Hiện tượng “làm giá” cổ phiếu đang trở thành chủ đề được bàn tán sôi nổi trêncác diễn đàn tài chính. Chúng tôi có cuộc trao đổi với TS Đinh Thế Hiển- Chuyên giatài chính đầu tư xung quanh vấn đề này.

Cách nào chặn nạn thao túng giá cổ phiếu?
TS Đinh Thế Hiển - Chuyên gia tài chính đầu tư

- Hiện tượng thao túng giá CP trong thời gian gần đây khiến các nhà đầu lo ngại,ông nhận xét thế nào?

- Đúng là hiện đang tồn tại nghịch lý: cổ phiếu có chỉ số cơ bản tốt thì xuống giá,trong khi cổ phiếu có mức vốn hóa thấp, thậm chí kém thanh khoản, EPS không caolại tăng mạnh. Bởi ẩn trong đó là các chiêu thức làm giá cổ phiếu, mà độ “lơ ngơ”không phải nằm ở nhà đầu tư nhỏ mà lan cả sang các nhà đầu tư lớn, thậm chíchính DN cũng làm giá cho cổ phiếu của mình. Chiêu thức làm giá ngày càng tinhvi, khó quản, đến khi phát hiện ra cũng đã muộn.

- Vậy làm sao để nhận diện được đúng sóng của cổ phiếu trong thời điểm hiện nay,thưa ông?

- Trên thực tế, những tay "lái tàu" (cách gọi những đội làm giá) chuyên nghiệpthường nhắm đến hai loại cổ phiếu. Thứ nhất là cổ phiếu có tiềm năng thực sự,nhưng lại ít có thông tin, nên giá vẫn đang ở mức vừa phải. Với loại cổ phiếunày, "lái tàu" phải được sự hỗ trợ, hợp tác về mặt thông tin từ phía lãnh đạo DN...

Một khi thông tin hấp dẫn được đưa ra, nhà đầu tư sẽ tự động lao vào. Nhưng đếnthời điểm cổ phiếu được thị trường chú ý, cổ phiếu này không còn một tay lái nữamà sẽ được "thay máu" liên tục.

Loại cổ phiếu thứ hai mà các tay lái để ý là những cổ phiếu có quy mô nhỏ, giáthấp. Trước đó, các tay lái "ngấm ngầm" thực hiện gom mua cổ phiếu để đạt đượcmột số lượng nhất định. Một mặt, người cầm trịch kiểm soát được phần lớn lượngcổ phiếu đang lưu hành trên thị trường, mặt khác là có sự hợp tác chặt chẽ từphía lãnh đạo DN. Một khi kiểm soát số lượng tương đối cổ phiếu lưu hành, cácđội lái sẽ tung ra các lệnh ảo trên thị trường hoặc mua tay trái, bán tay phảiđể tạo hiệu ứng thanh khoản.

Một broker (nhà môi giới chứng khoán) có tiếng tại Hà Nội cho rằng, để làm giáthành công thì các điều kiện là: DN có lượng cổ phiếu lưu hành thấp, cổ đông lớnkhông được bán ra khi chưa đạt mức giá thỏa thuận, có tin tốt, thời điểm công bốthông tin và công bố như thế nào phải thuộc quyền của đội làm giá.

Trong phiên,nhà làm giá (thường là một nhóm câu kết với nhau để đảm bảo không ai nắm quá 5%cổ phiếu niêm yết của DN) có thể trực tiếp mua hoặc “nhồi sóng” để tác động vàoxu hướng dịch chuyển giá cổ phiếu. Khi giá kịch trần họ “chốt trần”để củng cố xuhướng giữ cổ phiếu của các nhà đầu tư đã đạt kỳ vọng bán.

Khi càng có nhiều nhà đầu tư dịch chuyển kỳ vọng bán lên mức giá cao, giá cổphiếu càng được đẩy lên mức cao hơn. Ngoài ra, khi các nhà làm giá đã củng cốđược xu hướng “thổi giá”, họ sẽ lôi kéo được nhiều nhà đầu tư khác tham gia bênmua, làm cho chênh lệch mua - bán ngày càng lớn và càng khiến cho giá cổ phiếuđược thổi lên các mức cao vô lý hơn nữa.

- Được biết, Ủy ban Chứng khoán nhà nước (SSC) đang thanh tra những cổ phiếu bịnghi án làm giá. Theo ông, giải pháp hiệu quả nhất hiện nay là gì?

- Trong điều kiện sàn chứng khoán áp dụng biên độ giao dịch như của VN thì thôngtin về lượng dư mua trần và dư mua sàn có thể được nhà đầu tư khai thác để làmgiá cổ phiếu.

Các nhà làm giá sẽ chỉ thực sự tham gia thị trường ở giai đoạn gom cổ phiếu cũngnhư ở các thời điểm mà thái độ của nhà đầu tư dao động. Mong muốn không nắm giữquá nhiều cổ phiếu nhưng vẫn làm giá được chính là điểm yếu cốt tử của nhà làmgiá. Cơ quan quản lý có thể khai thác khía cạnh này để ngăn chặn hiện tượng làmgiá.

Giải pháp đề xuất để hạn chế hiện tượng làm giá trong điều kiện áp dụng biên độgiao dịch là tạo “vùng trắng” (tức không cung cấp thông tin về lượng dư mua trầnvà dư mua sàn) cho nhà đầu tư trong phiên giao dịch.

Giải pháp này về cơ bảnngăn chặn được hiện tượng tạo cung- cầu ảo nhưng không ảnh hưởng đến vùng kỳvọng thực của những người tham gia khi mức giá tiến dần đến biên độ. Mức che haigiá nên được lựa chọn vì che ba giá sẽ làm mất đi khá nhiều thông tin về xuhướng dịch chuyển giá. Trong khi mức che một giá có thể không đủ lớn để ngănchặn nhà làm giá thực hiện các hình thức thăm dò nhằm nắm bắt được thái độ củacác nhà đầu tư khác.

- Xin cảm ơn ông!

Ông Richard Teng - Trưởng bộ phận Giám sát và Chấp pháp thị trường Sở giao dịch chứng khoán Singapore SGX):

Các quy định của SGX hướng đến việc tránh việc tạo ra thị trường giả hoặc công bố thông tin có thể ảnh hưởng lớn đến giá cổ phiếu (thông tin quan trọng). Cty có thể yêu cầu tạm dừng hoặc đình chỉ việc phát tán thông tin quan trọng trong giờ giao dịch thông qua SGXNet. Việc rò rỉ thông tin quan trọng có thể dẫn tới hoạt động giao dịch bất thường bị truy vấn bởi bộ phận giám sát thị trường điều tra về giao dịch của người trong nội bộ.

Một ví dụ cho thấy sự vào cuộc gắt gao của Sở giao dịch nhằm hạn chế thao túng giá. DY là một Cty chuyên về các công trình môi trường, tập trung vào việc xây dựng các hệ thống tổng hợp để xử lý chất thải và xử lý nguồn nước. Ngày 2/4/2009, SGX cảnh cáo rằng Cty đã không công bố thông tin quan trọng về việc nhượng lại Cty và không cập nhật đầy đủ về dự án xử lý chất và nước thải và việc sử dụng phần lớn khoản tiền lãi từ giao dịch. Cty không tổ chức đại hội cổ đông trong khoảng thời gian 4 tháng như quy định và không tuân thủ các điều kiện về Hợp đồng nguyên tắc đối với 2 giao dịch. SGX ra lệnh Cty bổ nhiệm bộ phận Kiểm toán Đặc biệt để điều tra thêm. Điều tra sâu hơn của Kiểm toán Đặc biệt cho thấy những vi phạm nghiêm trọng trong kiểm soát nội bộ của Cty liên quan đến một số giao dịch lớn… SGX công khai cảnh cáo Cty DY và báo cáo vấn đề này lên Cơ quan cảnh sát kinh tế Singapore (CAD). Vị cựu chủ tịch hiện đang bị CAD điều tra.

Phạm Lan

Theo Hải Ngọc
DĐDN