U nang buồng trứnglà bệnh hay gặp của phụ nữ. Có thể đây chỉ là khối u cơ năng do hoạt động nộitiết, cũng có thể là khối ung thư cần được phát hiện sớm và xử trí nhằm bảo toànmạng sống và chức năng người phụ nữ.
Khối u lâungày sẽ trở thành ung thư?
U nang buồng trứnglà tên thường gọi để chỉ một khối phát triển bất thường trên buồng trứng. Khốinày có thể là tổ chức mới khác với buồng trứng bình thường (tổ chức tân sinh)hay là sự tích tụ dịch tạo thành một nang chứa dịch trên buồng trứng bìnhthường.
Có nhiều cách phân loại u: phân chia theo kích thước hay hình dạng trênsiêu âm, u đặc hay lỏng… nhưng quan trọng nhất với bệnh nhân là xem xét u nangbuồng trứng này lành tính hay ác tính. Cách phân loại lành hay ác chính xác nhấtlà lấy khối u ra khỏi cơ thể rồi đem thử tế bào (xét nghiệm giải phẫu bệnh). Mộtkhối u phát triển nhanh, làm ảnh hưởng trên sức khoẻ nhiều, có thể gợi ý đến ungthư. Khi siêu âm, tuỳ các đặc điểm mà u được phân loại theo các nhóm từ 1 – 6,từ nhóm 4 trở đi khả năng ác tính càng cao.
 |
| Ảnh SGTT |
Các diễn biến tựnhiên có thể xảy ra: khối u không gia tăng kích thước (thường hiếm khi gặp);khối u biến mất (thường xảy ra trên những khối cơ năng, hay gọi đúng hơn là nangcơ năng buồng trứng); khối u ngày càng to, có thể kèm thêm các biến chứng dochèn ép như đau, bí tiểu, rối loạn đi tiêu, báng bụng…; khối u bị xoắn quanhcuống: giống như quả trên cành, cuống vốn là các mạch máu đến và đi từ buồngtrứng, tình trạng này sẽ làm ngưng trệ tuần hoàn đến buồng trứng, khối u ngàycàng to do ứ đọng máu bẩn trong khi thiếu máu đến nuôi đi đến hoại tử hay vỡ,phải phẫu thuật ngay.
Như vậy, không cóhiện tượng một khối u để lâu ngày trở thành ung thư buồng trứng, chỉ có ung thưbuồng trứng mà không được chẩn đoán và xử trí sớm để khối ung thư có thời gianphát triển trầm trọng thêm.
Điều trịchủ yếu: phẫu thuật
Khi chưa có biếnchứng, khối u buồng trứng thường gây ra các triệu chứng rất mơ hồ, đa số chỉphát hiện một cách tình cờ khi siêu âm bụng kiểm tra hay khi khám phụ khoa địnhkỳ. Các triệu chứng có thể gặp: sờ thấy khối u trên bụng, đau bụng, rối loạnkinh nguyệt, rối loạn bài tiết…
Các triệu chứng này có thể là triệu chứng củamột bệnh khác như khối u ở bụng, một bệnh lý phụ khoa thông thường (như viêmnhiễm phụ khoa) hay u xơ tử cung. Rất nhiều phụ nữ cứ lầm tưởng đang có u buồngtrứng với tình trạng cơn đau quặn bụng kèm khối gò ở bụng. Phần lớn đây là dấuhiệu của tình trạng đau do tiêu hoá, khối gò đa số là do ruột co thắt, đặc biệtkhi có tình trạng táo bón.
Triệu chứng của u nang buồngtrứng xoắn là cơn đau bụng cấp tính: đau quặn bụng, thành từng cơn, diễn tiếnngày càng dồn dập và gia tăng cường độ, thường kèm nôn ói, nhiều khi trầm trọngdẫn đến mất nước và điện giải, hay suy thận. Khám bệnh phụ khoa thông thường cóthể phát hiện được khối u buồng trứng, siêu âm sẽ cho biết thêm tính chất khốiu. Một số xét nghiệm máu có thể giúp định hướng tính chất lành hay ác của khối u(xét nghiệm máu định lượng Alpha Feto Protein hay CA 125). Khối u cơ năng có thểchờ vài tháng để có chẩn đoán rõ ràng. Một khối u thực thể (do bệnh lý) nên đượcxử lý sớm nhằm biết rõ tính chất lành hay ác, cũng như tránh các biến chứng cóthể. Khối u để quá to sẽ gây khó khăn cho phẫu thuật, mất nhiều máu, nhiều nguycơ tổn thương các cơ quan lân cận.
Điều trị chủ yếu làphẫu thuật, có thể qua nội soi ổ bụng hay mổ bụng hở tuỳ kích thước và tính chấtkhối u. Thuốc chỉ dùng một vài loại đặc biệt hay trong thời gian chờ đợi phẫuthuật. Phẫu thuật sẽ cố gắng bóc đi phần u nang, để lại buồng trứng lành nếuđược, nhất là khi bệnh nhân trẻ tuổi. Khi phải cắt đi một buồng trứng, buồngtrứng còn lại vẫn làm việc, khả năng mang thai dĩ nhiên đã kém hơn.
Khi u nangbuồng trứng là ác tính, phẫu thuật không chỉ lấy đi buồng trứng bệnh, mà có khicòn phải lấy cả buồng trứng còn lại và tử cung. Trong trường hợp này, sau điềutrị ổn định, bệnh nhân nếu còn trẻ sẽ phải dùng nội tiết tố sinh dục nữ để tránhtình trạng mãn kinh sớm.
Chưa cócách phòng ngừa
Nguyên nhân gây rau nang buồng trứng, lành tính hay ác tính, hiện nay còn chưa biết rõ, do đó chưacó cách phòng tránh. Chế độ ăn uống hay sinh hoạt cũng không ảnh hưởng gì đếnviệc thành lập u nang, làm thay đổi u nang buồng trứng.
Nếu có chăng, thìđã có bằng chứng khoa học cho thấy khi buồng trứng được nghỉ ngơi, không có sựrụng trứng thường xuyên thì khả năng hình thành khối u giảm đáng kể (có thể tới40%). Việc nghỉ ngơi này có thể là lúc người phụ nữ mang thai, đang nuôi conbằng sữa mẹ, dùng thuốc ngừa thai.
Theo SGTT
