Kiểm toán chưa giải quyếtđược triệt để sự tù mù trong kinh doanh xăng dầu hiện nay, chỉ khi cạnhtranh với nhiều thành phần thì thị trường mới minh bạch.
Mặc dù ông Bùi Ngọc Bảo, Chủtịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Tổng công ty xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) đãkhẳng định xăng dầu là mặt hàng minh bạch nhất trong tất cả các mặt hàng thìthực tế, sự khó hiểu trong cơ chế quản lý giá của mặt hàng này hiện nay vẫnlà một tâm điểm dư luận.
 |
| TS Nguyễn Minh Phong Trưởng phòng nghiên cứu Kinh tế - Viện Nghiên cứu phát triển KTXH Hà Nội |
Để chứng minh cho sự "minh bạch", ông Bảo đãtrần tình về con số lỗ/lãi từng mặt hàng cụ thể tại trước và sau thời điểmgiảm giá ngày 26/8 với sự chênh lệch giữa giá vốn, giá cơ sở (tính theo côngthức quy định ở Nghị định 84) và giá hiện hành (do Nhà nước quy định).
Như vậy, rõ ràng Petrolimex hoàn toàn bóc táchđược việc lỗ lãi của từng mặt hàng kinh doanh xăng dầu, tại từng thời điểm.
Trước báo chí ngày 21/9, ông Bảo nhất mực khẳngđịnh lãi mặt hàng xăng dầu cao nhất chỉ là 440 đồng/lít chứ không đến 780đồng/lít như Bộ trưởng tài chính Vương Đình Huệ dẫn theo số liệu hải quancông bố trước đó.
Khoản chênh lệch này cho thấy "mảng tối" ở khâukhai báo chi phí.
Bộ Tài chính đã thể hiệnquyết tâm của mình để làm sáng tỏ vấn đề lỗ/lãi xăng dầu qua động tháicử 3 đoàn kiểm tra các doanh nghiệp đầu mối lớn nhằm xác thực giá nhậpkhẩu, rà soát các khoản chi phí thực tế liên quan đồng thời bác luậnđiểm tồn tại 2 giá hải quan mà ông Bảo đề cập gần đây.
Trao đổi với chúng tôi, TS Nguyễn Minh Phong,Trưởng phòng nghiên cứu Kinh tế - Viện Nghiên cứu phát triển Kinh tế xã hộiHà Nội cũng đánh giá nút thắt trong việc công khai giá xăng dầu là phần chiphí lưu thông.
Song theo nhận định của TS Phong thì để giảiquyết triệt để và minh bạch đến cùng mặt hàng xăng dầu, thì công tác kiểmtoán hiện tại thực sự không có nhiều ý nghĩa mà quan trọng nhất vẫn là tạođược môi trường cạnh tranh lành mạnh. Bởi những khoản chênh lệch chi phí nảysinh không phải do thị trường mà do khai báo.
Khi có thị trường cạnh tranh thì con số nàykhông còn quan trọng, doanh nghiệp kinh doanh sẽ tìm cách để có chi phí thấpnhất và lúc đó mới thực sự minh bạch và là thị trường đúng nghĩa.
|
Ông cũng đánh giá, việc chia sẻ thị phần xăngdầu trong bối cảnh hiện nay chỉ là một tư duy mang tính hình thức.
Về bản chất, 11 hay là 3 doanh nghiệp thì vẫnthuộc sở hữu Nhà nước, nên tính chất độc quyền vẫn còn cao - độc quyền ở đâylà độc quyền Nhà nước chứ không phải là độc quyền của 1 hay 2 doanh nghiệp.
Làm thế nào để đa dạng hóa về mặt sở hữu, có sựtham gia của những thành phần khác, cả tư nhân trong nước và nước ngoài -đây mới là điểm mấu chốt chứ không phải là chia thị phần, quy định mỗidoanh nghiệp hoạt động trong phạm vi bao nhiêu phần trăm như một số ngườisuy nghĩ.
Riêng việc phát hành cổ phiếu ra công chúng lầnđầu (IPO) của Petrolimex đợt vừa qua, theo ông Phong, nếu có thể thì vẫn nêncó yếu tố nước ngoài.
Hiện ViệtNamchưa có chủ trương cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia lĩnh vực này - song vềlý thuyết và lợi ích chung cho thị trường, thì yếu tố nước ngoài vẫn là cầnthiết. Sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài sẽ đẩy thị trường cao hơn,tăng cường năng lực tài chính, năng lực quản trị. Tuy nhiên, trong bối cảnhhiện tại, đây vẫn đang là mảnh đất mà Nhà nước còn muốn độc quyền vì nhiềulợi ích và đã có sự cân nhắc.
Dù vậy, riêng sự kiện IPOđã là một tín hiệu tốt.
 |
| Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch HĐQT Petrolimex. |
Xét về nguyêntắc, xăng dầu lỗ là vô lý!
Về việc Petrolimex công bố lãi lớn ở thời điểmIPO, ông Phong cho hay được phía Petrolimex trả lời rằng, nếu Petrolimexbuộc phải bán theo giá chỉ đạo trong một số thời điểm thì đúng là có nhữnglúc bị lỗ nhưng lỗ đó đã được Chính phủ xử lý.
Sau khi được bù lỗ, tính toán lại thì đúng là cólãi!
Theo đó, xét về nguyên tắc, đến nay không códoanh nghiệp xăng dầu nào lỗ: bởi đó là doanh nghiệp của Nhà nước, hơn nữalại độc quyền và như Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh khi còn là Bộ trưởng Bộ Tàichính đã nói "ai lỗ sẽ bù".
"Trong bối cảnh hiện nay, xăng dầu lỗ là vô lý.Có nhiều kẽ hở để thu hồi lại lỗ danh nghĩa."-TS Phong khẳng định.
Liên hệ tới sự cạnh tranhkhốc liệt ở thị trường viễn thông như có lần ông Bảo đề cập, ông Phonggiải thích là vì các doanh nghiệp trong ngành này thuộc thành phần sởhữu khác nhau. Còn ở xăng dầu, tất cả đều của Nhà nước. Các doanh nghiệpnày có sự phân công thị trường rõ ràng, Petrolimex có thị phần nhiều ởnhững khu vực khó khăn thì được bù lỗ nhiều hơn những doanh nghiệpkhác.
Còn trong một thị trườngmà Nhà nước quy định giá thì cạnh tranh là vô nghĩa - có chăng cạnhtranh là để giảm bớt chi phí định mức.
Bàn đến ý tưởng của mộtsố học giả rằng Bộ Tài chính nên làm việc với Viện nghiên cứu quản lýkinh tế trung ương thay vì Bộ Công thương, ông Phong cho rằng, có thể sẽkhách quan hơn nếu Bộ Tài chính kết hợp với một cơ quan nghiên cứu chínhsách hơn thay vì hai cơ quan quyền lực cùng thực hiện. Tuy nhiên, muốnhay không thì trong điều hành vẫn cần tham khảo của những bộ liên quan.
|
TheoBích Diệp
DVT.vn
