9 năm học, cô congái chị Như, ở Giáp Bát, Hà Nội luôn học giỏi đứng nhất nhì lớpvà là niềm tự hào của cả gia đình. Nhưng chỉ một lần gặp thấtbại, cô bé rơi vào tuyệt vọng đến mức gia đình lúc nào cũng phậpphồng lo con tự tử.
>>
>>
>>
>>
>>
>>
>>
Từbé cô con gái chị Như ở Giáp Bát, Hà Nội đã rất thông minh,nhanh nhẹn. Học cấp 1, 2 thì luôn đứng nhất lớp, lại học trườngchuyên lớp chọn khiến cha mẹ lúc nào cũng hãnh diện, đi đâu cũngkhoe. Việc học hành cháu đều tự giác, vợ chồng chị chưa bao giờphải lo lắng hay nhắc con phải học thế này, thế kia.
Thếnhưng một ngày kia, mọi chuyện bỗng trở thành tai họa khi lầnđầu con chị gặp thất bại. Học kỳ 1 năm lớp 10, cháu chỉ đứng thứ5 trong lớp. Khi biết không còn giữ được vị trí đứng đầu, cháurơi vào tâm trạng thất vọng và khổ sở đến mức chị Như chỉ sợ contự tử. Suốt mấy ngày trời, cô bé đóng cửa phòng khóc một mình,nhịn cả ăn, ai hỏi gì cũng không nói, chị Như kể lại.
 |
| Bố mẹ cần tỏ bình tĩnh trước thất bại của con, không nên quát mắng hay đánh đập trẻ mà trước hết cần chăm chú lắng nghe tâm sự của con |
Từđó trở đi việc học hành của cô bé ngày càng tụt dốc, hay nổinóng, giận dữ với bất kỳ ai, đôi khi rất vô cớ. Giờ cả nhà chịNhư ai cũng phải nhường nhịn, không dám mắng hay nói nặng gì vìchỉ sợ con có hành động dại dột.
"Mỗi lần cóbài kiểm tra hay thi cử, cả nhà lại nín thở thăm dò cảm xúc củacon. Hôm nào thi xong mà mặt mày nó ủ rũ là y như rằng, về nhànó không khóc sướt mướt thì cũng đập phá đồ đạc", chị Nhưbuồn bã nói.
Tiến sĩ - bác sĩLã Thị Bưởi, cho biết, những trường hợp trẻ gặp thất bại trongchuyện học hành đến phòng khám như trên không phải là hiếm gặp.Như trường hợp con của chị Như, con đường học hành của trẻ luônthuận buồm xuôi gió, trẻ không bao giờ nghĩ rằng mình có thểthất bại.
"Vì thế khigặp trở ngại trẻ rơi vào trạng thái mất cân bằng, lo lắng, tâmtrạng tụt dốc. Với những trẻ khác, đó có thể chỉ là chuyện bìnhthường nhưng với những trẻ chưa bao giờ gặp thất bại thì đó lạilà một cú sốc lớn về tinh thần", tiến sĩ Bưởi nói.
Cũng theo bà,những lúc như thế, sự quan tâm, hỗ trợ từ phía người thân là rấtquan trọng. Đáng lý, gia đình chị Như cần có sự can thiệp ngaykhi trẻ gặp thất bại đầu tiên. Chị có thể đưa trẻ đến gặp nhàtâm lý hoặc cùng thảo luận với trẻ để tìm ra nguyên nhân thấtbại, từ đó rút kinh nghiệm, tránh việc để tự trẻ cố gắng nhưnglại càng bế tắc.
Ngoài ra, một sốcha mẹ lại tỏ ra quá quan trọng hóa, mất bình tĩnh khi con khônglàm được cái này cái kia. Khi thấy con thi trượt, bài kiểm trabị điểm kém, ngay lập tức nhiều phụ huynh đã lên án, thậm chíkết luận về nhân cách của con "Sao mày ngu thế", "Sao mày dốtthế", hay so sánh với bạn bè của trẻ "Mày học hành thế nào màđể đến mức cô giáo gọi điện cho bố mẹ vậy hả con? Chả như concủa bà..."
Chuyên gia tâm lýcho biết nếu ngay từ đầu cha mẹ đã phủ đầu bằng việc phán xét,kết tội thì sau đó có nói gì trẻ cũng sẽ không nghe, thậm chí tỏthái độ ghét bố mẹ. Ngoài ra, một số người thay vì dạy con cáchvượt qua những tình huống khó khăn bằng cách rút kinh nghiệm thìlại cấm con không cho làm việc đó nữa hoặc tìm cách đổ lỗi thấtbại cho ngoại cảnh hay một ai khác... Đây đều không phải là cáchxử lý phù hợp, tiến sĩ Bưởi lý giải.
Ở một thái cựckhác, một số cha mẹ lại chấp nhận chuyện thất bại của con làviệc đương nhiên, khiến trẻ cũng có tâm lý như vậy, ỷ lại, khôngchịu cố gắng, nhà tâm lý Lã Linh Nga, cũng cho biết thêm.
Trường hợp củagia đình Liên, 16 tuổi, ở Hà Nội là một ví dụ. Học lớp 11 nhưngcô bé rất ngô nghê, vô tư, hồn nhiên như trẻ con, kể chuyện linhtinh, không biết cái gì nên nói, cái gì không nên.
Trò chuyện vớinhà tâm lý, cô bé luôn cười nói vui vẻ: "Chắc tại vì em yêuthằng kia, bố mẹ không thích nên mới đưa em đến phòng khám.Nhưng em bỏ lâu rồi. Giờ em yêu thằng khác rồi, mẹ bán đồ ănsáng, học đại học năm thứ nhất", lúc sau lại bảo "À không nóđang học lớp 12, nhưng nó bảo không thích học, nó dốt lắm, emtoàn phải dạy nó", hay "Em toàn nói dối bố mẹ nghỉ học, bảo họcđấy nhưng em ngồi chơi"...
 |
| Đồng thời, cha mẹ cần dạy con biết chịu đựng và vượt qua những thất bại |
Khi được hỏi họcbài chưa thì cô bé bảo học trong 10-15 phút là xong vì "có làmđược đâu mà học". Trong trường hợp này, theo nhà tâm lý, cô békhông hề có kỹ năng, có tư duy giải quyết vấn đề, vì không giảiquyết cũng chẳng sao.
"Trẻ không hềbiết mình có điểm mạnh, điểm yếu gì", chị Linh Nga cho biết.
Cũng theo nhà tâmlý, ngoài miệng bố mẹ cô bé này luôn nói là muốn con tốt nghiệpcấp 3, muốn con vào đại học nhưng trong thâm tâm họ lại nghĩ "Ờ,khả năng của nó chỉ có thế thôi. Thất bại là chuyện đương nhiên".Họ luôn tâm niệm con mình là đứa kém cỏi vì thế khi trẻ gặp khókhăn, thất bại không giải quyết được thì thôi, không mong đợi gìở con vì "biết sức của nó chỉ có thế". Lúc nào cũng cho rằng conmình hết cách không dạy được, nói ngọt, đánh đòn cũng không ănthua.
"Trẻ chưa baogiờ được khen, toàn chê, việc đó khiến trẻ hình thành thái độ ỷlại, không làm được thì thôi để đấy, không cần phải cố gắng,động não để làm. Trong khi đó, có những bài nếu biết cách hướngdẫn, giúp đỡ thì Liên hoàn toàn có thể làm được", chị Nganói.
Chị Nga cho biết,trước hết cha mẹ cần đánh giá đúng năng lực của con, không quákỳ vọng nhưng cũng không nên đánh giá thấp khả năng của trẻ. Bêncạnh đó, cũng cần tạo cho trẻ niềm tin vào bản thân cho trẻ niềmtin. Bản thân trẻ cũng phải biết cách chia sẻ, tự tìm cách giảiquyết vấn đề khó khăn của mình.
Đồng thời, cha mẹcần dạy con biết chịu đựng và vượt qua những thất bại. Thất bạikhông phải là điều tồi tệ. Con người ta khi thành công không họcđược điều gì, sẽ quên ngay nhưng khi gặp thấp bại họ lại nghiềnngẫm nó và từ đó rút ra được những bài học từ chính thất bại củamình. Từ đó, giúp trẻ có cái nhìn tích cực hơn.
Bố mẹ cần tỏ bìnhtĩnh trước thất bại của con, không nên quát mắng hay đánh đậptrẻ mà trước hết cần chăm chú lắng nghe tâm sự của con. Sau đócùng trẻ phân tích điều kiện khách quan, chủ quan, dưới nhiềugóc độ để trẻ có thể biết được thất bại của mình là do đâu: "Cóthể con chưa cố gắng", "Có thể con hơi chủ quan", "Bố (mẹ) biếtnếu đặt trong tình huống khác con sẽ làm tốt hơn"...
Theo Phương Trang
VnExpress
