Dự thảo dự trữ lưu thông bắtbuộc đối với một số mặt hàng thiết yếu, trong đó có thép và phôi thép của BộCông Thương đang gặp phải sự phản ứng khá quyết liệt từ các doanh nghiệp théptrong nước.

Theo quy định của bản Dự thảo đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến của cácdoanh nghiệp, mức dự trữ lưu thông bắt buộc tối đa dự kiến là 10% lượng thép và3-5% lượng phôi thép mà thương nhân nhập khẩu năm trước. Giá mua hàng hóa đưavào dự trữ lưu thông thực hiện theo cơ chế giá thị trường. Giá bán lẻ hàng hóadự trữ lưu thông bắt buộc thấp hơn giá thị trường tại thời điểm bán ra ít nhất10%, giá thị trường do Bộ Tài chính công bố tại thời điểm bán ra. 

Bộ Công Thương cho rằng, phôi thép là nguyên liệu đầu vào chiếm khoảng 80% trongviệc hình thành giá thép thành phẩm. Trong khi phôi sản xuất trong nước mới chỉđáp ứng được khoảng 60% nhu cầu, 40% còn lại vẫn phải nhập khẩu và giá théptrong nước chịu ảnh hưởng nhiều từ biến động giá phôi thép trên thế giới, vì vậyđể góp phần bình ổn thị trường thép, việc quy định dự trữ lưu thông bắt buộc đốivới phôi thép (chủ yếu là phôi vuông dùng trong sản xuất thép xây dựng) là cầnthiết.

Đại diện cho các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thép, Hiệp hội Thép ViệtNam (VSA) cho rằng, dự thảo này không phù hợp với quy luật thị trường, đi ngượclại lợi ích của cả Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng. 

Theo VSA có bốn lý do sau. Một là, đến thời điểm này, tổng công suất sản xuấtthép xây dựng của cả nước đạt gần 9 triệu tấn/năm, trong khi tổng tiêu thụ thépnăm 2010 mới đạt 6,3 triệu tấn. Tiêu thụ thép 5 năm gần đây chỉ chiếm 50 - 60%tổng công suất của các doanh nghiệp. Trên thị trường chưa bao giờ thiếu thép xâydựng kể cả khi giá cả thép biến động mạnh. Vì vậy, không có lý gì lại dự trữ thứđang dư thừa. 

Bắt buộc dự trữ thép: DN phản ứng quyết liệt
Nhiếu ý kiến cho rằng bắt buộc dự trữ thép và phôi thép là bất hợp lý (Ảnh minh họa: baokinhteht.com.vn)

Hai là, các đơn vị nhập khẩu thép còn kinh doanh nhiều mặt hàng khác mà Nhà nướckhông cấm, căn cứ theo nhu cầu thị trường. Hàng tháng các doanh nghiệp sản xuấtthép xây dựng đều dự trữ 500 nghìn tấn phôi thép, 300 nghìn tấn thép xây dựngthành phẩm, chưa kể phôi và sản phẩm thép tồn ở các công ty thương mại. Như vậy,lượng phôi và sản phẩm tồn cao hơn nhiều so với mức quy định dự trữ trong dựthảo. 

Ba là, Dự thảo quy định giá bán hàng dự trữ của doanh nghiệp thấp hơn giá thịtrường 10% cũng không thực tế. Những năm trước, khi giá thép biến động mạnh, Nhànước chỉ đạo doanh nghiệp nhà nước giữ giá bán thấp hơn thị trường 1 - 2 triệuđồng/tấn nhưng trên thực tế người tiêu dùng không được hưởng giá rẻ bởi sản phẩmđến tay họ phải qua rất nhiều khâu trung gian, và chỉ có doanh nghiệp phân phốitrung gian được hưởng lợi. 

Bốn là, tuy dự thảo yêu cầu ngân hàng giảm lãi suất vay cho doanh nghiệp, nếudoanh nghiệp đầu tư kho bãi thì được ưu đãi thuế đất... song thực chất điều nàysẽ hình thành cơ chế xin - cho phức tạp, dễ phát sinh tiêu cực.

VSA cho biết thêm, tính đến thời điểm này, toàn VSA có 21 doanh nghiệp sản xuấtphôi, 31 doanh nghiệp sản xuất cán thép xây dựng, không những phải cạnh tranhkhốc liệt với nhau mà họ còn phải cạnh tranh với thép giá rẻ từ ASEAN và TrungQuốc, nên không thể có độc quyền trong lưu thông và giá bán thép. 

Hiện giá bán ở các doanh nghiệp đều khác nhau tùy vào thương hiệu, công nghệ vàhàng tháng đều công khai báo cáo cho VSA. Ngoài ra, mỗi khi giá thép biến động,các bộ, ngành chức năng đều đến doanh nghiệp kiểm tra nhưng chưa hề phát hiệntình trạng đầu cơ tích trữ thép để trục lợi. 

Rõ ràng, khi đã vận hành theo cơ chế thị trường, sẽ có lúc thị trường cần nhiềuhàng, doanh nghiệp bán sạch kho, có lúc phải bán ngay vì được giá, có lúc lại ứnhiều hàng... Cũng có khi doanh nghiệp thấy mặt hàng kinh doanh không hiệu quảsẽ không nhập về nữa. Điều đó hoàn toàn tự nhiên. Doanh nghiệp không có lý gìgiữ lại 5% hay 10% hàng, bởi lúc bị lỗ vì giá xuống thì ai chịu cho? 

Trong công văn mới đây gửi Bộ Công Thương, VSA đã đề nghị bộ này kiến nghị Thủtướng những biện pháp hữu hiệu bình ổn thị trường, tránh những quy định hànhchính với doanh nghiệp thép, bởi sản xuất thép xây dựng ở Việt Nam hoàn toàn đảmbảo nhu cầu và đang vận hành theo cơ chế thị trường, phải cạnh tranh gay gắtkhông chỉ trong nước mà cả với doanh nghiệp nước ngoài.

Nhiều năm nay, trong ngành thép đã có sự cạnh tranh gay gắt bởi công suất sảnxuất thép hiện đã cao hơn nhu cầu. Vì vậy, không cần dự trữ để bình ổn thì cácdoanh nghiệp cũng tự phải dự trữ để cạnh tranh. Việc lựa chọn một số doanhnghiệp làm đầu mối dự trữ hàng hóa và phân phối theo “mệnh lệnh” của Nhà nước sẽtạo ra sự bất bình đẳng trong kinh doanh, trái với quy luật của nền kinh tế thịtrường.

Theo Minh Đức
VnEconomy