Bất chấp dự báo của các chuyên gia tài chính và bộ phận nghiên cứu củacác công ty chứng khoán về áp lực tỷ giá cuối năm do tăng trưởng tín dụng ngoạitệ đang cao, tỷ giá vẫn nằm trong tầm kiểm soát của Ngân hàng Nhà nước (NHNN).
Sự kiểm soát được hỗ trợ bởi nhiều yếu tố cả khách quan và chủ quan.
Cung trội hơn cầu
Con số đáng chú ý được ông Lê Xuân Nghĩa, Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chínhquốc gia, đưa ra vừa qua là chênh lệch giữa huy động và cho vay ngoại tệ của hệthống ngân hàng từ khoảng 45.000 tỉ đồng sáu tháng đầu năm ngoái đã “nhảy” lên85.000 tỉ đồng hiện nay. Tuy nhiên ông cũng nhận định rằng với số ngoại tệ hơn 4tỉ đô la Mỹ vừa được mua vào, cơ quan quản lý có đủ khả năng can thiệp khi cầnthiết.
Sự gia tăng tín dụng ngoại tệ là hệ quả tất yếu của sự chênh lệch quá xa giữalãi suất tiền đồng và đô la Mỹ trên thị trường. Nhiều doanh nghiệp đang tận dụngsự chênh lệch này và sự ổn định của tỷ giá để thực hiện hoạt động carry tradekiếm lời dù họ không thực sự có nhu cầu ngoại tệ để thanh toán. Điều này đã thúcđẩy nhanh hơn quá trình dịch chuyển ngoại tệ tín dụng thành ngoại tệ thương mại,làm cho nguồn cung đô la Mỹ thương mại dồi dào và là cái neo để giữ tỷ giá.
Ghi nhận từ bộ phận kinh doanh ngoại hối của các ngân hàng lớn cho thấy không hềcó hiện tượng doanh nghiệp vay ngoại tệ tăng mua đô la Mỹ để trả nợ. Người vaycân đối mỗi ngày trả một ít. Điều quan trọng có lẽ nằm ở điểm này: dư nợ ngoạitệ cao, nhưng không phải tất cả các khoản vay đều đáo hạn một lúc. Những ngânhàng cho vay nhiều ngoại tệ tỏ ra tỉnh táo trong việc phân bổ điểm đáo hạn đểtránh rủi ro.
Ngoài nguồn cung thương mại, hai yếu tố khác đang đỡ tỷ giá là xuất khẩu vàng vàtrạng thái ngoại hối thực của các ngân hàng. Nguồn cung ngoại tệ từ xuất khẩuvàng trong hai tháng 6 và 7-2011 lên tới 1,6 tỉ đô la Mỹ, theo Tổng cục Hảiquan. Giới kinh doanh ngoại tệ cũng nhấn mạnh tới khoản hơn 500 triệu đô la Mỹmà tập đoàn Mizuho (Nhật Bản) sẽ giải ngân vào cuối quí 3 tới để mua cổ phầnVietcombank.
 |
| (Ảnh minh họa) |
Hiện tại các ngân hàng phải báo cáo trạng thái ngoại hối mỗi ngày cho NHNN.Trong bối cảnh lãi suất tiền đồng cao, thường cuối tuần các ngân hàng không đểthừa trạng thái ngoại hối. Họ bán ngoại tệ lấy tiền đồng để tận dụng lãi suấtđồng nội tệ hai ngày nghỉ cuối tuần. Họ có thể mua trở lại vào những ngày đầutuần nếu có nhu cầu.
Tất nhiên, cũng có những động thái ngân hàng bán qua bánlại ngoại tệ, gửi trạng thái, vay mượn trạng thái của nhau để điều chỉnh mức độtrạng thái cho đúng với quy định. Việc này không có nhiều ảnh hưởng khi nguồncung đô la Mỹ lấn lướt cầu.
Dự trữ ngoại hối bằng hai tháng nhập khẩu
Đến ngày 20/7/2011, NHNN đã mua vào 4,8 tỉ đô la Mỹ - nguyên Thống đốc NHNNNguyễn Văn Giàu công bố trong ngày họp đầu tiên của Quốc hội khóa mới. Nguồn tintừ NHNN cho biết từ đầu năm nay, NHNN hầu như không bán ra ngoại tệ. Ngay cảtháng 2-2011, thời điểm điều chỉnh tỷ giá, ngoại tệ cũng không hề được bán ra đểcan thiệp thị trường.
Dự trữ ngoại hối của Việt Nam, như số liệu của IMF vào tháng 5/2011, là 13,5 tỉđô la Mỹ, trong đó có tính cả 1 tỉ đô la Mỹ đã tăng thêm cho đến thời điểm đó.Dựa vào hai số liệu trên, có thể ước lượng dự trữ ngoại hối của Việt Nam hiệnvào khoảng 17-17,5 tỉ đô la Mỹ. Kim ngạch nhập khẩu cả nước trong bảy tháng đầunăm là 58,1 tỉ đô la Mỹ, bình quân 1,937 tỉ đô la Mỹ/tuần. Như vậy, dự trữ ngoạihối hiện bằng khoảng 8,5-9 tuần nhập khẩu, tức hai tháng, gia tăng đáng kể sovới đầu năm.
Giải bài toán tín dụng ngoại tệ cao trên cơ sở dự trữ ngoại hối ở mức mới, dođó, không rơi vào tỷ giá, mà rơi vào điều hành lãi suất tiền đồng. Khoảng cáchlãi suất giữa hai đồng tiền cần được kéo gần lại bằng cách hạ lãi suất tiền đồngxuống.
Tăng dự trữ bắt buộc tiền đồng từ 3% lên 10% tổng vốn huy động, đồng thờinâng lãi suất dự trữ bắt buộc lên 12% thậm chí 13%/năm là “đơn thuốc” nên đượckê vào lúc này. Số tiền có được từ dự trữ bắt buộc tăng thêm sẽ dùng để giảiquyết thanh khoản cho chính các ngân hàng, mà không cần đưa thêm tiền ra. Cungtiền không tăng, mà lãi suất hạ sẽ giúp cải thiện thị trường tiền tệ nhanhchóng.
Dư nợ ngoại tệ đang và sẽ phụ thuộc chủ yếu vào lãi suất cho vay tiền đồng. Cácdoanh nghiệp sẽ chuyển sang vay tiền đồng nếu lãi suất giảm mạnh, khoảng 3-5điểm phần trăm so với mức hiện tại, trước mắt về 17-18%/năm, sau đó có thể15-16%/năm. Mức giảm này sẽ không tác động đến mục tiêu chống lạm phát vì cungtiền vẫn siết chặt. Đến lượt mình, lãi suất huy động sẽ giảm về tầm 12%/năm.
Ngoài ra, có lẽ cũng đã đến lúc nhìn nhận lại vấn đề lãi suất thực dương tronghuy động vốn. Hiện nay khi sự suy thoái của các kênh đầu tư chứng khoán, bấtđộng sản, ngoại tệ vẫn đang tiếp diễn, giá vàng thế giới biến động thất thường,gửi tiết kiệm là kênh có ưu thế vượt trội. Cho dù chưa tin tuyệt đối vào giá trịnội tại của đồng tiền Việt, người dân cũng không có lựa chọn nào tốt hơn gửingân hàng, trừ những người có đủ khả năng bỏ vốn kinh doanh, sản xuất.
Theo Hải Lý
TBKTSG
