Hôm qua, thông tin xung quanh việc NSƯT YMoan được trao đặc cách danh hiệu NSND ngay trong live show Ngọn lửa caonguyên lan nhanh chóng trên mạng Internet, trong làng báo, làng văn nghệ…Đến 20h20 tối qua, 5/8, thông tin này đã được xác nhận.

1. Trong kịch bản của liveshow Ngọn lửa cao nguyên (sẽ diễn ra vào tối nay, 6/8 tại Nhà hát Âu Cơ,Hà Nội) có phần trao Huy chương Vì sự nghiệp âm nhạc của Hội Nhạc sĩ VN và phầntrao danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.

Chiều 5/8, qua điện thoại, ca sĩY Vol - con trai ca sĩ Y Moan - khẳng định sẽ có 2 phần trao huy chương và danhhiệu này, song Y Vol cũng chưa biết ai sẽ đứng ra trao danh hiệu NSND cho chamình.

Tối nay, trao danh hiệu NSND cho Y Moan
Ca sĩ Y Moan

Cũng trong chiều qua, nhạc sĩNguyễn Cường lại cho hay, hồ sơ đề nghị đặc cách danh hiệu NSND của ca sĩ Y Moanđã được gửi tới Chủ tịch nước và phải chờ tới đợt xét tặng vào dịp 2/9 tới.

Trong khi đó, một cán bộ của BộVH,TT&DL cho biết, hàng trăm nghệ sĩ cũng đang chờ đợt xét tặng danh hiệu lầnthứ 7. Nhưng Thông tư 06/ 2010/TT-BVHTTDL quy định chi tiết về tiêu chuẩn, quytrình, thủ tục hồ sơ xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT vừa ban hành phải tới ngày30/8 mới có hiệu lực. Mà theo Thông tư này, việc xét tặng danh hiệu NSND, NSƯTđược thực hiện 2 năm/lần, vào dịp 2/9. Với thực tế này, đợt xét danh hiệu lần 7có thể sẽ thực hiện trong năm 2011.

Tuy nhiên, tại nhà khách trênđường Nguyễn Chí Thanh (Hà Nội), nơi Y Moan và gia đình đang nghỉ trọ để chuẩnbị cho đêm diễn, vào lúc 20h20 tối qua, 5/8, Bộ trưởng Bộ VH,TT&DL Hoàng TuấnAnh đã đến thăm, tặng quà và thông báo một tin vui là Chủ tịch nước đã ký quyếtđịnh phong tặng danh hiệu NSND cho Y Moan.

Và như vậy, Y Moan sẽ nhận danhhiệu cao quý này ngay trong live show Ngọn lửa cao nguyên.

Tối nay, trao danh hiệu NSND cho Y Moan
Ca sĩ Y Moan hát trong đêm nhạc Nguyễn Cường tại Hà Nội năm 1992

2. Việc đề nghị đặc cáchdanh hiệu NSND như trường hợp ca sĩ Y Moan không phải đến nay mới có.

Năm 2009, sau khi NSƯT PhươngThanh qua đời, lớp diễn viên khóa 2 - Trường ĐH SK&ĐA Hà Nội đã ký tên vào láđơn đề nghị truy tặng danh hiệu NSND cho chị với mong muốn quyết định đó đượccông bố ngay tại Lễ truy điệu của cố nghệ sĩ.

Thời điểm đó, lãnh đạo Cục Điệnảnh cũng cho rằng, việc truy tặng danh hiệu NSND cho Phương Thanh là hợp lý,nhưng phải thực hiện đúng quy trình. Phương Thanh có 30 năm gắn bó với điện ảnh,từng tham gia khoảng 30 phim nhựa và 100 tập phim truyền hình. Năm 2005, chịcũng đã có hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu NSND, song chưa được công nhận.

Tuy nhiên, kể từ sau đám tang củaNSƯT Phương Thanh đến giờ, tất cả đều chìm vào im lặng. Mới đây, NSƯT Anh Dũngchia sẻ, trong lần phong danh hiệu sắp tới, anh cũng không làm hồ sơ đề nghịtruy tặng danh hiệu cho chị nữa, bởi cái chết đột ngột của chị đã là một sự mấtmát quá lớn đối với anh, và cho đến giờ, danh hiệu chỉ là hư ảo mà thôi.

Trên thực tế, từ năm 1984 đến nayđã có 6 đợt trao tặng danh hiệu NSND vào các năm: 1984, 1988, 1993, 1997, 2001,2007 với 191 nghệ sĩ được trao tặng. Có một số nghệ sĩ được đặc cách, truy tặngnằm trong những đợt xét tặng này, song không có trường hợp nào nằm ngoài nhữngthời điểm đó. Năm 1984, ở tuổi 26, Đặng Thái Sơn được phong tặng danh hiệu NSND.Chính Đặng Thái Sơn cũng kể lại rằng, lúc đó có nhiều luồng dư luận phản ứng,cho rằng anh còn quá trẻ và anh sẽ không thể được trao danh hiệu này nếu khôngcó “quyết định mạnh bạo của Thủ tướng Phạm Văn Đồng”.

Ở đợt phong danh hiệu lần thứ 6(năm 2007), 3 nghệ sĩ đã mất được truy tặng danh hiệu NSND: ca sĩ Trần Khánh(Ban Âm nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam); cố phát thanh viên Đỗ Trọng Thuận (Ban Thưký Đài Tiếng nói Việt Nam) và họa sĩ Bùi Huy Hiếu (Trường Đại học Sân khấu Điệnảnh Hà Nội). Ngoài ra còn có hai cố nghệ sĩ là diễn viên múa Thanh Tùng (ĐoànVăn công Phòng không - không quân) và Nguyễn Xuân Nghiệp (Quay phim Điện ảnhQuân đội) được truy tặng danh hiệu NSƯT.

Quy định về đặc cách phong NSND
Bình thường, nghệ sĩ được đề nghị xét tặng danh hiệu NSND cần có thời gian hoạt động nghệ thuật từ 20 năm trở lên, riêng đối với loại hình nghệ thuật Xiếc thời gian hoạt động từ 15 năm trở lên, đã được phong tặng danh hiệu NSƯT từ 5 năm trở lên; có nhiều giải thưởng nghệ thuật loại Vàng và Bạc, trong đó có ít nhất 2 giải Vàng quốc gia hoặc quốc tế, tính từ thời điểm sau khi được phong danh hiệu NSƯT.

Theo Thông tư 06/2010/TT-BVHTTDL, trường hợp đặc cách phải đạt 100% số phiếu đồng ý của tổng số thành viên Hội đồng mới được lập danh sách đề nghị Hội đồng cấp trên xét. Đặc cách phong danh hiệu NSND, NSƯT được xét trong trường hợp: “Nghệ sĩ có tài năng đặc biệt xuất sắc, đoạt giải thưởng cao tại các cuộc thi, liên hoan nghệ thuật chuyên nghiệp lớn của quốc tế hoặc có thành tích nghệ thuật đặc biệt xuất sắc, đạt nhiều giải thưởng cao ở cấp quốc gia” (Điều 7).

Theo ThuHằng
Thể thao văn hóa