“Nếu như trước đây, các đối tượng lừa đảo thường không nhắm vào học sinh, sinh viên vì đó là những đối tượng chưa có thu nhập, giờ đây, chúng lại nhắm vào đối tượng này vì phát hiện ra nếu bắt cóc sẽ tống tiền được phụ huynh”, Trung tá Nguyễn Tiến Cường, Trưởng phòng 3, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công An) nêu điều này tại sự kiện Cyber Day, diễn ra tại Trường Phổ thông Song ngữ liên cấp Wellspring mới đây.

Đây là sự kiện hưởng ứng chiến dịch “Không một mình” do Bộ Công an phối hợp cùng các đơn vị phát động, nhằm bảo vệ trẻ em và thanh thiếu niên trước các hành vi dụ dỗ, thao túng, lừa đảo và “bắt cóc” trên không gian mạng. 

DTH06361.JPG
Trung tá Nguyễn Tiến Cường, Trưởng phòng 3, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công An.

Theo dữ liệu sơ bộ từ Bộ Công an, từ giữa năm 2024 đến tháng 8/2025, ghi nhận khoảng 50 vụ lừa đảo, dụ dỗ qua môi trường mạng. Trong đó, “bắt cóc trực tuyến” là thủ đoạn nguy hiểm mới, thường nhắm vào học sinh, sinh viên - những người thiếu kỹ năng sống và dễ bị thao túng tâm lý. Trong số 50 nạn nhân, tới 90% là nữ giới, 100% nạn nhân thuộc nhóm tuổi 18-22, chủ yếu là sinh viên xa nhà. 

Trung tá Nguyễn Tiến Cường cho hay, hiện nay các hình thức lừa đảo, phạm tội rất tinh vi và thay đổi liên tục, song chủ yếu xoay quanh ba thủ đoạn chính gồm dụ dỗ, thao túng, đe dọa.

Với thủ đoạn đe dọa, những đối tượng lừa đảo thường gọi điện vu cáo nạn nhân liên quan đến án hình sự, dùng tài liệu giả, sau đó đe dọa bắt, phạt tù, tịch thu tài sản nếu không chuyển tiền hay cung cấp thông tin.

Ngoài ra, chúng yêu cầu nạn nhân quay toàn bộ cơ thể, video riêng tư để kiểm tra. Sau đó, chúng dùng chính những hình ảnh đó để đe dọa phát tán, ép nạn nhân làm theo nhu cầu. Từ đó, nạn nhân không chỉ bị tống tiền mà còn bị khống chế, uy hiếp.

“Chúng liên tục thúc ép về thời gian để “rút cạn” sự tỉnh táo của nạn nhân. Nhiều em sau đó đã ngắt kết nối với mọi người, tự bắt cóc chính mình vì bị đe dọa nếu nói sẽ liên luỵ tới gia đình”, ông Cường nói.

Thủ đoạn thứ hai là dụ dỗ. Ông Cường cho hay kể xấu thường đưa ra nhiều đề nghị hấp dẫn như tiền bạc, việc nhẹ lương cao hay tình cảm. Khi đã có lòng tin, chúng sẽ ép thực hiện các hành vi rủi ro (ảnh nhạy cảm, video call, gặp mặt) theo yêu cầu.

Thủ đoạn thứ ba là thao túng để kiểm soát cảm xúc và hành vi lâu dài. Chúng sẽ tìm cách xây dựng lòng tin bằng những câu chuyện tưởng chừng rất thuyết phục, để các em mù quáng tin theo, nhưng thực chất là bẫy kiểm soát.

“Khi có một trong ba dấu hiệu trên tức học sinh, sinh viên đang gặp nguy hiểm”, Trung tá Nguyễn Tiến Cường nói.

DTH06422.JPG
Bà Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững.

Bà Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững cũng cho rằng hiện nay rủi ro liên quan đến bắt cóc, lừa đảo trên mạng trực tuyến xảy ra rất nhiều. Thủ đoạn, cách thức, phương pháp của tội phạm mạng cũng vô cùng khó lường, phức tạp. 

“Mỗi ngày, những kẻ tội phạm mạng lại nghiên cứu tâm lý của người dùng và đưa ra những kịch bản mới. Nếu không tỉnh táo, dù là người lớn, đọc nhiều kịch bản hay thông tin trên mạng vẫn rất dễ rơi vào bẫy. Do đó, rất khó cho một đứa trẻ biết những thông tin dụ dỗ, đe doạ ấy là sai”, bà Linh nói.

Ngoài ra theo bà, mạng xã hội vốn là môi trường để kết nối, giờ đây cũng có thể là nguy cơ khiến trẻ mất kết nối với chính thế giới thực tại. Kẻ xấu sẽ lợi dụng sự cô đơn, mong muốn được công nhận để thao túng cảm xúc, từ đó tạo ra những kết nối không an toàn.

Do đó, bà Linh khuyến nghị cha mẹ, nhà trường cần phải tạo cơ hội cho trẻ được kết nối, chia sẻ và có người lắng nghe.

“Khi có kết nối, rủi ro sẽ giảm. Ngược lại, việc thiếu kết nối khiến trẻ sẽ dễ thành mục tiêu của tội phạm”, bà nói.

Đồng quan điểm, Trung tá Nguyễn Tiến Cường cho rằng cha mẹ luôn phải đồng hành, lắng nghe, trang bị kịp thời kỹ năng cho con. Trường hợp thấy dấu hiệu lạ của con, cần bình tĩnh xử lý, chặn liên lạc xấu, lưu bằng chứng nhờ sự hỗ trợ của cơ quan chức năng.

Ở phía nhà trường, ông Cường cho rằng các trường giữ vai trò kết nối an toàn, dạy kỹ năng phòng tránh rủi ro mạng, hỗ trợ tâm lý cho học sinh.

Cơ quan công an cũng mong muốn các nền tảng mạng công nghệ ưu tiên bảo vệ trẻ em, áp dụng công nghệ chặn tin nhắn lạ, nút SOS, lọc nội dung nhạy cảm. Ngoài ra, các nền tảng có thể dùng AI phát hiện dụ dỗ, xác minh danh tính, phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng.

Theo VietNamNet