Suốt 10năm qua những người yêu bóng đá thỉnh thoảng vẫn đặt ra câu hỏi này khi nhìn vàoV-League và đội tuyển bóng đá Việt Nam tại các đấu trường quốc tế. Để thành côngtrong bóng đá, ngoài tố chất bẩm sinh cần có sự khổ luyện, không ai “bỗng nhiên”trở thành một cầu thủ giỏi.
Trong giấc mơ lớnvươn lên tầm châu lục, thậm chí thế giới, của bóng đá Việt Nam vẫn còn có giấcmơ nhẹ hơn, có được những cầu thủ gọi là thần đồng - người mang ngọn lửa hy vọngcho tất cả.
1. Trong một câu chuyện gần đây, khi nóivề những em bé có năng khiếu đặc biệt, tiến sĩ Vũ Thế Khanh - Tổng Giám đốc Liênhiệp khoa học công nghệ tin học ứng dụng, cơ quan chuyên thẩm định những hiệntượng lạ - có đưa ra định nghĩa về trẻ được coi là thần đồng khi hội tụ đủ 3 yếutố: 1) Có những khả năng đặc biệt hơn hẳn về một lĩnh vực nào đó so với trẻ kháccùng tuổi, cùng môi trường sống; 2) Có điểm chung là khả năng ghi nhớ nhanh vàlâu, có linh giác nhạy bén; 3) Khả năng này phải được duy trì và ổn định từ lúcbộc lộ tới khi trưởng thành.
Với bóng đá, khôngphải quá khó để tìm ra những trẻ có khả năng chơi bóng đặc biệt từ khi còn bénhưng duy trì và bộc lộ tới khi trưởng thành thì lại là chuyện hoàn toàn khác.Ông Nguyễn Hoàng Thụ - cựu Giám đốc Sở TDTT Nghệ An đã từng bảo vệ luận án tiếnsỹ thành công với đề tài phát triển khả năng chơi bóng cho trẻ học mẫu giáo cólần đã tâm sự rằng: “Tôi hy vọng khi đi vào đời sống, đề tài của tôi sẽ tìm ranhững thần đồng thực sự”.
Đó chỉ là một vấn đề.Bóng đá Việt Nam 10 năm trở lại đây đã từng có một thế hệ gọi là thần đồng: Lứacầu thủ U16 Việt Nam đoạt hạng tư châu Á tại vòng chung kết U16 châu Á tổ chứctại Đà Nẵng năm 2000. Những Văn Quyến, Anh Cường, Như Thuật, Lâm Tấn, Đức Anh đãđược ca ngợi như những thần đồng của bóng đá Việt Nam sau giải đấu đó.
Đặc biệt làVăn Quyến. Khả năng chơi bóng vượt lêntrên lứa tuổi của Văn Quyến đã được ca ngợi. Song điều đáng tiếc nhất là cho tớigiờ, sau 10 năm nhìn lại, lứa cầu thủ U16 ấy đã gần như không giữ lại được bấtkỳ cầu thủ nào.
Trong thành công củađội tuyển Việt Nam năm 2008 với chiếc Cúp AFF, chỉ còn một gương mặt từ độiU16 năm đó - cầu thủ Nguyễn Minh Đức. Nhưng cũng đáng tiếc là Minh Đức đã khailại tuổi cho đúng với năm sinh là 1982 chứ không phải 1984, nghĩa là Minh Đứcđã... 18 tuổi khi dự giải U16 châu Á!
Ba yếu tố của tiến sỹVũ Thế Khanh, hai yếu tố đầu thuộc về tố chất bẩm sinh, yếu tố thứ 3 phụ thuộcbởi môi trường đào tạo và ý thức phát triển của mỗi cá nhân.
Bóng đá Việt Nam khôngthiếu những cầu thủ có tố chất bẩm sinh, vượt trội nhưng lại không được đặttrong môi trường giáo dục chuyên nghiệp cả về chuyên môn lẫn đạo đức. Trong khiđó, bản thân các cầu thủ cũng thiếu ý thức, sự nỗ lực khi trưởng thành. VănQuyến vẫn là điển hình khi từ một cầu thủ được cho là “thần đồng” đã dính vàotiêu cực, lãng phí mấy năm bị treo giò và có lẽ anh sẽ không bao giờ trở thànhmột tên tuổi lớn thực sự.
Một trường hợp khác làMai Tiến Thành - người đoạt giải nhấtcuộc thi kỹ thuật đá bóng cách đây 8 - 9 năm và được mời đi Leeds năm 2002. Songtừ một Tiến Thành được thừa nhận về tố chất bẩm sinh tới việc trở thành mộttượng đài bóng đá Việt Nam thì lại là cả một câu chuyện dài.
 |
| Văn Quyến từng được xem là thần đồng của bóng đá Việt Nam |
2. Thần đồng phải có tuyệt chiêu. Khi đãđược coi là một thần đồng của bóng đá, chắc chắn phải có những tuyệt chiêu đểnhớ, để được khen ngợi. Trong công tác đào tạo thì việc tìm ra, xây dựng và pháthuy những tuyệt chiêu của cầu thủ luôn khiếc các HLV ở các đội trẻ đau đầu. Tạisao những Pele, Maradona hay gần đây là Messi lại có thể vượt qua rào cản lànhững hạn chế về thể hình để trở thành những huyền thoại bóng đá?
Đem câu chuyện này bànvới một cựu danh thủ bóng đá, ông Điệp “lùn” thì nghe ông nói: “Thời chúng tôi,danh tiếng có được không chỉ đơn thuần là những danh hiệu có được. Cho đến giờnhiều người trong chúng tôi từ giã bóng đá mấy chục năm nhưng vẫn có người nhớ,chỉ vì khi chơi bóng, mỗi người đều có những “tuyệt chiêu” của riêng mình. Đómới là điều làm nên vẻ đẹp của bóng đá”.
Đúng như cái tên, ôngĐiệp chỉ cao chưa đến 1m60 nhưng nổi tiếng là có kỹ thuật điêu luyện, có nhãnquan chiến thuật tốt, xử lý thông minh, độ lỳ và chơi rất bền bỉ. Thế nhưng danhĐiệp “lùn” gắn với tuyệt chiêu “cài bóng”. Ông Mai Đức Chung có lần thừa nhậnrằng: “Ông Điệp khi còn chơi bóng, dù thấp nhỏ song cài bóng thì không ai bằng,hậu vệ nào kèm ông Điệp cũng phát ngán. Khi nhận bóng, ông Điệp bao giờ cũng làmđộng tác “cài” trước cho đối thủ “quê” đã rồi mới thực hiện động tác khác, lầnnào cũng như lần nào mà không ai bắt bài được”.
Những thế hệ cầu thủlão tướng, khi kể ra, dường như ai cũng có tuyệt chiêu nào đó. Đồng đội của ôngĐiệp ở CAHN khi xưa, lão tướng Từ Như Hiển (Hiển coóc) biệt tài vừa chạy vừa sútbóng cực chuẩn xác. Hay đồng đội của ông Mai Đức Chung là danh thủ Lê Khắc Chínhluôn làm khán giả phải ồ lên thích thú với những cú xoạc bóng “cắt kéo” mạnh mẽmà tinh tế.
|
Nói đếnnhững tuyệt chiêu làm mê đắm người xem, nhiều người vẫn còn xuýt xoa về lãotướng Thế Anh, tức Ba Đẻn. Cựu cầu thủ Thể Công từng được xem như một mẫu mực vềlối chơi tấn công biên, Ba Đẻn có các động tác cực kỳ điệu nghệ: Cú gắp bóng quađầu, cú xỏ lỗ hay tâng bóng hai chân vừa chạy vừa sút. Đặc biệt, Ba Đẻn còn cóngón đi bóng ào ạt tới sát biên ngang rồi đột ngột dừng lại khiến đối thủ “trôi”ra phía sau rồi tiếp tục đi bóng ghi bàn. Cũng cái kiểu làm cho đối phương phảicúi đầu tủi hổ như thế có ông Lê Thụy Hải - cầu thủ vẫn được cho là tiền vệ tấncông xuất sắc nhất trong lịch sử bóng đá Việt Nam. Người ta kể rằng ông Hải cótài đi bóng lắt léo khéo đến mức nhiều lần lừa bóng qua cả hậu vệ lẫn thủ mônđối phương nhưng... không thèm ghi bàn. Chờ cho thủ môn chạy lại đúng vị trí để...lừa thêm một lần nữa mới ung dung đưa bóng vào lưới.
Xa hơn, danh thủTrương Tấn Bửu cũng được coi là kỳ tài với những tuyệt chiêu, điển hình là cú“chặt” bóng độc đáo, chân “chặt” vào bóng rất mạnh, lúc đầu bóng đi nhanh, đếnđoạn cuối bóng xoáy ngược lại rất dễ cho người nhận hoặc sút ngay. Sau này cómột cầu thủ cũng có những cú “chặt bóng” mang dáng dấp của danh thủ Trương TấnBửu khi xưa, đó là Nguyễn Mạnh Dũng - con trai tuyển thủ Nguyễn Trọng Giáp. Đượccoi là một trong số các cầu thủ chuyền bóng xa tốt nhất Việt Nam sau năm 2000,“chuẩn xác đến từng centimet” nhưng Dũng đã tự bỏ cơ hội đến với đội tuyển bằngtính cách không giống ai của mình.
3. Thần đồng ở đâu? Nếu với góc nhìn nhưtrên, có thể thấy đội tuyển Việt Nam hiện nay quá hiếm những cầu thủ được cho“từng là thần đồng” và có những tuyệt chiêu trong bóng đá.
Công Vinh cũng từng làmột trong những cầu thủ được gọi lên đội tuyển từ rất sớm, năm anh 19 tuổi vàlập tức đoạt Quả bóng vàng năm 2004. Nhưng nói Vinh từng là “thần đồng” thìkhông thể. Nhiều danh thủ Việt Nam nói rằng Công Vinh dù là một tiền đạo hay, cókỹ thuật nhưng anh lại quá “tròn”, nghĩa là không có gì thật sự nổi bật, khácngười. Thậm chí nhiều người hâm mộ phát hiện ra rằng khả năng tâng bóng cơ bảncủa Công Vinh là rất kém, còn kém hơn cả những cầu thủ trẻ mới vào nghề. Bây giờhỏi tuyệt chiêu của Công Vinh là gì? Nhiều người không trả lời được. Lắt léo thìVinh không bằng Hồng Sơn, Văn Quyến, mạnh mẽ thì Vinh chưa qua được Huỳnh Đức,đá phạt vẫn kém Minh Hiếu, Minh Phương. Vinh là mẫu tiền đạo tròn trịa và dườngnhư chẳng có tuyệt chiêu nào của riêng mình, cho dù, đã có lúc anh cố gắng tậptừ tư thế đứng đến cách sút phạt cho giống C.Ronaldo của Real Madrid.
Điều khá hài hước làhai cầu thủ dưới thời Calisto hiện nay được cho là kỹ thuật tốt nhất, đi bónglắt léo nhất là Tấn Tài và Thành Lương lại mang dấu tích của sân bóng phủi chứkhông phải do quá trình đào tạo cơ bản.
10 năm như một vòngtròn mở. Chúng ta đã có những cầu thủ có “tố chất thần đồng” nhưng không thểphát triển được với nhiều lý do. Đó là sự lãng phí ghê gớm. Một thập kỷ mới,chuyện này không thể lặp lại. Chúng ta đã có những cầu thủ trẻ xuất sắc lọt vàovòng chung kết U16 và U19 châu Á tổ chức năm 2010. Có ai trong đó sẽ trưởngthành, trở thành những tượng đài mới, với những tuyệt chiêu làm rạng danh bóngđá Việt.
Câu hỏi ấy phải phảichờ chính sự nỗ lực của các cầu thủ và quan trọng hơn là một hệ thống đào tạoquy củ, chuyên nghiệp.
Có nên hy vọng vớinhững lò đào tạo của HAGL-Arsenal, trung tâm đào tạo trẻ của VFF và sự hợp tácxuyên quốc gia của chính những CLB…
