềnh, khó hiểu những sắc màu cầu vồng trên bầu trời sau cơn mưa rào. Còn gì thích thú hơn khi bạn bắt gặp con đang tò mò khám phá vũng nước bí ẩn như tấm gương phản chiếu bầu trời trong vắt, chỉ khẽ chạm tay thôi là từng làn sóng nhỏ lăn tăn lan ra rồi biến mất. Thôi thúc được khám phá, trẻ mạnh dạn dậm chân xuống là mây trời tan biến, vũng nước kia chỉ còn là một mớ hỗn độn.

Cách dạy con trải nghiệm xanh với dòng nước mát (Ảnh: Alamy).

Động vật: Trẻ bớt hiếu động, biết yêu thương chia sẻ, nuôi dưỡng tính thiện trong tâm hồn khi được tiếp xúc với động vật. Hơn nữa, trẻ trải nghiệm và vượt qua nỗi đau sinh ly tử biệt, chia tay người bạn động vật thân thiết nhất, gắn bó với mình ngay từ lúc bé cũng vô cùng quan trọng.

Tình bạn của bé heo và bé cún.

Trải nghiệm cực độ cùng tự nhiên: Đó là những giây phút cảm nhận cái nóng bỏng đến đầm đìa mồ hôi mùa hè, cái buốt lạnh tê tái chân tay mùa đông, cái tối om tĩnh mịch như tờ của đêm tối, sự hùng vĩ bao la rộng lớn của tự nhiên kỳ vĩ. Tất cả tạo nên sự kinh ngạc trong tiềm thức trẻ thơ, cảm thấy bản thân nhỏ bé, yếu đuối trước thiên nhiên vĩ đại.

Bởi vậy, mỗi dịp về quê, bố mẹ đừng cấm con chân đất chạy quanh nhà quanh ngõ khi sân còn nóng, đừng sợ cảm mà cản con nghịch mưa, đừng sợ bẩn những lúc con nghịch bùn, nghịch sỏi. Hãy để bàn chân non nớt cảm nhận cái nóng của mặt trời, sự mơn trớn của những hạt mưa tí tách rơi lên đôi má. Thật thích thú khi nghe con khoe:"Mẹ ơi, có hạt mưa trên mũi con này. Thích quá mẹ ạ".

Trải nghiệm tuổi thơ cùng thiên nhiên (Ảnh: Alamy).

Mặt trăng (âm), mặt trời (dương), mây và gió (mộc): Ngoài những trải nghiệm xanh nguyên sơ trên, trẻ Nhật còn được khuyến khích cảm nhận ánh sáng mặt trời, mặt trăng, sức mạnh của mây gió tạo thành một vòng tuần hoàn giúp vạn vật sinh sôi. Tưởng dễ nắm bắt nhưng lại hóa xa vời, tạo hóa huyền bí mà quyến rũ, lãng mạn vô cùng đã tạo nên những kỷ niệm ấu thơ đẹp tuyệt vời, thôi thúc trẻ Nhật không ngừng khám phá và chinh phục khi trưởng thành mai sau.

Tạm kết : Cách dạy con 0-10 tuổi như thế nào? Chắc hẳn ai cũng mong muốn những điều tốt đẹp nhất cho con cái mình. Bộ mẹ hãy tạo nên những ký ức tuổi thơ đẹp nhất theo tháng năm, cùng con tận hưởng những điều thú vị đầy bí ẩn trong chuyến hành trình trải nghiệm khám phá thiên nhiên xanh nguyên sơ nhé.