Dưới cái nóng hầm hập, hàng chụcđôi tay trần, gầy nhỏ miệt mài bóc tách, dán từng mớ cá bò sơ chế tại cơ sở chếbiến Điện Phước (Điện Bàn, Quảng Nam). Lao động ở đây đa phần là trẻ nhỏ và phụnữ.
Khu Hợp tác xã Dịch vụ sản xuấtkinh doanh tổng hợp Điện Phước II nằm gần trụ sở UBND xã. Sau hai dãy nhà chuyêndệt vải, gia công quần áo, cơ sở chế biến cá nằm đoạn sân sau của khu hợp tácxã. Căn nhà dựng tạm, khá thấp nên cái nóng lúc nào cũng bủa vây. Hàng chục conngười, chủ yếu phụ nữ, trẻ em miệt mài với công việc. Nhiều lao động nhí cònđược bố trí ở ngoài hiên, dưới sân khu hợp tác xã.
 |
| Lao động nhí tại cơ sở chế biến cá bò trong HTX Điện Phước II . Ảnh: |
- Em vào có việc gì thế?
- Em muốn tìm hiểu về nghề làm cábò.
Chị quản lý cơ sở tên Phương tỏra nghi ngờ trước sự xuất hiện của những người lạ chúng tôi. Chị Phương ngồingay khu vực chính diện, trên bàn đặt cuốn sổ chấm công, cùng chiếc cân để tínhkhối lượng lao động làm theo sản phẩm. “Nhờ có nghề này mà người dân trên địabàn có thêm thu nhập. Công việc nhẹ nhàng, mỗi cân thu được 3.500 đồng, tính ramỗi lao động có thể kiếm được 6-7 chục bạc đó” - Chị Phương hồ hởi.
Cả cơ sở duy nhất chỉ có chiếcquạt gần chỗ chị quản lý được sử dụng. Mái nhà thấp, nóng nực làm mùi tanh củamớ cá bò sơ chế càng thêm khó chịu. Lẫn trong những đôi tay chai sạn của các dì,các chị là không ít bàn tay nhỏ gầy của các em đang độ tuổi đến trường.
| |
Nhọc nhằn lao động nhí
Vẫn bộ đồng phục học sinh trườngTHCS Trần Quý Cáp (Điện Phước), em Trương Thị Thùy Dung đến cơ sở làm khi nhiềuem nhỏ còn đang ngái ngủ. Phương tỏ ra khá nhanh nhẹn với công việc bóc tách mớcá bò, cho vào khuôn tròn bán kính chừng 5cm, rồi lật qua lật lại, dỡ bỏ tấmnylon trong khuôn.
“Công việc này tỉ mỉ lắm anh ạ,nếu không tập trung thì khó làm nhanh được. Ban đầu bọn em rất khó chịu với mùitanh của cá nhưng làm miết cũng quen” - Dung tâm sự.
15 tuổi, Dung gánh trọng tráchphụ giúp kinh tế cả gia đình. Nhà Dung có 3 chị em, các chị đều đi học cao đẳngở TP Tam Kỳ (Quảng Nam). Gia đình thuần nông, Dung sớm bước vào cuộc mưu sinh.Hơn hai năm nay, Dung gắn bó với cơ sở chế biến cá bò. Trước đây cơ sở do mộtcông ty ở Đà Nẵng vào mở, sau được một đơn vị thuê lại tiếp tục sản xuất, kinhdoanh cá bò.
 |
| Em Nguyễn Thị Phương mặc nguyên bộ đồng phục tranh thủ đến làm tại xưởng chế biến cá bò . Ảnh: Nguyễn Huy |
Dung bộc bạch: Ngày nào đi học,sáng tranh thủ đến sớm, làm được 1-2 kg, kiếm 5.000 đồng, sau đó mới tranh thủđến trường. Hôm nào nghỉ học, em tranh thủ “tăng ca” tại đây. Mỗi ngày làm cậtlực cũng kiếm được 30-40 nghìn đồng.
Không riêng Dung, ngay lớp 8 củaem cũng có ba bạn khác đang cùng làm ở cơ sở chế biến cá bò tại HTX Điện PhướcII. “Bọn em rủ nhau đi vì nhà nào cũng nghèo. Làm có bạn vui hơn, thấy đỡ mệt.Những lúc buồn nói chuyện với nhau, hoặc tranh thủ trao đổi về bài vở cho đỡthua thiệt bạn bè”, giọng em Nguyễn Thị Lệ (lớp 8 - trường THCS Trần Quý Cáp)nhỏ nhẹ.
Chìa bàn tay ra trước mặt, emNguyễn Thị Phượng, học sinh lớp 10 C7 trường THPT Hoàng Diệu (Điện Bàn) ái ngại:“Bọn em không dám đeo găng tay vì nó gây trơn và khó làm việc. Ai cũng để bàntay trần làm cả. Nhìn tay bạn nào cũng nhợt nhạt vì luôn phải tiếp xúc với cátươi hoặc cá xay nhuyễn. Lắm lúc cũng dị (ngại) với các bạn cùng lớp vì làm cácó rửa đến mấy vẫn còn mùi tanh. Nghỉ hè, tụi em làm nhiều hơn, vừa phụ giađình, vừa dành dụm để kiếm tiền mua sách vở cho năm học mới”.
Đổ cho cái nghèo
Càng gần trưa, cái nóng càng khắcnghiệt. Khiêng lớp cá trên khuôn ra sân phơi nắng, hai em nhỏ cố chạy thật nhanhđể tránh nóng. Bên trong, hàng chục lao động vẫn cứ miệt mài công việc. Từnggiọt mồ hôi lăn dài trên khuôn mặt. Đếm qua cũng có đến hơn 20 lao động nhí tạicơ sở.
Em Trần Thị Kim Huệ (12 tuổi,thôn Nhị Dinh 1), được xem lao động đến sớm nhất trong ngày làm việc hôm nay.Đang là học sinh lớp 6, trường THCS Trần Quý Cáp (Điện Phước), Huệ tỏ ra kháchậm với việc bóc tách mớ cá được cắt nhỏ.
 |
| Em Trần Thị Kim Huệ miệt mài với công việc dán cá bò |
“Em học nghề chậm, làm khôngnhanh như các bạn nên phải đến sớm mới kiếm được nhiều tiền hơn. Tính ra làmliên tục từ sáng đến tối cũng chỉ được 2-3 chục bạc” - Huệ nói.
Nhà Huệ có hai chị em, Huệ lớnnhất, gia cảnh khó khăn, bố mẹ chủ yếu làm nghề nông nên em sớm bước vào cuộcmưu sinh nhọc nhằn này. Đang độ tuổi cắp sách đến trường nhưng, khuôn mặt Huệđen sạm và hằn nếp vất vả lo toan.
Cách vài khuôn đỡ, chị Nguyễn ThịHà (38 tuổi) vừa làm việc, vừa liếc mắt nhìn để ý Huệ - con gái mình. Chị Hà xótlòng: “Bắt cháu đi làm sớm tôi cũng áy náy lắm. Nhưng vì cái nghèo biết làm sao?Nếu không phụ giúp làm thêm trong khi ruộng đồng ít ỏi, cằn cỗi, chắc chúng tôikhông có điều kiện để lo cho các cháu ăn học”.
Đạp xe đi làm, chị Hà mang theoluôn cả đùm cơm để trưa được nghỉ là ăn cho đỡ mất thời gian. “Ở đây họ tínhcông theo sản phẩm nên phải tranh thủ. Cháu nó cũng nghỉ hè, không phải đi họcnữa nên hai mẹ con cùng ráng sức” - Chị Hà bộc bạch.
Chị Phương, quản lý cơ sở phântrần: Ở đây phần lớn là các hộ khó khăn, không có công ăn việc làm ổn định,chúng tôi mở cơ sở tạo điều kiện cho bà con kiếm thêm thu nhập, chứ ai bắt cácem nhỏ đi làm làm gì, nhưng chúng cứ xin vào làm vì muốn kiếm tiền mua sách vở.
Mới nhắc nhở, chưa xử lý
Trao đổi về vấn đề này, ông TàoBạn - Chủ tịch UBND xã Điện Phước xác nhận: Nghề cá bò có mặt ở địa phương hơnba năm nay. Cơ sở cá bò ở HTX Điện Phước II do ông Nguyễn Phú Phùng mới thuê lạivà hoạt động cách đây hơn 1 tháng. Ngoài ra còn có ba cơ sở khác ở Nhị Dinh I vàNhị Dinh II thu hút khoảng 300 lao động địa phương, trong đó chủ yếu là phụ nữ,trẻ em.
Tuy nhiên, hỏi về vấn đề kiểmtra, xử lý, ông Bạn cho biết, xã cùng ngành chức năng tổ chức nhiều đợt họp vớichủ các cơ sở chế biến cá bò, yêu cầu ký cam kết không được sử dụng lao động trẻem dưới 16 tuổi...
Địa phương cũng tiến hành kiểmtra nhưng mới chỉ nhắc nhở là chính chứ chưa xử lý vì hầu hết các chủ cơ sở nàyđều lấy lí do rằng lao động nhí đi theo người nhà chứ không phải đến làm việctrực tiếp.
Ông Lê Hòa - Chánh văn phòng UBNDxã Điện Phước cũng cho biết, các đơn vị kinh doanh sản xuất cá bò ký cam kếtnhưng tình hình tái phạm khá phổ biến trong thời gian vừa qua. Xã sẽ tăng cườngbiện pháp để kiểm tra, xử lý.
Theo ông Nguyễn Thùy - Phó Giámđốc Sở LĐ-TB&XH tỉnh Quảng Nam thì, cái khó dẫn đến việc lao động nhí xuất hiệnchính là do tính chất công việc và ý thức của các gia đình.
Phần lớn những việc sơ chế, dáncá bò phù hợp với các em, phụ huynh chỉ nhìn lợi ích kinh tế trước mắt; hơn nữado dịp hè nhiều học sinh không biết làm gì, gia đình sợ khó quản lý nên cho conem đi làm thêm.
|
Theo Nguyễn Huy
Tiền Phong
