Nếu như khát vọngcủa hầu hết ca sĩ hiện nay là được “ôm” cỡ tám lăm triệu khán giả (hơn nữathì càng tốt) vào lòng mình thì có vẻ như Tùng Dương là kẻ lội ngược vớidòng chảy ấy. Dường như Dương đang ngày càng nỗ lực để phần lớn khán giả“miệt thị”, thậm chí “nguyền rủa” mình bằng lối hát diễn cùng phong cáchthời trang rất dễ làm “mích lòng” kẻ yếu vía. Song, cái may mắn của Dương làanh cũng có được một góc thị phần trong một thị trường vốn dĩ chật chội. Maynữa, thị phần ấy có độ bền cùng sức chịu đựng khủng khiếp hay ít nhất, nó đủbao dung để “nuông chiều” cho sự tung tẩy của Tùng Dương.
Dương mà lại… âm
Trước hết, cần phải thấy rằngTùng Dương là một “quả độc” và rất khó để “chạm vào”. Hoặc không khó lắmnhưng giới truyền thông ở ta vốn… ngại, chẳng ngại mang tiếng “khiếm nhã”thì ngại “dính chưởng” nhỡ (nhỡ thôi nhé) Tùng Dương “lồng” lên. Tạng củaTùng Dương (và những kẻ như Dương) thường thế.
 |
Rõ ràng, Dương… âm tính. Tuychưa đến mức mang váy hay áo dài hoặc xỏ giày cao gót lên sân khấu nhưngkhông ít người lại mặc định phong cách của Tùng Dương thuộc về giới tính phùphiếm nào đó, chưa rõ ràng. Phàm, điều gì chưa rõ ràng người ta đành phảimượn một giá trị nào đó gần gụi để nói về nó. Với trường hợp của Tùng Dương,người ta hiếm khi đặt cạnh anh với những Tấn Minh, Quang Dũng, Kasim HoàngVũ, Hà Anh Tuấn, Anh Khoa…mà thường hơn là tựa vào cái “chiếu” của các nữhoàng.
Thật vậy, ngoài tố chất củamột tài năng âm nhạc, Tùng Dương có vẻ chịu ảnh hưởng rất nặng thứ “bảnnăng” của Thanh Lam. Thêm vào đó, Tùng Dương còn có sự quyết liệt đến cựcđoan của Trần Thu Hà. Ở đâu đó, Mỹ Linh bảo không nên gọi Dương là diva thứnăm vì đó là cách gọi thiếu tôn trọng anh và Dương cũng không ít lần tỏ vẻphiền lòng trên mặt báo khi cứ bị ai đó gọi mình như thế, nhưng rất khó đểgọi khác khi những thứ mà anh bày ra trước mặt thiên hạ (là hình ảnh trênsân khấu cũng như trong các sản phẩm âm nhạc) không mang dáng dấp của mộtdivo. Và người ta gọi là diva thứ năm, thậm chí “tàn nhẫn” hơn, có người gọianh là Lady Gaga cũng là vì thế!
Quay lại 2004, năm có thểxem là đáng nhớ của nhạc Việt nói chung và Tùng Dương nói riêng. Đángnhớ là bởi không khí của nhạc Việt khi ấy đang là một dấu lặng khổng lồ.Các diva đang “trùm mền” sau những năm tung hoành đến kiệt sức, bầu trờiâm nhạc khi ấy chỉ còn lại dăm ba ngôi sao như Lam Trường, Phương Thanh,Đan Trường, Cẩm Ly, Thanh Thảo…đang cố gắng phát sáng bằng những “sungmãn” cuối cùng, gặm nhấm tàn dư hay đúng hơn là hốt hụi chót còn nhữngcái tên như Mỹ Tâm, Quang Dũng, Đàm Vĩnh Hưng chỉ vừa bắt đầu được biếtđến.
Không khí âm nhạc trong năm2004 nóng lên và đỡ tẻ nhạt đi nhờ sự xuất hiện của cuộc thi Sao Mai ĐiểmHẹn và giải thưởng âm nhạc Cống hiến (khi ấy còn là Tiền Cống hiến). Với mộtformat được pha trộn giữa ta và tây, Sao Mai Điểm Hẹn khi ấy hẳn là một làngió mới, phóng khoáng và tươi trẻ thổi vào các cuộc thi, liên hoan tiếng háttruyền hình. Đó là lần đầu tiên trong lịch sử các cuộc thi ca hát, khán giảđược quyền lựa chọn tài năng cho mình thay vì chỉ có một vài ban giám khảonào đó. Sao Mai Điểm Hẹn là tiền đề để thổi lên cơn bão Việt Nam Idol. Cũngtrong năm ấy, giải thưởng âm nhạc Cống hiến, một giải thưởng được cho làdanh giá nhất bởi sự tôn vinh những giá trị âm nhạc mới mẻ lấp ló trước thềmcửa làng giải trí. Nói không ngoa, năm ấy cũng là năm của Tùng Dương khi anhđại thắng ở cả hai cuộc đua này. Sau khi chinh phục Hội đồng nghệ thuật củaSao Mai Điểm Hẹn 2004 để đứng trên bục cao nhất của cuộc thi, Tùng Dươngtiếp tục “phe cánh” với giới báo chí để ôm về cho mình giải thưởng ca sĩ củanăm ở mùa giải Cống hiến đầu tiên.
Song, cần phải thấy rằng, ởthời điểm ấy, những người cầm bút chọn Tùng Dương không phải vì anh có chấtgiọng quý giá hay kỹ thuật hát điêu luyện mà rất đơn giản, người ta chọnTùng Dương chỉ bởi anh có cái gu là lạ và có chút máu liều. Giữa một rừng casĩ đèm đẹp và rất chịu na ná nhau, chính cái gu lạ cùng chút máu liều giúpDương tách mình ra khỏi cánh rừng ấy để trở thành một thứ của riêng độc đáo.Ngày ấy, Dương để tóc dài, trang phục giản dị có điểm tý hoa văn và chơiloại âm nhạc đỏng đảnh của Lê Minh Sơn - khi đó vốn vẫn còn “bí mật”. Chỉvới “lạ” và “liều”, Tùng Dương tỏa sáng.
 |
Thẳng thắn mà nói, nếu xét vềâm sắc thì giọng hát Tùng Dương hoàn toàn lép vế với các giọng ca nam hiệnnay. Chất giọng của Dương không đẹp, cũng chẳng có gì đặc biệt nếu chẳngmuốn nói chất giọng ấy quả là tầm thường khi so với những thứ vốn “giời cho”của Trọng Tấn, Tấn Minh, thậm chí tệ hơn cả cái khàn đến tái tê trong tiếnghát của Đàm Vĩnh Hưng hay chất trữ tình trong giọng ca Quang Dũng. Giọng củaDương không được như vậy mà gần như đất, Dương nhả chữ ra đã thấy mùi khóiđồng, rơm rạ, hay nói theo kiểu sổ toẹt là… quê mùa. Giọng hát Dương khỏekhoắn, làn hơi vẫn đầy đặn khi trèo lên âm vực cao nhưng âm thanh phát rathường thô ráp, cỗi cằn và khét.
Song, bù lại Dương có cái nềnvững vàng của một gia đình ít nhiều có duyên nợ với âm nhạc (có bố từng làca sĩ, ông là nhạc sĩ Trần Hoàn), có sự say nghề và giỏi tài biến hóa. Dươngbiết cách cày xới, vun vén cánh đồng của mình để làm nên một không gian mỡmàng, trù phú. Ngay cả khuyết điểm của mình Dương cũng biết cách khai thácđể tạo ra một thế đứng độc tôn trong cái ao nhạc Việt. Điều quan trọng nữalà Dương cực kỳ “nhạy sáng”, nhất là thứ ánh sáng của cái mới. Chẳng cònnghi ngờ gì nữa khi bảo Dương là tín đồ, là kẻ cuồng tín cái mới.
Sính cái mới nhưng như đãnói, Dương tỉnh táo, kỹ tính và ý thức làm nghề nên chắc chắn Dương khôngphải là kẻ chăm làm và ra album xoành xoạch để đi “bão” với các ngôi sao.Thay vào đó, cái mới của Dương nằm ở tinh thần, những sản phẩm âm nhạc củaTùng Dương luôn bùng nổ sáng tạo hay ít nhất nó phải là một cuộc “cách mạng”với chính anh. Cuộc cách mạng ấy đẩy Dương lên từng nấc, một cách rất chắcchắn.
Nếu với Chạy trốn (albumđược phát hành vào năm 2004), Dương thỏa sức nghịch ngợm trong bờ - ao -chuồng của Lê Minh Sơn - dòng nhạc mà người ta quen gọi là dân gianđương đại thì đến 2007, Dương nghĩ mình cần phải có một không gian âmnhạc rộng lớn hơn để thỏa sức bay nhảy. Với dự án Những ô màu khối lậpphương, Tùng Dương thả mình vào không gian mênh mang của dòng New Agevới sự đồng hành cùng nhạc sĩ của những bức thư tình Đỗ Bảo. Như thấykhông gian ấy vẫn còn chật chội, tù túng so với năng lượng ngang núi lửachực trào phun trong người mình, Dương tiếp tục “bập” vào dòng nhạcelectronic - một không gian âm nhạc ảo giác, đa chiều và giàu tính gợimở với dự án Li ti (được làm với nhạc sĩ ở Đức - Nguyễn Công PhươngNam). Album này được giới làm nghề đánh giá cao bởi nó mang màu sắcphương Tây với những bản phối giao hưởng từ các thiết bị điện tử nhưngchất của Dương cũng chẳng lẫn vào đâu được.
Song, điều đáng quý nhất,cơ bản nhất, điều đã “nhào nặn” nên một Tùng Dương hôm nay nằm chính ởsự “cong cong”, nhạy cảm trong tâm hồn anh. Tâm hồn ấy vừa mê đắm, cháykhát yêu thương lại vừa dễ đứt gãy, tổn thương nên theo bản năng, Dươngchuyển sang trạng thái xù lông, cong cánh trông đến là kiêu hãnh. Xétcho cùng, sự kiêu hãnh ấy chỉ là một lớp son phấn để anh tự bảo vệ mìnhtrước những ngổn ngang, bề bộn của đời sống còn tận cùng, Dương vẫn làlữ khách cơ đơn đi tìm kiếm một bến bờ bình yên, ấm áp. Đó là lý do màngười ta thấy một Tùng Dương luôn trong tư thế gai góc, bất cần và sẵnsàng đanh đá. Rất rõ ràng rằng trong Dương luôn tồn tại sự day dứt haychính xác hơn là xung đột nội tâm mãnh liệt. Và đó chính là chất kíchthích, là thứ vũ khí hạng nặng để Tùng Dương vắt kiệt mình trong các dựán. Đó cũng chính là lửa để Dương thiêu cháy mình trên các sân khấu canhạc mà người ta vẫn gọi là Dương hát như lên đồng, hát như rút ruột rútgan, hát như lần cuối cùng Dương được hát.
 |
Vật tế thần khicác bà hoàng đi vắng
Song, ở đời, cái gì hay nhấtvà tinh túy nhất bao giờ cũng dừng lại mức độ vừa phải. Điều mà hiện naytrong các diva mỗi Trần Thu Hà làm tốt nhất. Hà biết phá ở chỗ nào và dừnglại ở đâu là hợp lý. Trong các dự án của Trần Thu Hà, người ta vẫn thấy cósự nổi loạn trong một tổng thể tinh tế, hài hòa. Các diva còn lại thì khôngthể.
Dăm năm trở lại đây, nếu MỹLinh bị kỹ thuật hát lấn át cái hồn thì Hồng Nhung làm người ta có cảm giácchị thiên về cái giả. Còn Lam lại rơi vào trạng thái ngược lại, càng có tuổichị lại càng nông nổi và hoang dã. Lam giờ đây làm nhạc theo kiểu nhà mìnhcó bao nhiêu củi thì chị mang hết ra sân rồi chất lên mà đốt. Lửa càng tochị càng thích, càng máu, càng khoái cảm mà quên mất rằng chị cần phải giữlại chút gì đó cho riêng mình. Thế nên, cứ “cháy” xong là hết, Lam chẳng còngì cả. Người ta có thể sướng khi đang nghe Lam hát nhưng chị hát xong làthôi, không có tý gì có thể bám lại trong lòng người. Tùng Dương cũng thế,anh vướng phải điều này khi con đường âm nhạc của anh nhỡ ảnh hưởng nặng nềtừ cái bóng Thanh Lam.
Người ta bảo Dương có… gu,cái gu cần kể đầu tiên là ăn mặc. Ai cũng thừa nhận Dương có gu ăn mặc nhưngngười ta quên mất rằng đó là cái gu xấu, nếu chẳng muốn nói cực xấu. Dươngcố choàng lên mình những bộ trang phục nào đó cho bằng được mà chẳng cầnbiết nó xấu, đẹp hay phản cảm trong mắt khán giả. Đành rằng, ai cũng cần cái“lạ”, cái “riêng biệt” nhưng không phải là cái lạ, cái riêng biệt kiểu TùngDương. Hay nói như một nữ ca sĩ thì khi không làm được thiên nga, Dương cố ýbiến mình thành quạ đen. Thế thôi!
Không chỉ làm “ông kẹ” trongcách ăn mặc, lối hát của Dương cũng còn khối vấn đề. Đồng ý mỗi lần Dươnghát là mỗi lần anh lên đồng và vắt kiệt mình trên sân khấu - điều rất đángquý khi đứng giữa một làng ca sĩ thiên về lối hát đại khái, qua loa. Song,cũng chính vì thế mà Dương gần như không thể kìm hãm, tiết chế được cảm xúccủa mình để thế mạnh của Dương lắm khi trở thành thế yếu của anh. Dương háthay bị chênh phô. Cái chênh phô nằm trong những con chữ mà anh nhả ra, khôngthiếu những lần người ta cảm thấy có vẻ như Dương đang la làng, tru tréotrên sân khấu chứ không phải là hát. Hẳn nhiên, Dương có quyền nghĩ rằng đólà cách mà anh bày tỏ cảm xúc hay thể hiện nội tâm nhưng trong đôi tai củanhững kẻ kén nhạc, người ta lại cho đó là biểu hiện của lối hát suồng sả,kém tinh tế. Nói ví von, cách hát của Dương như cách thổi một mớ bọt xàphòng màu mè, sặc sỡ vào không khí. Lúc thổi lên, mớ bọt ấy có thể làm ngườita chóng mặt, hoa mắt nhưng để lại thứ gì đó thì không.
 |
Lại phải nói, Tùng Dương cókhởi đầu rất may mắn khi vừa bước chân vào con đường âm nhạc chuyên nghiệpnhư đã nói ở phần đầu. Sự may mắn ấy ít nhiều làm Tùng Dương tự tin thái quávào những lựa chọn cho đường hướng âm nhạc của mình hay ít nhiều cũng có thểgọi đó là sự ảo tưởng vào các giá trị tự thân để giờ đây, ít nhất là trêndưới bảy năm “thăng hoa”, những gì mà Dương đang có không thể tiệm cận đượcvới đại chúng mà điều này những đàn chị của Dương đã làm rất thành công.Khán giả giờ đây nhiều người không ngần ngại báng bổ về lối hát của TùngDương dù giới làm nghề lẫn cánh báo chí cứ tung hô anh hết năm này sang nămkhác. Hay nói như lời một ca sĩ có nghề chia sẻ với người viết thì chị rấtnể và tôn trọng sự tìm tòi của Tùng Dương nhưng để nghe, để say đắm thìkhông, chị chọn Uyên Linh.
Suy nghĩ của ca sĩ nàycũng gần gụi với những người hiểu chuyện, nhạc Việt hiện nay đang trongcái thế khó “gỡ”, khi người ta trao cho Dương những chiếc cúp danh giácũng đồng nghĩa với việc họ kỳ vọng vào anh sẽ làm được một điều gì đó.Tiếc là Dương không làm được, ít nhất là cho đến giờ phút này, sau nhiềunăm được tán thưởng nhiệt thành thì Dương cũng chỉ có thể hát cho mìnhvà một đám đông nào đó rất khiêm tốn. Cứ tưởng tượng giờ mà Dương cóthêm vài giải thưởng Cống hiến nữa cũng thế, đại chúng vẫn chẳng chịunghe anh. Có thể đại chúng là một đám đông ngổn ngang nhưng đừng nghĩ họkhông có lý của họ. Khi họ tin anh, trao cờ cho anh mà anh không chịuphất lên mà chỉ chạy theo cái tôi của mình thì họ sẽ trao cờ vào tayngười khác. Và một trong những người khác mà công chúng đang tin tưởngđể đặt kỳ vọng là Uyên Linh. Có thể Uyên Linh cũng chẳng làm nên cơmcháo gì giữa thời buổi khó khăn này nhưng ít nhất, cô tạo ra được một sựsục sôi rạo rực hiếm có cho một làng âm nhạc vốn đang buồn tẻ.
Nói thẳng thường khó nghe vàTùng Dương cũng có quyền từ chối đón nhận những góp ý và anh hoàn toàn cóthể yên tâm về lượng fan “cứng cựa” của mình nhưng nếu chẳng chịu đổi thaymà vẫn giữ cho mình cái style âm nhạc lẫn thời trang có xu hướng như thế thìtrong mắt không ít người, anh mãi chỉ là một dạng vật tế thần khi các nàngdiva đi vắng mà thôi. Ví von vui vẻ tí, rằng khó có hình ảnh nào lột tả chânthực hơn về Dương ngoài hình ảnh một cây tùng có dáng đứng cong cong. Câytùng ấy lại còn đang reo ca như đang trong cơn khoái cảm và cực kỳ kiêu hãnhbởi vẻ đẹp của mình. Đó cũng là cái thế của Tùng Dương hiện nay trên cáithang nhạc Việt.
Theo Hà Cao
Thể Thao TP.HCM
