Tháng
10/2005, khi ĐTQG Angola giành vé dự World Cup tại Đức, hàng trăm nghìn
người dân Angola đã đổ ra các đường phố hát vang bài ca “Chúng ta là
một quốc gia”.
Có rất nhiều biên giới được dựng quanh trái bóng
 |
ĐTQG & Tự hào Tổ quốc
Có
điều gì chung giữa những con người đó? Giữa những cầu thủ cầm súng và
sống trong ranh giới sống-chết ở Nam Sudan và những công dân Angola vốn
bao năm phải chịu đựng lo âu bạo lực và cuộc mưu sinh đắt đỏ dù sống ở
châu lục nghèo nhất thế giới?
Năm
1994, nhà văn Brazil, Nelson Rodrigues viết một cuốn sách nổi tiếng “Tổ
quốc dưới đinh giày. Biên niên sử mới của bóng đá”. Những điều
Rodrigues viết không tạo ra một cuộc cách mạng nhưng nó khúc triết được
nhận thức trong một câu đắt giá: Tổ quốc dưới đinh giày. Lịch sử vắt qua
3 thế kỷ của môn bóng đá hiện đại minh họa cho câu nói đó, nơi tầm vóc
của trái bóng tròn đủ sức tạo nên một chất keo gắn kết quốc gia.
Bóng
đá hiện đại, dù có đổi mới đến đâu về luật lệ, vẫn giữ được tinh thần
nguyên thủy là tình đồng đội và sự hy sinh. Khi trái bóng được chơi giữa
những người bạn, nó đem lại cho người chơi cảm giác mình thuộc về tập
thể, thuộc về một - cái - gì - đó. Khi đội bóng là đại diện cho một quốc
gia, nó đem lại niềm tự hào được bảo vệ một giá trị chung. Một bản sắc
chung. Một tổ quốc.
Không
chỉ ở những nước thuộc thế giới thứ 3 như Nam Sudan hay Angola, cảm
giác thuộc về một cái gì đó mới được bày tỏ mạnh mẽ. Ở bất kỳ nơi nào có
trái bóng lăn, nhu cầu được thể hiện mình là một phần của màu cờ sắc áo
cũng sục sôi. Khi quá đà, nó mang khuôn mặt xấu xí của chủ nghĩa dân
tộc cực đoan, ở mức nhẹ là hooligan, bạo lực sân cỏ, kỳ thị chủng tộc,
nặng hơn có thể là chiến tranh giữa các quốc gia, như “cuộc chiến 100
giờ” giữa Honduras và El Salvador năm 1969.
Khi trái bóng cất tiếng
Nhưng
trong đại đa số trường hợp, nó mang tinh thần gắn kết và cải biến xã
hội. World Cup 1998, khi chính trị gia cực hữu Jean Marie Le Pen chỉ
trích ĐT Pháp có quá nhiều cầu thủ không phải da trắng, Lilian Thuram đã
đáp trả với sự tự hào mạnh mẽ “Tôi không phải người da đen, tôi là
người Pháp”. Khi trái bóng cất tiếng, thì không còn ranh giới của màu
da, đức tin hay tôn giáo, chỉ còn lại một thứ cao hơn tất cả - tổ quốc.
Trong
thời đại của thế giới phẳng và toàn cầu hóa, khi các đường biên giới
truyền thống và các khái niệm về quốc gia, chủ quyền cổ điển có xu hướng
trở nên mờ nhạt, sự thôi thúc tái lập và bảo vệ một “đường biên giới”
khác về tinh thần thông qua bóng đá càng ráo riết hơn. Không hề quá nếu
nói rằng một quốc gia sẽ không thể coi là toàn vẹn nếu không có một đội
tuyển bóng đá (hoặc một môn thể thao khác) để bảo vệ “biên giới” và
chiến đấu dưới cái tên của nó.
Liên
Hiệp quốc, thiết chế chính trị lớn nhất thế giới, có 193 thành viên
nhưng FIFA có đến 209 thành viên. Sự khác biệt không chỉ nằm ở con số.
Có những vùng lãnh thổ, vốn không có đầy đủ chủ quyền, như Aruba,
Tahiti, đảo Caiman, Đài Loan, Palestine… không được công nhận ở LHQ
nhưng được là thành viên FIFA. Khi tìm đến bóng đá, những thành viên này
không chỉ tìm đến môn thể thao phổ biến nhất hành tinh mà còn tìm đến
một không gian mang bản sắc của riêng mình. Và họ được đón nhận trong
vòng tay mở rộng.
Với
tư cách là một môn thể thao, bóng đá vốn dĩ không có biên giới. Nhưng
khi đặt “tổ quốc dưới đinh giày” thì có vô vàn biên giới được dựng nên.
Đó, thực ra là điều tốt vì theo cách nào đó, thế giới bóng đá giờ trở
thành thế giới của những cuộc chiến “biên giới”, những cuộc chiến mang
giá trị cao thượng, nhân văn và đại chúng.
Đó là lí do tại sao World Cup luôn tạo ra sức cuốn hút đặc biệt và niềm đam mê bất tận.
Chào mừng đến World Cup!
Chào mừng đến với đế chế hòa bình của bóng đá!
Theo TTVH
