Ở đồng bằng sông Cửu Long, khinhững cơn mưa dầm ngày cuối năm thưa dần, bước vào tháng chạp âm lịch, khi trờise se lạnh, gió chương rao ngọn trên những hàng cây, tiếng chim kêu thánh thót,là lúc mọi người rộn rã trong lòng chuẩn bị đón xuân mừng Tết. Dù ai ở đâu, làmgì những ngày này cũng phải trở về sum họp gia đình, làm tròn bổn phận của mìnhvới tổ tiên, cha mẹ.
Tết cổ truyền là dịp để mọi ngườithể hiện tình cảm yêu thương, nhân nghĩa sống dậy trong mối giao cảm thiêngliêng với Đất - Trời, với người thân ruột thịt qua các tục lệ như lễ cúng ôngTáo, lễ giao thừa, chúc Tết, mừng tuổi, thăm hỏi họ hàng... Đó là lễ nghi đầytính "khuôn vàng thước ngọc" mà đạo làm con phải tuân thủ nhằm bày tỏ lòng hiếuthảo với ông bà; mặt khác, là phép tắc thể hiện đạo nghĩa làm trò của các cánhân dành cho các bậc ân sư, thể hiện nếp sống "giàu tình cảm, nặng nghĩa nhân"của người dân nước Việt.
Mồng một tết mẹ, tết cha
Mồng hai tết vợ, mồng ba tếtthầy
 |
| Tết miền Tây nhà nào cũng chăm chút vài cây mai trước ngõ |
Cứ Tết đến, mỗi gia đình đềuchuẩn bị "món ngon, vật lạ". Thức ăn uống ngày tết ở miền Tây rất phong phú. Cácmón thịt heo kho tàu ăn với dứa giá, dưa cải, tôm kho tàu, gỏi gà... Để ăn ngonmiệng, không ngán, dân miền Tây thường làm một cái hũ cải chua, một keo tỏi hànhngâm giấm ăn kèm với thịt; đặc biệt ưa thích nhất là món tôm khô củ kiệu, dưakiệu được làm sạch, phơi khô, để nguyên ngâm trong nước giấm cho vào một ítđường, để càng lâu càng thấm, cùng với món "dưa" thịt heo luộc ngâm nước giấmđường. Tương ớt cũng không thể thiếu trong bữa ăn gia đình. Tương ớt cũng khôngthể thiếu trong bữa ăn gia đình. Dân khoái nhậu dữ trữ thêm một mớ khô cá lóc,cá sặc rằn, cá khoai... để khi có bạn đến đem nướng, kèm theo chén mắm me lairai... đến ra giêng. Bên cạnh đó, hầu như nhà nào cũng có sẵn các loại bánhngọt, các loại mứt me, mứt bí, mứt gừng, mứt dừa... trái cây cam, quýt, vú sữa,măng cụt, xoài, nhất là môix nhà đều phải có dưa hấu để chưng trên bàn thờ giatiên và đãi khách.
Mùa xuân là mùa của trăm hoa đua nở nên ngườitrồng phải lo từ nhiều tháng trước, chủ yếu làcây mai và vạn thọ. Nhà nào cũng chăm chút vàicây mai trước ngõ, trồng đại trà trên đất xông(1.000m2) để bán cho những cơ sở làm mai kiểng(bonsai). Những nghệ nhân bon sai thu gom nhữnggốc mai về "uốn nắn" lại cho ra kiểu dáng "phụtử", "phu thê"... hoặc ghép nhiều màu trên mộtcây (hồng mai, huỳnh mai...) hoặc lai tạo ra mộtloại hoa mới có mấy chục cánh trông như hoa cúcrất đẹp. Đây là loại mai sang trọng, rất đắtgiá, có giá trị bằng vàng.
Người miền Tây rất thích uốngtrà, nhiều loại hoa dùng để ướp trà dùng trong ngày Tết như hoa sen, hoa nhài.Hoa được ướp trà bằng nghệ thuật cầu kỳ và cẩn thận. Thời gian gần đây có một sốgia đình thường ướp trà để uống và thết khách. Các loại trà Tàu đắt tiền như ÔLong, Tam Hỷ, được các gia đình phong lưu ưa chuộng, thường mua để uống trongdịp Tết.
Bữa cơm tất niên cũng là buổi họpmặt của người sống và người đã khuất. Con cái đã lấy chồng lấy vợ ở riêng cũngvề sum họp với cha mẹ, anh chị em. Không khí ấm cũng, đoàn viên sau một thờigian xa cách vì công việc và điều kiện sống.
Ngày Tết nhà nào cũng có một ítbánh tét, bánh ít, bảnh thửng, để cúng tổ tiên ông bà. Bánh tét có nhân thịt heonạc, chuối xiêm, bên ngoài nếp xào với nước cốt dừa gói bằng tàu lá chuối thànhthỏi dài và buộc chặt lại bằng sợi lạc hoặc cọng thân chuối phơi khô. Tùy nhânkhẩu từng nhà mà gói theo cỡ to hay nhỏ. Đêm giao thừa ngồi quanh bên lửa hồngnấu bánh ít, bánh tét, râm ran không biết bao nhiêu chuyện kể, nếu có người thânở xa về không khí càng nồng đậm hàn huyên. Năm, sáu giờ chiều nhà nhà cúng rướcông bà và những thanh niên tổ chức những buổi liên hoan cuối năm, chờ đón giaothừa và chúc nhau "năm mới làm ăn phát tài!".
 |
| Ngày Tết nhà nào cũng có một ít bánh tét |
Khách đến thăm nhà đầu năm ngườidân miền Tây gọi là "xông đất" hoặc "đạp đất" là tục lệ đã có từ xa xưa. Theophong tục này, sáng mùng một người ta không mở cửa ngõ sớm để tránh những ngườimình cầu mong, đến đạp đất trước tiên tại nhà mình vào ngày đầu năm mới. Thôngthường người ta mời trước một vị có tuổi, có tư cách đàng hoàng, chững chạc,tính tình hòa nhã, hoặc người có địa vị, danh vọng, gia đình ăn nên làm ra, đếnxông đất cho nhà mình. Người ta quan niệm rằng, được người tử tế đến xông đấtthì cả năm đó gia đình mình sẽ được may mắn, hạnh phúc, làm ăn phát tài phátlộc.
Gặp nhau là mời ăn, mời nhậu đếnhết ba ngày xuân. Sáng mùng ba Tết cũng "tiễn đưa ông bà" đánh dấu ngày Tết kếtthúc. Gia đình cúng con gà trống, nấu cháo, đem con gà xé khoai, trộn bắp chuối,rau thơm, rau răm... Sau đó lấy giò gà xem móng, vảy để đón thời vận trong năm.Ngày xưa, bà con ăn Tết đến hết mùng 7 mới "hạ nêu", nay vẫn còn ngân nga câu"Tháng giêng là tháng ăn chơi".
Đón xuân chúc tụng, ăn uống...trong bà ngày Tết là nét đẹp văn hóa đặc sắc của người dân miệt vườn trái cây,sông nước đồng bằng sông Cửu Long.
Theo Nguyễn Thanh Long
