Tỷ giá USD/VND chính thức và trên thị trường tự do hiện như hai nam châm cùngdấu. Lần điều chỉnh vừa qua, chính thức xích lại gần, tự do lại doãng thêmkhoảng cách.
 |
| Thay vì chia sẻ và hỗ trợ, lại có hiện tượng đầu cơ ngay trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng - Ảnh: Hoàng Hà/VnExpress. |
Diễn biến tuần đầu sau điều chỉnh, dù tỷ giá bình quân liên ngân hàng vừa có bốnngày giảm liên tiếp, nhưng giá USD trên thị trường tự do lại tiếp tục leo thang;khoảng cách giữa hai tỷ giá đã lên tới khoảng 1.300 VND.
Phải chăng lần điều chỉnh ngày 11/2 vừa qua chưa đủ liều lượng? Đó là phản ứngtâm lý, nhất thời hay một khoảng cách lớn giữa hai tỷ giá không thể xóa bỏ? Nhàđiều hành sẽ tiếp tục can thiệp như thế nào (nếu có)? Những câu hỏi này hẳn đangđược đặt ra.
Trong câu chuyện bên lề với VnEconomy sau ngày điều chỉnh cơ chế, một cán bộquản lý ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước nói rằng, gốc của vấn đề vẫn là nhậpsiêu. Năm 2009, cán cân tổng thể thâm hụt tới 8,8 tỷ USD. Năm 2010, có cải thiệnnhưng vẫn thâm hụt hơn 4 tỷ USD. Để bù đắp, mọi con mắt đều nhìn về Ngân hàngNhà nước trong khi “đến cái tăm còn nhập khẩu từ Trung Quốc nữa là”.
Tại cuộc họp Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội mở rộng ngày 15/2, Thốngđốc Nguyễn Văn Giàu dẫn lại một dữ kiện lịch sử: Ngày 1/1/1994, Trung Quốc tuyênbố phá giá đồng Nhân dân tệ tới 50%. Thế giới xáo động nhưng Trung Quốc đứngvững. Những năm sau đó, cán cân thương mại của nước này cải thiện và xuất siêu.
Theo Thống đốc, Trung Quốc làm được điều đó vì họ có sự chuẩn bị chu đáo cả mộtquá trình trước đó. Còn Việt Nam, hiện nay cần phải xây dựng một chiến lược từgốc.
Trước mắt, chưa rõ nhà điều hành sẽ tiếp tục can thiệp một cách cụ thể nhữngbiến động trên thị trường ngoại hối như thế nào. Nhưng nếu giải pháp tăng tỷ giávà thu hẹp biên độ vừa qua trở nên đơn độc, tình hình có thể lại như cũ.
Cắt gốc còn xa, lửa ở gần
Cơ chế đưa ra ngày 11/2 là một liều thuốc mạnh, nhưng chỉ mới là một giải phápcho hiện tại sau một thời gian kìm nén. Xa hơn, như quan điểm của vị cán bộngoại hối nói trên, gốc rễ của những khó khăn vẫn là phải giải quyết được nhậpsiêu. Ở đây, không chỉ là vai trò của Ngân hàng Nhà nước. Sự phối hợp đồng bộgiữa các bộ ngành còn cần nhiều thời gian, trong khi sức nóng của lửa gần đã cóở tình trạng leo thang của tỷ giá trên thị trường tự do những ngày vừa qua.
Với riêng vai trò của Ngân hàng Nhà nước, một điểm được chú ý trong cơ chế mớilà nhà điều hành sẽ cho phép áp dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro theo thông lệquốc tế để các doanh nghiệp và ngân hàng có thể tăng tính chủ động trong việclập kế hoạch sản xuất kinh doanh, thực hiện phòng ngừa rủi ro tỷ giá.
Mới hơn và đang ở mức độ kỳ vọng, chính sách thắt chặt tiền tệ đang cho thấy sựquyết liệt hơn để góp phần kiềm chế lạm phát, nếu thành công cũng sẽ góp phầnxoa dịu sự căng thẳng của tỷ giá.
Nhưng lúc này thị trường cần những động thái cụ thể, nhanh chóng để can thiệptình trạng loạn tỷ giá trên thị trường tự do, ảnh hưởng đến hoạt động của doanhnghiệp và tâm lý người dân.
Có một tính toán có thể xem xét để góp phần ổn định trước mắt, như một mũi tênnhắm nhiều đích. Đó là việc sử dụng một phần của khoản ngoại hối đang gửi ở nướcngoài lãi suất thấp, dùng cho vay ưu đãi đối với các doanh nghiệp xuất khẩu hoặcdoanh nghiệp có nguồn thu ngoại tệ đối ứng trong tương lai. Phần vốn ngoại tệvay này các doanh nghiệp sẽ bán lại cho ngân hàng, lấy VND đưa vào sản xuất kinhdoanh. Thị trường có thêm một nguồn cung ngoại tệ góp phần cân bằng cung - cầu,ổn định tỷ giá.
Dòng tín dụng mới đó như một cách tạm ứng nguồn thu ngoại tệ trong tương lai củadoanh nghiệp, thay vì có thể sẽ bị găm giữ với kỳ vọng giá lên hoặc phòng thủcho rủi ro tỷ giá, hoặc phân tán ngoài hệ thống ngân hàng; hay nói cách khác,huy động nguồn lực của tương lai để giải tỏa khó khăn lúc này.
Bên cạnh đó, các ngân hàng bán lại chính nguồn ngoại tệ mua từ dòng chảy này trởvề cho Ngân hàng Nhà nước, dự trữ ngoại hối thêm nguồn - điều cần thiết góp phầnổn định tâm lý thị trường.
Nguồn vốn tiếp sức đó cũng sẽ góp thêm điều kiện để hạ nhanh lãi suất huy độngngoại tệ, hiện đang ở mức cao. Lãi suất huy động USD giảm sẽ góp phần gỡ tâm lýgăm giữ ngoại tệ trong dân cư, kích thích sự chuyển đổi vốn có lợi cho ổn địnhtỷ giá.
Dĩ nhiên, đó là một vòng quay ngắn hạn đi cùng với những ràng buộc kỹ thuật,thậm chí ràng buộc hành chính, để tôn trọng tính trọn vẹn của nó. Và khi gópphần tạo ổn định cho ngắn hạn, nhà điều hành có thêm điều kiện để triển khainhững giải pháp dài hạn, hay lấp khoảng trống độ trễ tác động của những giảipháp dài hạn.
Hay ở một hướng khác, lãnh đạo một ngân hàng thương mại đặt vấn đề rằng: thịtrường đang ở thời điểm khó khăn, cần có sự chia sẻ và hỗ trợ từ các ngân hànglớn khi trạng thái ngoại tệ đang dương, đúng hơn là rất dồi dào theo như thôngtin từ Ngân hàng Nhà nước vừa đưa ra.
“Những ngân hàng lớn, có trạng thái ngoại tệ dương lớn cần bán ra hỗ trợ thịtrường, thậm chí trạng thái ngoại tệ có thể âm ở mức nhất định. Anh là ngân hànglớn, là ngân hàng Nhà nước cần phải thể hiện vai trò của mình. Bản thân ngânhàng tôi những ngày qua đã bán ra hơn 60 triệu USD, cá nhân tôi là lãnh đạo ngânhàng tôi thấy là mình có trách nhiệm, chứ thật ra có nhiều xáo trộn thì càng cónhiều cơ hội kinh doanh. Ngược lại, những lúc anh khó khăn thanh khoản hoặc cóvấn đề trong hoạt động thì có sự hỗ trợ của Ngân hàng Nhà nước”, vị lãnh đạo nàynêu quan điểm.
Trong khi đó, ngay sau quyết định điều chỉnh, người trong cuộc lại bàn luận vềmột số trường hợp tranh thủ đầu cơ ngay trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng,góp phần làm căng thẳng thêm vấn đề tỷ giá.
Ở hướng điều hành, việc tỷ giá bình quân liên ngân hàng liên tục giảm những ngàyqua không phải là một cách làm “chính trị”, mà mang tính định hướng, phản ánhtrạng thái ngoại hối tốt của hệ thống ở thời điểm này.
THeo Minh Đức
Vneconomy
