Nguồn cung mà các đại lý thu đổi ngoại tệ cung ứng cho thị trường tự dokhông quá lớn, nhưng nó là nơi người dân có thể mua dễ dàng nếu họ có nhucầu.
Chưa có con số thống kê chính thức cả nước có bao nhiêu tiệm vàng. Chỉbiết rằng từ trước đến nay mỗi khi cần mua bán ngoại tệ, người ta ratiệm vàng. Ngay cả những tiệm vàng không có giấy phép thu đổi ngoại tệcũng vẫn mua bán đô la Mỹ. Tiệm vàng là mắt xích phổ biến đầu tiên và ởvòng ngoài cùng của hệ thống giao dịch ngoại tệ thị trường tự do.
Lần này khác...
Vòng thứ hai của hệ thống đó là các bàn và các đại lý thu đổi ngoại tệ. Mườimấy năm trước khi mạng lưới của các tổ chức tín dụng còn hạn chế, các đại lýthu đổi ngoại tệ là cánh tay vươn dài của các ngân hàng. Về nguyên tắc, cácđại lý chỉ được phép mua, không được phép bán ngoại tệ.
Tuy nhiên, nếu hoạt động đúng như thế, các đại lý không có nhiều lợi nhuận.Cho nên họ dấm dúi vượt rào, bán ngoại tệ chui cho những ai có nhu cầu. Ngânhàng Nhà nước (NHNN) biết việc này, nên số lượng đại lý bị xiết lại, sự quảnlý cũng chặt chẽ hơn về điều kiện hoạt động kèm theo các đợt thanh, kiểmtra. Song sau mỗi đợt kiểm tra, việc quản lý lỏng dần, việc bán ngoại tệ từlén lút đến công khai của các đại lý lại đâu vào đấy.
Mới đây thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu nói với báo chí: “Chúng tôi sẽ phốihợp với bên công an chấn chỉnh và tháo gỡ dứt điểm các bàn, đại lý thu đổingoại tệ. Mạng lưới của các ngân hàng đã đủ rộng để đảm đương vai trò củacác đại lý”.
Trên thực tế, hiện TPHCM có 78 bàn, đại lý thu đổi ngoại tệ. Ở Hà Nội con sốnày ít hơn, nhưng cũng không dưới 60 - 70. Tính bình quân mỗi ngân hàng có10 đại lý, thì cả nước đang có ít nhất 420 đại lý thu đổi ngoại tệ (42 ngânhàng nội. Các ngân hàng ngoại không có đại lý dạng này - NV).
Mỗi đại lý được các ngân hàng khoán mức thu đổi ngoại tệ khác nhau tùy theotừng đơn vị, tùy vị trí và quy mô. Mức khoán cao nhất, khoảng 100.000 -150.000 đô la Mỹ/tháng hoặc xấp xỉ 300.000 - 500.000 đô la Mỹ/quí. Thôngthường thì 50.000 - 60.000 đô la Mỹ/tháng. Mức khoán có nghĩa là hàng thángmỗi đại lý phải bán cho ngân hàng của họ số ngoại tệ nói trên theo tỷ giátiền mặt niêm yết của ngân hàng.
Với nhiều đại lý, không ai (trừ họ) có thể biết chính xác số ngoại tệ họ thuđổi được dù theo quy định, họ phải ghi lại chi tiết trên sổ sách các giaodịch hàng ngày. Tất nhiên, các đại lý không đời nào bán ngoại tệ vượt quámức khoán cho ngân hàng. Phần vượt họ bán ra ngoài với giá cao, kiếm lời.
 |
| (Ảnh minh họa: SGTT) |
Các ngân hàng biết điều đó, nhưng cũng không có cách gì bắt bẻ được. Thayvào đó hai bên xây dựng mối quan hệ thân thiện. Có khi doanh nghiệp cầnngoại tệ mà ngân hàng không có, họ được “giới thiệu” qua đại lý thu đổingoại tệ. Số lượng giao dịch lớn bao nhiêu, các đại lý cũng lo được. Chỗ họkhông đủ, họ gom của những đại lý khác, của tiệm vàng. Chỉ cần thỏa thuậnđược giá là xong.
Cần điều kiệnchuyển tiếp
Mối quan hệ giữa các đại lý cũng rộng như ngân hàng. Họ có thể lấy hàng từcác tỉnh về TPHCM và ngược lại. Vào những thời điểm “nóng”, giá bán ngoại tệđược chốt với khách hàng ở thành phố ngày hôm trước, hàng giao ngày hôm saulà chuyện thường. Nếu giá ngày hôm sau tăng, đại lý thiệt, giá giảm họ lời.
Với các ngoại tệ mạnh khác, đại lý không giao dịch theo giá mua bán của ngânhàng, mặc dù ngân hàng được phép tự ấn định tỷ giá tiền đồng với euro, yen,Bảng... Họ nhìn vào sự biến động của các ngoại tệ so với đô la Mỹ để đưa ragiá giao dịch.
Có những đại lý lỗ nhiều, nhưng lời cũng lắm do trở tay không kịp với tỷ giáquốc tế. Thời điểm đồng euro giảm nhiều ngày liên tục, xuống 1,18 - 1,19 đôla Mỹ/euro, có đại lý mất hàng tỉ đồng chỉ trong vài ngày. Những đại lýchuyên giao dịch đồng đô la Úc thì năm ngoái lãi khẳm.
Bây giờ sự tồn tại của các bàn, đại lý thu đổi ngoại tệ không mang lại nhiềulợi ích cho các ngân hàng bởi ngân hàng hiện diện khắp nơi. Các điểm giaodịch của ngân hàng đều có chức năng mua ngoại tệ của khách hàng cá nhân, nhỏlẻ. Còn giao dịch với doanh nghiệp thì phải tùy chức năng từng nơi.
Nguồn cung mà các đại lý thu đổi ngoại tệ cung ứng cho thị trường tự dokhông lớn so với giá trị giao dịch của toàn thị trường, nhưng nó cùng vớicác tiệm vàng, là nơi người dân có thể mua dễ dàng nếu họ có nhu cầu vềngoại tệ như đi du lịch, du học, chữa bệnh, hay hỗ trợ người thân ở nướcngoài.
Việc dẹp các bàn, đại lý thu đổi ngoại tệ chỉ có thể hiện thực khi có điềukiện chuyển tiếp, tức ngân hàng phải là nơi bán ngoại tệ cho người dân cónhu cầu chính đáng, chứ không phải chỉ mua.
Thêm một lần nữa, vấn đề chênh lệch tỷ giá chính thức - chợ đen lại được đặtra. Đã có thời điểm tỷ giá thị trường tự do thấp hơn tỷ giá do NHNN công bố,ai đến ngân hàng mua đô la cũng được chẳng cần phải giấy tờ chứng minh nhucầu mua để làm gì. Khi đó để bán được ngoại tệ cho ngân hàng, người bán cònphải trả phí.
Vì thế, các biện pháp quản lý, xét cho cùng phải dựa trên diễn biến tỷ giá.Các bàn, đại lý thu đổi ngoại tệ sẽ dần dần tự dẹp tiệm trong trường hợpchênh lệch tỷ giá trong - ngoài ngân hàng không còn.
Theo LưuHảo
TBKTSG
