Bát nháo đầu tư thủy điện nhỏ

Khả năng thu hồi vốn nhanh, lại dễ được ngân hàng tài trợvốn so với đầu tư vào các lĩnh vực khác, các dự án thủy điện nhỏ công suất 5 - 30MW đang hút vốn đầu tư từ các doanh nghiệp tư nhân thuộc đủ mọi ngànhnghề.

Đổ xô đi làm thủy điện

Chủ đầu tư của 1 trong 2 dự án thủy điện nhỏ và vừa đang được thi công tạitỉnh Phú Yên là “ông chủ đất” tại TP HCM - CTCP Đầu tư xây dựng Trung Nam.Tại Gia Lai có 17 dự án thủy điện (208,15MW) đang xây dựng, thì chỉ riêng“đại gia gỗ” Hoàng Anh Gia Lai đã “ẵm” tới 5 dự án.

Ngay ở địa phương này, doanh nghiệp vốn chỉ chuyên xuất nhập khẩu mặt hàngcao su là Công ty kinh doanh hàng Xuất nhập khẩu Quang Đức (Gia Lai) cũngthông báo góp hàng trăm tỷ đồng cho một số dự án thủy điện ở Kon Tum….

Theo ông Đỗ Đức Quân, Phó Vụ trưởng Vụ Năng lượng phụ trách Thủy điện (BộCông thương), doanh nghiệp tư nhân có xu hướng đổ xô đầu tư vào các dự ánthủy điện như “nghề tay trái” do thu hồi vốn nhanh, dễ tiếp cận được vốn tàitrợ từ ngân hàng.

Hệ quả là cả nước từ chỗ chỉ có 340 dự án thủy điện nhỏđược Bộ Công thương (Bộ Công nghiệp cũ) phê duyệt quy hoạch năm 2005, saugần 5 năm đã phình lên gần 3 lần với 880 dự án (5.880 MW), chưa kể hàng chục dự án vượtquy hoạch.

Tuy nhiên, công suất trung bình của các dự án được duyệt tính ra chỉ “lắtnhắt” 6 - 7 MW/dự án, tập trung ở các tỉnh Lào Cai, Sơn La, Gia Lai, Kon Tum...Trong khi, theo ông Quân, với những dự án thủy điện dưới 5 - 6MW thực tế sẽkhó đảm bảo hiệu quả đầu tư như mong muốn.

Mới đây, một loạt dự án thủy điện mini công suất phổ biến từ 2 - 5 MW đã bịBộ Công thương loại ra khỏi quy hoạch như: Khe Cách (Bình Định), Sông Trang(Khánh Hoà)…

Đáng nói, theo ông Quân, trong khi đổ xô đi làm thủy điện, bản thân các doanhnghiệp tư nhân cũng “lơ mơ” về thủy điện. “Chủ đầu tư các dự án thủy điệnnhỏ hiện chủ yếu là doanh nghiệp tư nhân, thiếu thiết bị, cán bộ chuyên môncó kinh nghiệm đầu tư xây dựng thủy điện nên quản lý chất lượng công trìnhchưa chặt chẽ, chưa đảm bảo an toàn với môi trường”, ông Quân nói.

Nguy cơ vỡ quy hoạch

Kết quả kiểm tra về tình hình đầu tư xây dựng, quản lý vận hành các dự án,nhà máy thủy điện ở 9 tỉnh miền Trung do Bộ Công thương chủ trì mới đây chothấy, không ít dự án xây dựng vượt quy hoạch nhờ được địa phương “tạo điềukiện”.

Chẳng hạn tại Lào Cai dẫn đầu cả nước khi có tới 110 dự án, theo lãnh đạo VụNăng lượng, khi biết chủ đầu tư làm ăn “lem nhem”, UBND tỉnh có quyền đìnhchỉ thi công ngay. Tuy nhiên, do tỉnh “cả nể”, nên lừng chừng, gây bức xúcdư luận và nhân dân địa phương thời gian qua.

Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam Trần Viết Ngãi nhận xét: “Nhiều địaphương vì muốn tăng GDP bằng mọi giá đã chiều chuộng nhà đầu tư thái quá,cấp phép các dự án thủy điện nhỏ tràn lan, nguy cơ làm vỡ quy hoạch. Do làmngoài quy hoạch, có dự án thủy điện làm xong không có chỗ đấu nối vào lướiđiện truyền tải, phát sinh tranh chấp kiện tụng như đã xảy ra ở Cao Bằng,Lạng Sơn, Điện Biên. Thậm chí, tỉnh “nhắm mắt” làm ngơ, ngay cả khi dự án đótàn phá tài nguyên, hủy hoại môi trường”, ông Ngãi nói.

Theo thẩm quyền được phân công, Sở Công thương các tỉnh, thành có tráchnhiệm kiểm tra, giám sát thi công các dự án thủy điện. Tuy nhiên, theo ôngĐỗ Đức Quân thì may lắm có Sở 6 tháng đi kiểm tra 1 lần, còn không thì 1 - 2năm/lần, thậm chí quên bẵng kiểm tra, cũng như quên luôn việc báo cáo Bộtheo quy định...

“Tình trạng này phổ biến đến mức hễ kiểm tra bất kỳ địa phương nào có dự ánthủy điện theo quy hoạch cũng dễ dàng nhìn thấy sai phạm”, Phó Vụ trưởng VụNăng lượng Đỗ Đức Quân than thở.

TIN LIÊN QUAN