Ngày 14/10, Hiệp hội Các nhàđầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) đã có văn bản chính thức gửi tới Ủy ban Chứngkhoán Nhà nước, đề xuất xây dựng sản phẩm ứng trước chứng khoán để xóa bỏ ràocản T+3, giúp tăng thanh khoản cho thị trường và giảm rủi ro cho nhà đầu tư.
Ý tưởng của VAFI xuất phát từ việc nhà đầu tư sau khi thực hiện lệnh mua và khớpthành công, tiền sẽ bị đóng băng. Rủi ro thanh toán hầu như không có và sau 4ngày nhà đầu tư mới được bán chứng khoán đã mua.
Thứ hai, trong nhiều trường hợp, các công ty chứng khoán đều sở hữu khối lượngchứng khoán lớn và không thực hiện mua bán hết trong điều kiện thị trường khôngthuận lợi hoặc để đầu tư dài hạn. Do đó cũng nên có giải pháp giúp công ty chứngkhoán sinh lời tư kho chứng khoán này.
Quy trình T+2 khó thực hiện vì rủi ro “cháy hàng” nếu nhà đầu tư thực hiện muabán liên tục và không có kho hàng dự phòng thanh toán. Với việc chỉ ứng trướcđúng khối lượng đã mua, rủi ro hầu như không có vì chắc chắn T+3 chứng khoán sẽvề đến tài khoản để nhà đầu tư trả lại công ty. Ứng trước chứng khoán hoàn toànkhác với bán khống. Bán khống là bán cái mình không sở hữu trong khi ứng trướcđể bán chỉ là bán số lượng chứng khoán hạn chế chắc chắn sẽ có trong tương laigần.
Theo VAFI, nghiệp vụ ứng trước chứng khoán đã mua về bản chất là rất lành mạnh,mặc dù nhà đầu tư có vay chứng khoán từ công ty chứng khoán. Khoản vay này khôngphải là khoản nợ (mua 10.000 cổ phiếu A và vay ứng trước 10.000 cổ phiếu A).Trong nghiệp vụ này, nhà đầu tư chỉ trả một khoản phí ứng truớc, có thể gần nhưtương tự khoản phí ứng trước tiền đã bán chứng khoán.
Để triển khai nghiệp vụ ứng trước chứng khoán đã mua, công ty chứng khoán xâyphải dựng một kho hàng. Về nguyên tắc, kho hàng này phải đảm bảo sinh lời, ítchịu rủi ro nhất, đồng thời vẫn phải bảo đảm hoạt động tự doanh của công tychứng khoán.
 |
| Theo VAFI, nghiệp vụ ứng trước chứng khoán đã mua về bản chất là rất lành mạnh, mặc dù nhà đầu tư có vay chứng khoán từ công ty chứng khoán |
Như vậy, sẽ nảy sinh quan điểm cho rằng sẽ không phải công ty chứng khoán nàocũng cung cấp được dịch vụ ứng trước chứng khoán. Đồng thời, việc cho phép dịchvụ trên sẽ khuyến khích công ty chứng khoán tự doanh nhiều hơn, làm gia tăng rủiro?
Nói thêm về vấn đề này, trả lời chúng tôi chiều 14/10, ông Nguyễn Hoàng Hải,Tổng thư ký VAFI, cho rằng việc triển khai các nghiệp vụ của công ty chứng khoán,trong đó có nghiệp vụ tự doanh nằm trong chiến lược của công ty đó, không ai cóthể can thiệp được. Nếu công ty chứng khoán chấp nhận cung ứng dịch vụ thì đồngnghĩa với việc công ty đó phải xác định rõ ràng mức độ rủi ro cũng như hiệu quảcủa dịch vụ.
“Sẽ không trông mong công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ với tất cả 620 mãchứng khoán đang niêm yết. Công ty chỉ có thể lựa chọn cung ứng dịch vụ với mộtsố chứng khoán chọn lọc. Tuy nhiên đó là những chứng khoán an toàn nhất. Danhmục đầu tư đó có ý nghĩa tham khảo cho các nhà đầu tư cá nhân”.
Với các công ty xây dựng kho cổ phiếu cung ứng cho dịch vụ này, họ sẽ phải có ýthức giảm thiểu rủi ro cho danh mục của mình. Do đó dịch vụ này còn góp phầnthúc đẩy phong trào đầu tư giá trị tại các công ty chứng khoán. Dòng tiền vàothị trường chứng khoán sẽ được phân bổ hợp lý hơn, dòng tiền đầu tư giá trị sẽlớn hơn dòng tiền đầu cơ.
Quan ngại thứ hai là có khả năng xuất hiện tình trạng công ty chứng khoán vaymượn lung tung, thậm chí là lợi dụng lượng cổ phiếu của khách hàng để bán khốngngoài hợp đồng ứng trước. Hành đồng này sẽ rất khó giám sát vì chỉ có thể xácđịnh khi rà soát hợp đồng và lệnh bán xác nhận của nhà đầu tư sau đó.
Theo đại diện của VAFI, hiện tượng vay mượn, bán khống đã có từ trước với nhiềuvụ việc bị phát hiện. Việc chính thức cho phép cung ứng dịch vụ sẽ tạo ra hànhlang pháp lý để công ty chứng khoán xác lập các nguyên tắc quản lý rủi ro, thayvì làm chui như hiện tại.
Ngoài ra, yếu tố hậu kiểm có thể hạn chế tối đa tình trạng gian lận như cạnhtranh không lành mạnh giữa các công ty chứng khoán với nhau, cho nhà đầu tư vayvượt số chứng khoán đã mua… bằng cách “đánh” vào uy tín của cá nhân và chínhcông ty chứng khoán.
“Phạt tiền dù cao đến đâu cũng không bằng một quy định đơn giản là tước quyềnhành nghề của tổng giám đốc. Phạt tiền thì công ty chịu hậu quả nhưng nhiều khitổng giám đốc vẫn tại vị. Nếu phát hiện sai phạm và tước chứng chỉ hành nghề thìcá nhân đó sẽ mất đi sự nghiệp của mình. Tôi tin rằng không vị tổng giám đốc nàodám đùa với danh dự và sự nghiệp của mình”, ông Hải nhận xét.
Theo Dương Lâm
VnEconomy
