Tháng giêng, xoài lúc lỉu trĩu cành. Những trái xoài xanh tròn căng, mới nhìn đã tứa nước miếng chân răng.
Ở phía sau nhà tôi, vườn rộng, nhiều loại cây đang kỳ ra hoa trái. Xoài
cũng có vài cây, nhưng khách thăm vườn chú ý nhất là cây xoài quỳ. Cái
chữ “quỳ” do ba tôi đặt cho cây, khi nó vẫn bình yên trải qua hai cơn
bão lớn.
Cây xoài nghiêng ngả bật rễ hồi cơn bão đầu tiên, nhờ ba tôi khéo chằng
chống, rễ cây lại bén sâu vào đất. Đến cơn bão thứ hai thì khéo mấy cũng
thua trời. Kỳ lạ, thân cây đã nằm rạp gần sát đất rồi mà vẫn sống. Hai
năm trôi qua, phải nói nó sống khỏe là đằng khác. Cành lá tươi tốt, trái
thì chi chít đếm không hết. Trái xoài đến kỳ ăn được nặng phải cỡ nửa
ký, nhìn là nghĩ ngay đến... chén nước mắm đường.
Tủ bếp trong nhà, may quá vẫn còn vài con khô sặc loại ngon là quà
biếu của người thân hồi giáp tết. Vậy là đã đủ cho món gỏi “ăn hoài được
hoài”, giải tỏa cơn ngán thịt mỡ đầu năm.
Gỏi xoài khô sặc, mỗi người chế biến một cách, nhưng tựu trung vẫn nằm
trong một chữ ngon. Mấy ông nhậu “lười biếng”, hái xuống để nguyên vỏ,
băm băm trái xoài vài nhát cho có lệ rồi gọt ra đĩa, chế ít nước mắm,
thêm ít đường. Trong lúc đó thì cử một người ra nướng, xé cá sặc cho vào
một đĩa riêng. Rồi hai đĩa để sóng đôi, cứ gắp một đũa xoài thì kèm
theo một miếng cá, xuýt xoa đưa cay và tán dóc chuyện đời.
Các bà nội trợ khéo léo và kiên nhẫn hơn, do đó làm gỏi xoài khô sặc khá
cầu kỳ. Đầu tiên dùng dao gọt sơ vỏ xanh bên ngoài, băm kỹ từng nhát
trên trái xoài để khi cắt ra được sợi nhuyễn, đều đặn. Tiếp đến, cho một
lượng đường cát vào cái thau nhỏ, chế nước mắm ngon vừa đủ liếp mặt
đường. Băm nhuyễn một củ tỏi và hai trái ớt cho luôn vào thau, rồi trút
xoài vào dùng tay trộn đều, để đó một lát cho thấm.
Khô cá sặc dùng trộn gỏi nên chiên thay vì đem nướng. Sau khi chiên
chín, để nguội, xé cá thành từng miếng vừa ăn, chú ý loại bỏ xương cho
kỹ lưỡng. Trút cá vào một cái tô, cho vào chung ít đường, tiêu, bột
ngọt; trộn đều và để đó khoảng năm mười phút rồi đem chiên lại. Lần này
là chiên khô trên lửa liu riu, chủ yếu để cá “quết” gia vị cho ngon
miệng, vì vậy mới nói ban đầu nên chiên chín cá chứ không nướng, bởi
nướng thì lần chiên khô này sẽ làm miếng cá càng khô quắt queo.
Cá xong, xoài cũng đủ thời gian thấm nước mắm đường, sợi xoài đã bớt
chua. Gắp xoài ra đĩa, cho cá vào chung, thêm đậu phộng rang, rau răm
hoặc húng lủi, vài lát ớt, trộn đều và ăn liền. Món gỏi này tả suông
không ra được cảm giác ngon, chỉ có vừa ăn vừa gật gù xuýt xoa vì cay
mới “đã”. Phần nước mắm đường đã ướp xoài ban nãy, có thể cho ra chén
làm nước chấm rau bánh tráng hoặc chan cơm nóng, vị ngọt chua thanh
không chê vào đâu được.
