Đúng một năm (kể từ tháng 11/ 2009 đến tháng 11/2010), giá vàng tại VN bỗngdưng lại lên cơn sốt lạ thường cùng với sự tăng của tỷ giá USD/VND. Phản ứngvới cơn sốt giá này, dân chúng đã đổ xô đi mua vàng. Trong khi đó NHNNVN đãlại một lần nữa chuyển từ hạn chế nhập khẩu vàng sang cho phép nhập khẩuvàng khá thông thoáng.
Một số quan điểm cho rằng nhập khẩu vàng sẽ giảm giá vàng trên thị trường, nhưngsẽ tác động đến tỷ giá. Một số thông tin lại cho biết lượng vàng còn dự trữtrong dân lên tới trên dưới 40 tỷ USD... Như vậy, dễ dàng nảy sinh câu hỏi làtại sao lại nhập vàng và làm thế nào để khơi thông nguồn vàng trong dân thànhtài lực quốc gia ?
Đơn thuốc kê sẵn
Để hạ nhiệt cơn sốt giá vàng đầu tháng 11/2010, VN đã ngay lập tức có đơn thuốcđặc trị hoàn toàn giống như lần trước (11/2009), cho nhập khẩu vàng để đáp ứngnhu cầu trong nước.
Ứng phó cơn sốt đợt này, các nhà nhập khẩu sẽ dùng một lượng USD không nhỏ đểnhập khẩu vàng. Tuy nhiên vấn đề hiện nay phải quan tâm là nhiều DN sản xuất lạikhông được ngân hàng đáp ứng đủ ngoại tệ để nhập khẩu máy móc thiết bị hay đểnhập khẩu nguyên nhiên vật liệu cho dự án của mình. Theo giá hiện thời, nếu giávàng lên 1.400 USD/Toz thì 1 kg vàng sẽ tiêu tốn 45.000 USD và nếu 1 tấn vàng sẽtốn 45.000.000 USD.
Theo ông Lê Đức Thúy - Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chínhquốc gia, trong 20 năm qua, trung bình mỗi năm VN nhập khẩu 50 tấn vàng và tổngsố vàng hiện nay được nhiều người ước là khoảng 1.000 tấn còn nằm trong két sắtcủa dân.
Theo số trung bình đó, người ta cũng ước tính nếu năm 2010, VN cũngdùng số ngoại tệ cho nhập khẩu vàng lên tới 2.250.550.000 USD. Việc nhập khẩuvàng để can thiệp sẽ lại dẫn đến nhu cầu ngoại tệ để nhập khẩu và sẽ lại gây áplực thâm hụt thương mại và sức ép phá giá trong trung hạn.
Nhớ lại rằng, mấy tháng đầu năm 2009, VN đã từng xuất khẩu vàng (trị giá khoảng3 tỷ USD). Điều đó đã đưa đến thặng dư cán cân thương mại, và người ta cũng chorằng, việc “thiếu vàng” theo nghĩa nào đó đối với VN có khi cũng chẳng sao. Nămnay, số lượng nhập khẩu vàng cho can thiệp đợt sốt vàng tháng 11/2010 này sẽ gópphần làm tăng thêm thâm hụt thương mại vốn ước đã đến trên 13 tỷ USD.
Tuy nhiên,vào thời điểm hiện nay, khi đất nước đang cần USD để nhập hàng cho sản xuất củakhu vực sản xuất và khi tỷ giá đang quá nóng thì rõ ràng dùng ngoại tệ quá nhiềuđể nhập vàng về, cắt nhỏ ra và bán, để nó lại nằm im lìm trong túi người dân và10 năm sau số vàng được tích tụ trong dân có thể lên tới vài ngàn tấn chứ khôngphải một ngàn tấn như báo giới mới đề cập gần đây.
 |
| Để hạ nhiệt cơn sốt giá vàng đầu tháng 11/2010, VN đã ngay lập tức cho nhập khẩu vàng để đáp ứng nhu cầu trong nước |
Rõ ràng, nếu cho nhập khẩu vàng thật nhiều, giá vàng sẽ giảm trong chốc lát...nhưng sau đó lại gây áp lực lên giá USD và tất nhiên sau đó giá vàng trong nướclại tăng (tính theo VND)...
Cách đây không lâu, có ý kiến cho rằng nên loại vàng ra khỏi cán cân thương mạiđể giảm số liệu về thâm hụt cán thương mại hàng năm của VN. Về vấn đề này, ýkiến chuyên gia cho rằng người để nghị đã quên là nếu loại được “vàng ở cán cânthương mại” thì sẽ lại gặp “giao dịch vàng chu chuyển thay đổi dự trữ quốc giacủa VN ở bảng cán cân thanh toán quốc tế. Khi đó, chuyển từ USD sang vàng bằngđúng số vàng nằm chết trong dân cư, từ chế độ lưu hoạt sang chế độ kém lưu hoạthơn”.
Lúng túng chuyện chất lượng
Theo các chuyên gia, để vàng được giao dịch trên thị trường chính thức quốc tếvà thông qua hệ thống ngân hàng (tài khoản) thì vàng đó phải được chấp nhận theomột tiêu chuẩn quốc tế chung. Chẳng hạn như ở Anh hay ở Thụy Sỹ vàng giao dịchđó là “vàng khối/miếng do một số hãng được công nhận sản xuất ra và là vàng đủđiều kiện giao dịch (Good Delivery gold bars )...
Vì lẽ đó, các chuyên gia chorằng, NHTM chỉ có thể chấp nhận huy động vàng tiêu chuẩn quốc tế thì vàng sẽđược liên thông không chỉ trong nước mà còn cả thị trường vàng quốc tế.
Với VN, quy trình nhập khẩu vàng rất bất cập và khá đặc biệt. Nếu không tínhkhoản vàng nhập cho nhu cầu trang sức và nhu cầu khác (ước tính khoảng 25% lượngnhập khẩu), phần còn lại cho nhu cầu cất trữ dưới dạng vàng thỏi (khoảng 75%) -các nhà ngân hàng gọi là vàng tiền tệ.
Về chủng loại vàng, người có kinh nghiệm trong nhập khẩu vàng cho biết lượngvàng nhập khẩu vào VN trong 20 năm qua chủ yếu là vàng ba chìa khóa, hiệu SBC(Swiss Bank Corporation Gold Bars). Quan sát trên thị trường vàng trong nước chothấy vàng miếng tiêu chuẩn quốc tế được nhập khẩu về và đem cắt vụn ra và dậplại, hoặc trộn với vàng thu gom khác dập, đúc lại thành vàng miếng, vàng khốimiếng nhỏ theo nhu cầu thị trường VN.
Dạo trên thị trường vàng VN cho thấy, có rất nhiều nhãn hiệu vàng khác nhau vàthông thường không ai chấp nhận vàng của ai sản xuất ra. Để khắc phục tình trạngnày, hiện tại Hiệp hội vàng VN đang cố tác thành một tiêu chuẩn vàng VN nhưngdường như vẫn cần nhiều nỗ lực.
Hiện tại khi bán vàng của hãng này cho hãng khác(hoặc cửa hàng này cho cửa hàng khác) người ta chấp nhận vàng khác tiêu chuẩntheo cách thức, nếu hãng này mua vàng của hãng khác thì đánh tụt hạng vàng xuốngmột bậc hay tương tự như vậy và hậu quả là người tiêu dùng phải chấp nhận thiệtthòi.
Tuy nhiên cũng có trong thực tế rằng các cửa hàng nhỏ đã gian lận vàng theohình thức thấp tuổi đáng kể so với vàng yết giá, các hãng lớn thì chưa có vụviệc nào nổ ra (nhưng hiện không có lời bảo đảm nào chắc chắn). Việc đem vàngđến ngân hàng để gửi, cho vay... cũng gặp tình trạng tương tự, ngân hàng chỉchấp nhận chủng loại vàng rất giới hạn của ngân hàng đó đúc ra hoặc Cty con (Ctymẹ) của ngân hàng đó sản xuất ra.
Vấn đề trung và dài hạn?
|
Về mặt kinh tế, tài chính, tiền tệ, ngân hàng, dễ nhận thấy đó cũng là nguyênnhân tại sao, vàng hiện nằm chết ở trong dân chúng và nếu ngân hàng huy độngcũng khó và nếu có thì các chi phí đi kèm cũng rất lớn (phí kiểm định, phí quyđổi đồng hạng...). Cách đây hàng chục năm về trước, có chuyên gia tâm huyết vềtài chính ngân hàng cho rằng “VN đã nghèo lại lãng phí ngoại tệ” với hàm ý vềcảnh tượng trên, cứ hàng năm, đất nước bỏ ra hàng tỷ USD đổi lấy vàng tốt và rồichuyển đổi thành thứ vàng không đủ tiêu chuẩn, rất công dụng cho từng gia đìnhnhưng lại kém giá trị cho công cuộc xây dựng đất nước.
Chắc chắn con số mà ông Lê Đức Thúy - Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính quốcgia đưa ra 1.000 tấn vàng nêu trên là có độ tin cậy cao. Vì năm 2008, con số từHội đồng Vàng thế giới (WGC) cũng đưa ra khoảng gần 90 tấn vàng tiêu chuẩn quốctế được nhập vào VN.
Và như vây, lượng vàng trên dưới 1.000 tấn vàng, tươngđương khoảng 40 tỷ USD đến 45 tỷ USD (theo thời giá 1.300 -1.400 USD/Toz) và đólà một lượng tài chính không nhỏ đang tồn tại trong dân và bằng khoảng 40-45%GDP của VN vào năm 2009.
Ông Lê Đức Thúy cũng đã từng bày tỏ với báo giới rằng “Đâylà một lượng vốn quan trọng mà nếu không được đưa vào lưu thông chính thức thìhoặc là sẽ nó nằm im, không sinh lời, hoặc sẽ lưu chuyển trên thị trường tự do,rất khó kiểm soát. Do đó, vấn đề quản lý thị trường vàng cũng cần một giải pháptổng thể và đang được các cơ quan chức năng nghiên cứu”.
Như vậy, làm thế nào tiết kiệm ngoại tệ nhập khẩu và khơi thông nguồn vàngcòn nằm chết trong tay người dân đang là vấn đề đặt ra trong trung và dàihạn đối với VN.
Gắn với một số chỉ tiêu quan trọng trong Kế hoạch phát triểnkinh tế - xã hội VN 2011 đến 2015 như có chỉ tiêu hàng năm tổng đầu tư toànxã hội vẫn là khoảng 40% GDP (khi tiết kiệm trong nước khoảng 30% GDP), nợcông và nợ chính phủ (có chiều hướng gia tăng sẽ gây áp lực lên lãi suất thịtrường trong nước...) nếu khơi thông được nguồn tài lực vàng này và đi đôivới tiết kiệm ngoại tệ thì chắc chắn sẽ không có các cơn sốt vàng, sốt USDlàm khó cả dân cả nước định kỳ như hiện nay...
Ths LêVăn Hinh
Theo DĐDN
