Dễ “mắc” như… dị ứng

Phản ứng dị ứng là gì?

Dị ứng là phản ứng bấtthường của hệ miễn dịch với vật chất đối với người bình thường không gâyhại.

“Dị nguyên” là chấtkích thích đáp ứng dị ứng của cơ thể. Khi dị nguyên (thức ăn,mạt bụi nhà…) xâm nhập vào cá thể có cơ địa dị ứng, cơ thể sảnxuất một loại kháng thể gọi là immunoglobulin E (IgE). IgE đặc hiệugắn trên bề mặt tế bào mast (tế bào này đặc biệt có nhiều ở da,mũi, mắt, phổi, dạ dày ruột) sẽ bắt giữ dị nguyên, tạo thành tổhợp kháng thể - kháng nguyên.

Dị ứng là phản ứng bất thường của hệ miễn dịch với vật chất đối với người bình thường không gây hại.

Tổ hợp này làm hoạt hóa tế bào mast vàgiải phóng ra histamine và các chất trung gian hóa học, gây phảnứng dị ứng làm phù nề các mô, tổ chức, cơ quan, dẫn đến triệu chứngcủa dị ứng: mề đay, hắt hơi, khò khè, ho… Do đó biểu hiện của dị ứngrất đa dạng và khó lường!

Con đường dẫn đến dịứng

Bạn có bao giờ đặt câuhỏi: Tại sao cùng tiếp xúc với dị nguyên mà có người bị dị ứng cònngười khác lại không?

Thực tế, tiền sử giađình dị ứng là yếu tố quan trọng nhất trong sự tiến triển củadị ứng. Bởi nếu bố mẹ cùng mắc bệnh dị ứng thì con có nguy cơ 50-80%;bố/mẹ bị dị ứng, nguy cơ ở con là 20-40%. Trẻ sinh ra trong gia đình dịứng có thể có các biểu hiện của dị ứng ngay từ nhỏ như chàm, mề đay, khilớn lên lại chuyển sang khò khè, viêm mũi dị ứng, hen...

Các biểu hiện lâm sàngthường gặp

Ở từng dạng dị ứng sẽ cóbiểu hiện khác nhau. Cụ thể:

Viêm mũi dị ứng: ngạtmũi, hắt hơi, xung huyết, ngứa và chảy mũi.

Viêm kết mạc dị ứng:mắt đỏ, ngứa, sưng và chảy nước mắt

Viêm xoang, viêm taigiữa: đau nhức xoang, chảy mũi, nghẹ, ngứa, điếc mũi là biểu hiệnthường gặp ở người viêm xoang, thường kết hợp trên người có viêm mũidị ứng. Đau tai, ù tai… là biểu hiện của viêm tai giữa và đây là bệnhtrẻ em phải đi khám bác sĩ phổ biến nhất.

Hen phế quản:. Triệuchứng ho, khò khè, khó thở, nặng ngực tái diễn là biểu hiện lâm sàng củahen. Viêm mũi dị ứng được coi là yếu tố nguy cơ tiến triểnthành hen.

Viêm da dị ứng(eczema), viêm da tiếp xúc: triệu chứng ngứa, đỏ da, tróc dahoặc lột da. Viêm da dị ứng là triệu chứng tiền trạm của rối loạndị ứng khác. Một số nghiên cứu cho rằng trên 50% trẻ viêm da dị ứngsau này phát triển thành hen.

Mày đay, phát ban: đặctrưng bởi sưng, đỏ, ngứa, xuất hiện từng mảng đa hình thái. Màyđay thường do dị ứng thức ăn hoặc thuốc như lạc, cà chua, cá biểnvà tôm cua, penicillin, sulfa, thuốc chống co giật.

Dị ứng thức ăn: phảnứng với thức ăn có thể nhẹ (mề đay, tiêu chảy) đến nặng, đe dọa đếntính mạng (sốc phản vệ). Những thức ăn thường gây dị ứng làprotein sữa bò, trứng, lạc, lúa mì, đậu tương, cá, tôm cua. Tỷlệ dị ứng thức ăn ở trẻ nhỏ cao hơn ở người lớn và có xu hướnggiảm dần theo lứa tuổi.

Dị ứng khác: thuốc,nọc côn trùng (ong, kiến lửa), cao su… đều có khả năng gây phản ứngdị ứng từ nhẹ đến rất nặng như hội chứng Steven-Johnson, sốc phản vệ.

Sốc phản vệ(anaphylaxis): phản ứng dị ứng của toàn cơ thể, liên quan đến hệthống quan trọng như tim mạch, hô hấp, thần kinh... Triệu chứng củaphản vệ bao gồm cảm giác trong miệng nóng đỏ ngứa, ban đỏngứa, cảm giác lo sợ, bồn chồn, khò khè, khó thở, kiến bò ởbụng hoặc nôn, tiêu chảy. Trường hợp nặng: hạ huyết áp, ngừngthở, mất ý thức. Nếu không điều trị kịp thời tiêm epinephrine, sốcphản vệ có thể dẫn tới tử vong.

Không chỉ là dị ứng thức ăn, viêm da dị ứng do tiếp xúc…, viêm xoang, viêm tai giữa, hen phế quản… cũng đều là một dạng dị ứng thường gặp

Bạn có bị dị ứng?

Để xác định liệu bạncó dị ứng hay không, bác sĩ khai thác bệnh sử, thăm khám, làmmột số test lảy da với các dị nguyên, thăm dò chức năng hô hấp, xétnghiệm máu (IgE đặc hiệu)… để xác định chính xác chất nào lànguyên nhân gây dị ứng. Khi xác định được nguyên nhân gây dị ứng,bác sĩ sẽ lập kế hoạch cho từng trường hợp cụ thể với nguyên tắc điềutrị là:

- Kiểm soát môi trườnggiúp giảm tối thiểu tiếp xúc với dị nguyên gây dị ứng.

- Dùng thuốc giảm cáctriệu chứng dị ứng và giảm viêm mãn tính.

- Điều trị giải mẫn cảm.

Tuy nhiên, một khi đã xảyra dị ứng thì vấn đề điều trị sẽ gặp nhiều khó khăn, thường xuyên táiphát, gây tốn kém cho gia đình và xã hội. Do đó vấn đề đặt ra là làm thếnào để chủ động phòng ngừa dị ứng, làm giảm nguy cơ mắc dị ứng, đặc biệtlà đối với các trẻ em có nguy cơ bị dị ứng cao.